DE WEDERGEBOORTE VAN DE MENS IS DE ENIGE GROEI DIE ONS PAST

Ik ben bezig met de voorbereiding van een klein boek, getiteld Teksten en interviews over de opstand van het dagelijks leven, dat in april 2020 bij Grevis zal worden gepubliceerd. Aan deze interventies, die lopen van november 2018 tot augustus 2019, heb ik opmerkingen toegevoegd die kunnen bijdragen aan de lopende debatten en strijd in Frankrijk en de rest van de wereld. De late verschijningsdatum van het boek suggereerde dat ik deze woorden over de wedergeboorte van de mens nu op de sociale netwerken moest plaatsen. Zij kunnen nuttig zijn om te lezen vóór de door de staat gesponsorde komedie van de Franse gemeenteraadsverkiezingen, en wegens de opstandige eb en vloed waar het kleinste initiatief van individuen en gemeenschappen, gedreven door de herontdekking van het leven en de menselijke betekenis, van toenemend belang is. U bent vrij om het te gebruiken (of niet) zoals u wilt.

De klappen die de vrijheid uitdeelt aan de kapitalistische hydra, die haar verstikt, doen het epicentrum van de seismische storingen voortdurend schommelen. De gebieden die wereldwijd zijn leeggezogen door het winstsysteem, kennen een opleving van opstandige bewegingen. Het bewustzijn wordt uitgedaagd om sus⁽¹⁾ te draaien op opeenvolgende golven van gebeurtenissen, om te reageren op voortdurende omwentelingen, paradoxaal voorspelbaar en onverwacht. Twee realiteiten vechten en botsen heftig. Eén is de realiteit van de leugen. Profiterend van de vooruitgang van de technologie, manipuleert het de publieke opinie ten gunste van de machthebbers. Het andere is de realiteit van wat mensen dagelijks meemaken.

Enerzijds werken loze woorden in het jargon van de zakenwereld, zij tonen het belang aan van cijfers, opiniepeilingen, statistieken; zij creëren schijndebatten waarvan de proliferatie de echte problemen maskeert: existentiële en sociale eisen.

Hun media-etalages storten elke dag de banaliteit uit van bedriegerijen en belangenconflicten die ons alleen beïnvloeden door hun negatieve neveneffecten. Hun oorlogen van « winstgevende verwoesting  » zijn niet de onze, zij zijn alleen bedoeld om ons ervan te weerhouden de enige oorlog te voeren die ons aangaat, de oorlog tegen de wereldwijd gepropageerde onmenselijkheid. Aan de ene kant is het volgens de absurde waarheid van de machthebbers duidelijk: de mensenrechten opeisen is antidemocratisch geweld. Democratie zou er dus in bestaan het volk te onderdrukken, tegen het volk een horde politiemensen te lanceren die tot fascistisch gedrag worden gedreven door de straffeloosheid die de regering garandeert en door de oppositiekandidaten, die haar graag willen opvolgen. Stel je voor wat de mediazombies zullen doen als het verbranden van een slachtoffer van verarming leidt tot het verbranden van het verantwoordelijke systeem!

Aan de andere kant is de door de mensen ervaren realiteit even duidelijk. Men zal ons niet doen aanvaarden dat de last van slecht betaald werk, de bureaucratische druk om de belastingen te verhogen, de pensioenen en de sociale uitkeringen te verlagen, de loondruk die het leven reduceert tot louter overleven, kan worden gereduceerd tot een voorwerp van commerciële transacties. De doorleefde werkelijkheid is geen cijfer, maar een gevoel van vernedering, een gevoel niets te zijn in de klauwen van de staat, een monster dat verschrompelt onder het wegvloeien van internationale financiële malversaties.

Ja, het is in de botsing van deze twee realiteiten — de ene opgelegd door het fetisjisme van het geld, de andere die beweert te leven — dat een vonkje, vaak een heel klein vonkje, het kruitvat heeft doen ontbranden. Er is vandaag geen trivialiteit die niet het geweld kan ontketenen van het onderdrukte leven, van het leven dat vastbesloten is dat te breken wat het met uitsterven bedreigt.

De seculiere inertie, de lethargie die zo goed wordt ondersteund door het oude recept van « brood en circussen « , is de basis van de formidabele macht van de vrijwillige dienstbaarheid. Reeds in de 16e eeuw aan de kaak gesteld door La Boétie, blijft het onze meest onverbiddelijke vijand. Door ons van binnenuit aan te vallen, bevordert vrijwillige dienstbaarheid een neiging die voor velen werkt als een drug: het verlangen om macht uit te oefenen, om de rol van leider op zich te nemen. Het gezag van enkelen heeft vaak de libertarische kringen met zijn morbiditeit geteisterd. Wij moeten ons dus verheugen over de vastberadenheid van de Gele Vesten en de opstandelingen van het dagelijkse leven om ons voortdurend te herinneren aan hun weigering om leiders, zelfbenoemde afgevaardigden, denkmeesters en politieke en syndicale kikkers te aanvaarden.

Zij die in vrede wensen te sterven zijn vrij om de dood af te wachten in het comfort van de kist en de televisie, maar wij zullen niet toelaten dat hun bederf onze wil om te leven aantast. Wat wij willen is de soevereiniteit van de mens. Niets meer, niets minder!

De verpaupering klopt met toenemend geweld op de deur, die haar zal afbreken. Gedaan met het hedonisme van de laatste dagen, zoals gehamerd door de slogan van de consument en de regering: « Geniet van vandaag, want morgen zal het erger zijn! Het ergste is nu, als we er mee blijven leven. Laten we ophouden te geloven in de almacht van het kapitalisme en de fetisjisme van het geld. Wij hebben geleerd dat de grote macabere klucht die de wereld nu op zijn kop zet, slechts gehoorzaamt aan een kleine, smerige bron, die van de kortetermijnwinst, van de absurde roofzucht van een failliete winkelier die de bodem van zijn lades schraapt.

Ik heb het niet over hoop. Hoop is slechts de verleiding van wanhoop. Ik heb het over de realiteit van alle regio’s in de wereld waar een opstand van het alledaagse leven — noem het wat je wilt — het op zich heeft genomen om de dictatuur van het winstbejag te ontmantelen en de staten neer te werpen die deze dictatuur opleggen aan de volkeren, die zogenaamd door hen worden vertegenwoordigd. Wat wij willen is niet morgen, maar nu, zoals de verplegers, verpleegsters, spoedartsen en artsen die geconfronteerd worden met het economisch beheer dat de ziekenhuissector ontmenselijkt, duidelijk hebben gezegd.

Het systeem van uitbuiting van de aardse natuur en van de menselijke natuur heeft de horizon wereldwijd vertroebeld. Het juk van de rentabiliteit tegen elke prijs laat geen uitweg voor de edelmoedigheid van het leven en de menselijke zin die de beoefening ervan bevordert.

Het is duidelijk dat zowel de uitbuiters als de uitgebuitenen ervan overtuigd zijn dat de pot zal ontploffen. Geweld is onvermijdelijk. Dit is niet het probleem. De vraag die ondubbelzinnig moet worden beantwoord, is gebaseerd op een alternatief. Zullen wij dulden dat de sociale explosie leidt tot een toestand van endemische burgeroorlog, tot een chaos van wraak en haat die uiteindelijk de multinationale maffia’s ten goede zal komen, die ongestraft en tot het punt van zelfvernietiging hun project van lucratieve woestijnvorming kunnen voortzetten? Of gaan we micro-samenlevingen creëren die vrij zijn van staats- en markttirannie, gefedereerde gebieden waar de intelligentie van individuen wordt bevrijd van dit kudde-individualisme op zoek naar een opperste gids die hen naar het slachthuis leidt? Zullen wij eindelijk ons lot in eigen handen durven nemen en een sociale jungle uitroeien waarin de lastdieren geen andere vrijheid hebben dan de roofdieren te kiezen die hen verslinden? In 1888, schreef Octave Mirbeau:  » Schapen gaan naar het slachthuis. Ze zeggen niets en hopen op niets. Maar ze stemmen tenminste niet op de slager die hen zal doden en de bourgeois die hen zal opeten. Dommer dan de beesten, schaapachtiger dan de schapen, wijst de kiezer zijn slager aan en kiest zijn bourgeois. Hij maakte revoluties om dit recht te winnen.  »

Bent u het niet beu dat van generatie op generatie dezelfde munt wordt omgedraaid: kop de knuppel van de Orde, munt de humanitaire leugen? Er is geen « stemming van het minste kwaad », er is alleen een totalitaire democratie, die alleen door directe democratie door het volk en voor het volk ongedaan kan worden gemaakt. Ik werd geamuseerd door een slogan die, hoe kort ook, tot verdere overdenking noopt:  » Macron, Le Pen, Mélenchon, dezelfde strijd van verstand! « (Ik had liever  » hetzelfde kapoenengevecht », maar de afwijzing van elke vorm van macht en de dialoog met de staat is een van die kleine genoegens waaruit de grote golven van individueel en collectief genot voortkomen).

AUTONOMIE, ZELFORGANISATIE, ZELFVERDEDIGING

De machthebbers dulden niet dat het volk zich van hun tirannie bevrijdt. We moeten ons voorbereiden op een lange strijd. Niet de minste daarvan is de strijd tegen vrijwillige dienstbaarheid. De enige basis voor despotisme is de veiligheidswoede van de berustenden, de suïcidale wrok van een zogenaamd zwijgende meerderheid die haar haat tegen het leven uitschreeuwt.

De beste verdediging is altijd de aanval. Aan dit beginsel, dat ruimschoots is aangetoond door de militaire traditie, zou ik het beginsel van openheid willen toevoegen, want aan het voordeel van het doorbreken van de omsingeling wordt het plezier toegevoegd van het doorbreken van de « omsingeling « . We zien deze openheid voor het leven aan het werk in de felle vastberadenheid van de voortdurende opstanden. Zelfs als sommige vervagen, beginnen ze weer opnieuw. Wij voelen het in het feestelijke karakter van de protesten die doorgaan ondanks de blindheid, de doofheid en de repressieve woede van de regeringen. Het was op basis van deze openheid dat ik sprak van opstandig pacifisme. Het pacifisme van de opstand is noch vreedzaam, in de blatende zin van het woord, noch opstandig, als we daarmee de aberraties van de stadsguerrillaoorlog en het guevarisme bedoelen.

Ik heb noch de roeping van een krijger, noch de roeping van een martelaar. Ik laat het aan het leven en zijn poëzie over om tegenstellingen te overwinnen, zodat zij geen tegenstellingen worden, zodat zij ontsnappen aan de manicheïsche dualiteit van pro en contra. Ik reken op de creativiteit van individuen om een revolutie uit te vinden waarvan in het verleden geen voorbeeld is geweest. De verwarring en de onzekerheden van een beschaving die geboren wordt, hebben niets gemeen met de verwarring van een beschaving die slechts zeker zal sterven.

Filosofen, sociologen, gedachtendeskundigen, bespaar ons de eindeloze discussies over de kwaadaardigheid van het kapitalisme dat zijn lijdensweg winstgevend maakt. Daar is iedereen het over eens, zelfs de kapitalisten. De echte problemen werden echter niet aangepakt. Zij zijn het aan de basis, zij zijn het in de dorpen en de stadswijken, zij zijn het in onze eigen lichamen, die tenslotte de echte beslissers zijn over ons lot, denkt u niet?

Hoe meer de strijd zich over de wereld verspreidt, hoe meer zijn betekenis radicaal, diepgaand en doorleefd wordt, hoe meer hij zonder militante inzet wordt, hoe meer hij de spot drijft met intellectuelen, specialisten in subversieve of reactionaire manipulatie (want manipulatie behandelt beide als de keerzijde en de keerzijde van een munt). Het is zowel in hun existentiële ervaring als in hun sociale functie dat de individuen zichzelf ontdekken op de grond waar hun aspiratie om te leven begint met het ondermijnen en wegruimen van de muur die zakelijke figuren tegen hen opwerpen, alsof daar hun lot eindigt.

Nee, we kunnen niet langer spreken van de abstracte mens, de enige die herkend wordt door statistieken, budgettaire berekeningen, de retoriek van hen die — seculier of religieus, humanist of racist, progressief of conservatief — mensen laten doodknuppelen, doodknuppelen, verkrachten, opsluiten, afslachten, terwijl ze, op de loer in hun laffe getto’s, vertrouwen op het arrogante cretinisme van het geld om hun straffeloosheid en veiligheid te verzekeren. De dictatuur van de winst is een aanslag op het lichaam. Aan het leven de taak toevertrouwen ons te immuniseren tegen de financiële kanker die ons vlees corrumpeert, impliceert een poëtische en ondersteunende strijd. Er gaat niets boven het vuur van de joie de vivre om de morbiditeit van de wereld tot as te reduceren! De revolutie heeft therapeutische deugden, onvermoed tot nu toe.

Ecologen, wat gaat u doen aan de verbetering van het klimaat met staten die u beschimpen door steeds meer te vervuilen, wanneer het dringend is om op te treden op een gebied waar de problemen geen intellectuele alledaagsheden zijn. Vragen zoals:

• Hoe kunnen we van een door de agro-industrie vergiftigd land overgaan tot de renaturatie ervan door middel van permacultuur?

• Hoe kunnen pesticiden worden verboden zonder schade te berokkenen aan de landbouwer die, in de val gelokt door Monsanto, Total en anderen, zijn gezondheid vernietigt door die van anderen te vernietigen?

• Hoe kunnen de kleine dorps- en buurtscholen die door de staat zijn vernield en verboden om een concentratief onderwijs te bevorderen, op een nieuwe basis worden heropgebouwd?

• Hoe kunnen we de schadelijke en nutteloze producten boycotten die de reclame ons aanzet te kopen?

• Hoe kunnen lokale investeringsbanken worden opgericht waar de ruilvaluta de monetaire ineenstorting en de geprogrammeerde financiële crash tijdig zal compenseren?

• Hoe kunnen we de belastingopbrengst van de staat voor wanpraktijken van banken afsnijden en gaan investeren in zelffinancierende lokale en regionale projecten?

• En vooral, hoe kunnen we overal het principe van de gratuïteit uitdragen dat het leven van nature opeist en dat door de geldfetisjisme wordt verstoord? Gratis treinen en openbaar vervoer, gratis gezondheidszorg, gratis huisvesting en zelfbouw, geleidelijk gratis lokaal voedsel en ambachtelijke productie. Utopia? Bestaat er een ergere utopie dan de wirwar van absurde en verderfelijke projecten die voor de vermoeide ogen van de televisiekijkers worden uitgepakt door deze talentloze clowns die het schrikbeeld van hun klerikale oorlogen oproepen, de clowneske strijd der opperhoofden eindeloos herhalen, de echte existentiële en sociale vraagstukken in valse debatten versluieren en het staatsterrorisme overschaduwen met een terrorisme van nieuwsberichten waarin de suïcidale waanzin groeit met de verarming en een steeds onadembaarder wordende omgevingslucht?

Zijn wij er ons voldoende van bewust dat de Gele hesjes en de protestbewegingen in hun verscheidenheid, zelfs in hun divergentie, een formidabele pressiegroep vormen die in staat is alles wat ons leven en ons milieu vervuilt, vergiftigt, verarmt en bedreigt, te boycotten, tegen te houden, te verlammen en te vernietigen? Ons onze macht en creativiteit laten onderschatten maakt deel uit van de democratische mechanismen van staats- en markttirannie. De illusoire kracht van de staat berust meer op een propaganda-effect dan op zijn gendarmes, die ons op elk moment aansporen om afstand te doen van de poëtische kracht in ons, de levenskracht die geen enkele tirannie kan overwinnen.

MAAR, IN DE TUSSENTIJD…

In Chili heeft de strijd tegen het ongedierte dat op het lijk van Pinochet woekert, het besef doen herleven dat alles van onderop moet beginnen, dat de vertegenwoordigers van het volk niet het volk zijn, dat de individualist die door de kuddegeest wordt gemanipuleerd, niet het individu is dat in staat is voor zichzelf te denken en de kant van het leven te kiezen tegen de kant van het geld dat doodt. Het is noodzakelijk aan het volk de verovering over te laten van een intelligentie die het toebehoort en die de verschillende machtsvormen van het volk trachten af te nemen.

Hetzelfde geldt voor Algerije, Soedan, Libanon en Irak. Ik vertrouw erop dat Rojava zijn terugtrekkende beweging omzet in een offensief. De Zapatistas van hun kant hebben op de economische argumenten van de socialist Lopès Obrador gereageerd door het aantal van hun bases (caracoles) en hun raden van goed bestuur, waar de beslissingen door het volk en voor het volk worden genomen, uit te breiden.

De hardnekkige roep om democratie in Hongkong schommelt tussen enerzijds een blinde woede, die bereid is genoegen te nemen met een parlementair systeem dat overal ter discussie wordt gesteld, en anderzijds een lucide woede die de gigantische piramide van het Chinese totalitaire regime (dat zich zorgen maakt over de dreiging van een financiële crash) door zijn hardnekkigheid aan het wankelen brengt en doet schudden. Wie weet? Ivy is overal, en Shanghai’s opstandige verleden is niet ver weg.

Soedan is het juk van tirannie en militair bewind aan het afschudden, Iran is aan het wankelen. Libanon is een wake-up call voor Hezbollah en voor het islamisme, waarvan het religieuze gewaad zijn politieke en oliedoelstellingen niet langer maskeert. Algerije wil geen oplichting door de regering. Irak ontdekt dat de sociale realiteit zwaarder weegt dan het belang dat gehecht wordt aan religieuze rivaliteiten. Dan blijven de Catalanen over, de enigen die een staat willen, terwijl de « koudste der koude monsters » overal met pijlen is doorzeefd. Maar het is niet onmogelijk dat de onafhankelijkheidsbeweging, in een impasse geraakt door het armworstelgevecht tussen de Madrileense staat en de niet minder door de staat geleide Generalitat, plotseling de overblijfselen van het Francoïstische lijk inademt dat de nationalistische geest uit zijn kerkhof heeft doen opduiken. Het is dus niet onmogelijk dat zij zich de libertaire gemeenschappen van de revolutie van 1936 herinneren, waar ware onafhankelijkheid werd gesmeed, voordat de Communistische Partij en haar bondgenoot, de Catalaanse staat, hen verpletterden.

Het is maar een droom, maar het leven is een droom en wij zijn een tijdperk binnengetreden waarin de poëzie de overgang is van droom naar werkelijkheid, een overgang die het einde markeert van de nachtmerrie en het tranendal. Een vitale ruimte openen voor hen die verlamd zijn door wanorde en bezorgdheid over de toekomst, is dat niet de poëtische praktijk die de opstand van het dagelijkse leven onophoudelijk nieuw maakt? Zien we het niet in het verlies aan strijdbaarheid, in de erosie van die oude militaire reflex die de kleine leiders en hun bange kuddes vermenigvuldigt? Onder de verschillende voorwendsels is de enige eis die vandaag zonder voorbehoud wordt gesteld, het volle leven.

Wie kan zich vergissen? Wij bevinden ons niet in het tumult van voorspelbare of onverwachte opstanden, wij bevinden ons midden in een revolutionair proces. De wereld verandert van basis, een oude beschaving stort in, een nieuwe beschaving komt op. Ook al worden de verkrampte mentaliteiten en archaïsche gedragingen in stand gehouden door een ersatz-moderniteit, toch tekent zich een nieuwe renaissance af in een geschiedenis die voor onze ogen door haar onmenselijkheid op zijn kop wordt gezet. En deze ogen gaan geleidelijk open. Zij ontdekken in vrouwen, mannen en kinderen een genie om onschuldig te experimenteren met ongehoorde vernieuwingen, ongewone energieën, vormen van verzet tegen de dood, en universa die geen enkele verbeelding in het verleden in beweging had durven brengen.

Wij zijn waar het allemaal begint.

Raoul Vaneigem