Pas op voor radio stilte(-actief)

De oorzaak van de collapsologie (de studie van de ineenstorting van onze thermo-industriële samenleving) lijkt een geaccepteerde zaak te zijn, althans op de bladzijden van dit tijdschrift. Over één ding wordt echter zelden gesproken: wat zal er in een dergelijke context met onze kerncentrales gebeuren? Deze kwestie is omgeven door een echt taboe. In een van de enige publicaties over dit onderwerp wijst Pablo Servigne erop dat er over kernenergie na aardolie weinig is geschreven. De informatie die hij ons geeft is echter van cruciaal belang:  » Een kerncentrale is de enige energie-installatie die niet van de ene dag op de andere kan worden stilgelegd of zelfs maar verlaten. Het kost maanden werk, energie en handling om de reactoren te koelen. Maar als de economie instort, hoe kunnen de technici en ingenieurs dan aan het werk worden gehouden? Zullen bij een onderbreking van de energievoorziening, met name van aardolie, alle uitschakelprocedures operationeel zijn?⁽¹⁾. Piero San Giorgio schrijft:  » We kunnen niet toestaan dat honderden verlaten kernreactoren de ene na de andere smelten en dodelijke straling in de lucht en de waterwegen spuwen .⁽²⁾

Maar is deze kwestie zo ernstig? Is er enige hoop dat de politieke of industriële leiders de nodige maatregelen hebben genomen voor een snelle en veilige sluiting van de reactoren? Er zij op gewezen dat de eenvoudige noodstop die in geval van een probleem is gepland, slechts een tijdelijke maatregel is: de reactor, die nog steeds 7% van zijn bedrijfsenergie produceert, moet continu worden gekoeld (⁽³⁾). Dit is, gezien de capaciteit van een reactor, nog steeds enorm. Wanneer je weet dat het federale plan voor een nucleair incident stopt bij INES‑5⁽⁴⁾ omdat een incident van niveau 6 of 7 zo omvangrijk zou zijn dat de autoriteiten het niet zouden kunnen beheersen, is dat niet erg geruststellend. Wij weten dat er momenteel 450 civiele kernreactoren in bedrijf zijn in de wereld, waarvan 144 in Europa⁽⁵⁾ (de grootste concentratie van bevolking en in bedrijf zijnde reactoren). In dit licht is het gemakkelijk te begrijpen waarom dit formidabele onderwerp de bête noire van de collapsologie lijkt te zijn.

Wij vonden het leerzaam om de studies in verband met het risico van terrorisme te bekijken. De informatie is nog vertrouwelijker. Laure Noualhat onthult in haar documentaire⁽⁶⁾ niet alle informatie die tijdens hun onderzoek is verzameld en Greenpeace Frankrijk geeft slechts een samenvatting van hun verslag⁽⁷⁾. Wat we ervan leren is niettemin welsprekend. Neem de kwestie van de opslagbassins voor gebruikte brandstof. De laatste is zeer radioactief. Hij moet worden gekoeld door een constante toevoer van water. Zwembaden zijn eenvoudige zwembaden zonder speciale bescherming. Fukushima heeft duidelijk gemaakt dat bij een aanhoudend verlies van koelcapaciteit het risico bestaat dat massaal radioactiviteit vrijkomt. Als we weten dat een van de waarschijnlijke gevolgen van een instorting een onderbreking van de watervoorziening is… Kunnen we ons voorstellen dat fabrieksarbeiders emmers water dragen om voor koeling te zorgen? Zonder overvloedige aardolie zullen wij niet kunnen beschikken over de buitensporige middelen die wij thans hebben om ongevallen te beheersen. Bovendien zal het niet gaan om eenmalige ongelukken, zoals in Tsjernobyl of Fukushima, maar om reactoren en koelbassins die in korte tijd een permanente bron van dodelijke radioactiviteit zouden worden…

Een Oostenrijkse universiteit heeft een uitgebreide studie verricht naar radioactieve besmetting in geval van een zwaar ongeval in Europese reactoren⁽⁸⁾. Voor elke reactor kan in 88 weersituaties in 1995 worden nagegaan hoe de radioactieve wolken zich zouden verspreiden. Dit maakt het mogelijk te beseffen dat in geval van een zwaar ongeval één enkele reactor de capaciteit zou hebben om heel Europa te bestralen. Er zij aan herinnerd dat er op ons continent tot dusver 144 reactoren in bedrijf zijn:⁽⁹⁾.

We weten niet wat een groot ongeluk in alle reactoren wereldwijd zou betekenen. De vraag is de moeite van het stellen waard omdat het een mogelijk scenario is. De gevolgen van het einde van de overvloedige aardolie voor het beheer van krachtcentrales is een zeer ernstige zaak. Het gevoel van afschuw en hulpeloosheid dat het oproept is ongeëvenaard. Pablo Servigne zegt: « Ik adviseer niet om verder te gaan… als je een zekere geestelijke gezondheid wilt behouden. « ⁽¹⁰⁾ Wij geloven dat we verder moeten gaan, verder dan dit gevoel van afschuw en machteloosheid. Laten we niet vergeten dat, als het op collapsologie aankomt, luciditeit en moed vereist zijn. Laten we de moed hebben om deze kwestie onder ogen te zien en niet toegeven aan de verleiding van ontkenning of taboe. Laten we het in het openbaar zeggen. Laten we het zo wijd mogelijk verspreiden. Zoals Bouli Lanners zegt:  » We moeten communiceren (…) mensen moeten het weten. Want als mensen zich bewust worden van de realiteit van de dingen, ontstaat er een nieuw collectief bewustzijn en kunnen we ook druk uitoefenen op de regering.⁽¹¹⁾.

Er is zojuist een fatale prognose gegeven. Wij hebben het recht, ja zelfs de plicht, om de onvermijdelijkheid ervan af te wijzen. In gevallen van « wonderbaarlijke » remissies van kanker in een vergevorderd stadium zijn twee essentiële factoren voor herstel de ontkenning van dit lot (te onderscheiden van ontkenning) en een sterke persoonlijke inzet voor het genezingsproces⁽¹²⁾. Hoop is, na de helderheid en de moed gehad te hebben om de feiten toe te geven, niet langer een optie, het is een morele plicht, een onmisbaar ingrediënt om een kans op redding te houden.

Wat de persoonlijke inzet betreft, deze kan als volgt worden beschouwd: vanaf het moment dat wij ons bewust zijn van het nucleaire risico na de ineenstorting, is de grootste urgentie het snel stilleggen van alle reactoren. Laten we al onze energie steken in het bereiken dit doel⁽¹³⁾. En laten we de radiostilte verbreken.

Thierry Bourgeois en Laetitia Harutunian