DE WOORDEN VAN HET « PACT

Illustré par :

Tenzij u naar kreeftenbands hebt gekeken of naar verhalen hebt geluisterd over pizza’s die aan een presidentieel huis in Frankrijk werden geleverd, kan het Pact voor uitstekend onderwijs in de Federatie Wallonië-Brussel u niet zijn ontgaan. Vooral als jullie, geluksvogels, tot de bevoorrechten behoren wier kleuters met hun mollige armpjes de kleuterschool binnenstappen en de lei met een schone lei mogen uitvegen. Je hebt geluk! Laten we onze kinderen aan het werk zetten en hen zo snel mogelijk geschikt maken voor een baan. De managementrevolutie is aan de gang.

Alle kranten berichtten erover. De media haalden elke dag het grote geschut boven, op de muziek van John Barry in de stijl van Jaws. Maar wie is er bang voor dit prachtige pact? Wie trekt het in twijfel? Wie durft er kritiek op te leveren, wanneer dit wonderbaarlijke product van « onderhandelingen », « vergaderingen » en « adviezen » een hervorming is waarvan de ongewone opzet (2 jaar overleg onder auspiciën van minister Marie-Martine Schyns) een einde moet maken aan de schoolpandemieën: herhalingen, steeds minder gedifferentieerd onderwijs, ongelijkheid van school tot school.

Het drama speelde zich hoofdzakelijk af achter de schermen van de partijen (ook al werden de « actoren » van het onderwijs uitgenodigd om hun mening te geven om het « proces » « efficiënter » te maken ten einde de rentabiliteit te verhogen van een systeem waarin, verdorie, geen concurrentie is, geen inmenging van de « markt », geen « controle », aangezien de efficiëntie van het systeem in het geheel niet in twijfel wordt getrokken. Oh, echt? Om een duidelijker beeld te krijgen, zou men geneigd kunnen zijn de website te bezoeken die aan deze belangrijke hervorming is gewijd(1). Naast andere documenten, verslagen, worden we uitgenodigd om de tekst van het pact te lezen. In de 350 bladzijden en meer die dit meesterwerk telt, zullen wij meer te weten komen over een proces dat de terugkeer naar school gedurende een decennium zal bestrijken, de tijd ongetwijfeld van de « progressiviteit ».

Prachtige site waar, aan de rechterkant van de belangrijkste informatie, — op een totaal verwachte manier — de trefwoorden staan. Geluk op aarde. Tussen de tabbladen « administratieve ondersteuning « , « raadpleging « , « herhaling « , « kunst en cultuur « , het onaantastbare « digitaal  » en « raadpleging  » verschijnen nieuwe woorden, waaronder een groep van drie letters, « DCO « . Wat is het? Hij is een afgevaardigde voor het doelstellingencontract. Wat heeft hij (of zij) dat jij niet hebt? Uiteraard is hij (of zij) opgeleid om u te vertellen of u past binnen de grenzen van wat in de Federatie Wallonië-Brussel nodig is om aan de verwachtingen van het Pact te voldoen. Met andere woorden, nee, je krijgt geen tik op de vingers als je het niet goed doet, maar je krijgt wel heel sterk het gevoel dat je je doelstellingen niet hebt gehaald (slechteriken die je bent). Dit alles natuurlijk in een geest van volledige samenwerking, aangezien dit contract de vorm zal hebben van een « contract voor de ontwikkeling van de Europese Unie ». Een« proefplan  » dat vele extra uren voor onderwijsteams heeft veroorzaakt (tegelijkertijd weet iedereen dat zij hun leven lang hun riante salarissen verkwisten aan activiteiten die geen enkel doel dienen).

Laten we een van de voorlichters van deze site, Olivier Laruelle, citeren: « Pter herinnering: het ontwerpdecreet betreffende het nieuwe sturingskader bevat de doelstellingen die door het schoolsysteem als geheel moeten worden verwezenlijkt , namelijk de« verbeterdoelstellingen », alsmede een kader voor de ontwikkeling van sturingsplannen/specifieke doelstellingencontracten voor elke school. « (2)

De  » doelstellingen  » (316 keer gezien in het definitieve advies, ter voorbereiding van het pact!) tot  » Met andere woorden, debereikte voordelen of positieve elementen, voortgebracht door het « schoolsysteem » (42 keer). Het woord« systeem  » wordt 197 keer gebruikt in de eindnota, goedgekeurd door de FWB regering. Het schoolsysteem, d.w.z. alle « actoren  » (157 keer in het pact) van dit « proces  » (98 keer). Is dat niet duidelijk? Maar het is toch geschreven, en de « actoren  » zullen aan deze doelstellingen voldoen (of, mooier gezegd, zij zullen de behoeften moeten « objectiveren  »), op een eerlijke of vuile manier. Met welk gereedschap? In het jargon van de (moedige) opstellers valt bijvoorbeeld het overvloedige gebruik van « digitaal  » op (84 keer in het document). Was dat niet genoeg voor je? Wat is de verklaring voor deze doelen? Verbeteringsdoelen. En met andere woorden? Wij zijn dan geneigd in het document te zoeken naar de woorden « verbeteren  » of « improvement « , die 49 keer voor het werkwoord en 47 keer voor het zelfstandig naamwoord worden gevonden. Dit alles gebeurt via apparaten (198 keer), een term die even interessant als onnauwkeurig is.

Morgen zal het beter zijn, wordt ons verteld. Het aantal leerkrachten zal worden verhoogd (wij weten dat het lerarentekort een mediakastanje is die 3 dagen later blijft hameren op dit beroep dat steeds meer jongeren aantrekt, waarbij wordt vergeten te vermelden dat een niet te verwaarlozen deel het beroep verlaat om andere redenen dan economische waarde, welzijn bijvoorbeeld, of sociale erkenning, terwijl velen blijven spreken over « verliezers »…) Er zal meer aandacht worden besteed aan redelijke aanpassingen voor alle studenten met leermoeilijkheden. Het overleg tussen de leerkrachten zal worden versterkt. En vele andere mooie dingen die een mooie toekomst beloven (zonder te vergeten dat de « begroting « , een woord dat 166 keer wordt genoemd in het slotdocument van het Pact, een, laten we zeggen, essentiële parameter is waarmee rekening moet worden gehouden). Meer doen, dan, met meer geld? Nee, laten we ons zo organiseren dat het onderwijs beter wordt door niet nog meer geld uit te geven (laat me niet meteen schrikken, « economie  » komt maar 19 keer voor). Maar, verdorie, dat is het wel! Er moet beter en meer controle zijn over wat er met het geld wordt gedaan. Controle van de gebruikte schoolboeken, van het geld dat aan cultuur en reizen wordt besteed, van de inhoud van de cursussen, van de naleving van het leerplan, enz. Kortom, « controle  » komt 18 keer voor en er wordt gezegd dat de controle moet worden versterkt. Stop het misbruik! Geld moet beter besteed worden. Je dacht toch niet dat je betaald zou worden om niets te doen, of wel? Maar « vertrouwen  » is nog steeds springlevend, en komt 19 keer voor. Phew. Zolang sommige leraren hun beroep met passie en bekwaamheid uitoefenen… is de situatie misschien niet voorbij.

« Dit nieuwe bestuur strookt volledig met de geest van het pact, dat tot doel heeft ons onderwijsstelsel samen met alle betrokken actoren efficiënter en rechtvaardiger te maken, » voegt Laruelle in hetzelfde artikel toe.

Oh, echt? Laten we de tekst van het definitieve advies bekijken. « Eerlijk  » komt glorieus 3 keer voor (waarvan twee keer in de bevindingen aan het begin van het document) en « doeltreffend  » 18 keer, vaak met een ander mooi woord, « beheren « . Hieraan moet worden toegevoegd dat het zelfstandig naamwoord « efficiëntie  » (dat moet worden gemeten, verbeterd…) 36 keer voorkomt en het bijwoord « efficiënt  » slechts één keer in het (giftige) gezelschap van het woord « beheren « .

Wordt de school efficiënter of rechtvaardiger? Zal het deze « uitmuntendheid  » bereiken (waartoe in het eindadvies 41 keer wordt opgeroepen. Het placebo-effect, zonder twijfel)? Zal de ongelijkheid worden verminderd? Zullen vooral kinderen fris blijven in deze wereld van efficiëntie? Zullen de leraren en de leden van de onderwijsteams erin slagen hun identiteit, hun kracht, hun passie te bewaren voor wat nog steeds het mooiste beroep ter wereld is?

Met zo’n productivistische inventaris is dat niet absoluut zeker. Een positieve weddenschap is mogelijk, indien in de praktijk deze onpersoonlijke en vernietigende taal wordt verlaten ten gunste van menselijke, ondersteunende, billijke, redelijke en bovenal eerlijke praktijken.

Marcel Duchamp

Espace membre

Leden