Julian Assange
621 weken van vrijheidsberoving voor het vertellen van de waarheid
621 weken van vrijheidsberoving voor het vertellen van de waarheid
(vervolg van hetredactioneel van Kairos 46)
Terwijl een oorlogsmogendheid wordt gelegitimeerd, die de structurele ongelijkheid van onze samenlevingen verbergt en een karikatuur maakt van een handig dichotomie van een volk verenigd tegen een vijand, doet zij ons bewegen in de richting die zij wenst: wat digitaal onderwijs betreft, bijvoorbeeld » Covid19 werkte als een katalysator. Wat zonder deze crisis jaren zou hebben geduurd, zal waarschijnlijk in een paar maanden worden bereikt « (1) Het is bekend dat het BIPT, in het midden van de inperking, met betrekking tot de invoering van 5G, zal voorstellen » om voorlopige gebruiksrechten te verlenen « .(2) De vliegtuigen werden binnen enkele dagen en enkele maanden aan de grond gehouden, hetgeen voordien onmogelijk leek, en de ijver om ze tegen te houden werd slechts geëvenaard door de ijver om ze weer in de lucht te krijgen. Het voorzorgsbeginsel is dus selectief: de culturele sector wordt afgeslacht, maar niet de luchtvaart- of de auto-industrie.
Als de bovenstaande beweringen waar zijn, kunnen zij uit principe niet tegen een breed publiek worden gezegd, omdat zij automatisch de huidige regering zouden delegitimeren. Een openbaar debat onder gunstige omstandigheden waaruit bepaalde waarheden en beleidsmaatregelen zouden kunnen worden afgeleid, is derhalve eenvoudigweg niet mogelijk. In een consumptiemaatschappij, waar het subject zijn vrijheid heeft ingeruild voor precaire veiligheid en schadelijke koopkracht, een leitmotiv van extreem rechts en links, wordt dit flagrante gebrek aan een agora waar alles gezegd kan worden niet bestreden, of erger nog, niet eens waargenomen. De illusie om op een dag tot de hogere klasse te behoren door rijk te worden, dooft elke vorm van protest in de meeste mensen.
« Want als allen vrije tijd en veiligheid genieten, zullen de massa’s, die gewoonlijk door armoede verstikt zijn, opgeleid worden en nadenken, en als gevolg daarvan zullen zij uiteindelijk inzien dat de bevoorrechte minderheid nutteloos is en zullen zij haar wegvagen. Uiteindelijk moet een hiërarchische samenleving op armoede en onwetendheid vertrouwen om levensvatbaar te zijn.
Het is ondenkbaar dat een politiek systeem dat zijn hele werking heeft gebaseerd op de groei van productie en consumptie, gebruik maakt van verschillende leugens zoals reclame, propaganda in de media, politiek spektakel(3)Het is een goed idee om buiten de gebaande paden te denken, vooral om te zeggen dat een innovatie die de elite ten goede komt, niet ten goede zal komen aan de meerderheid, of erger nog, hen kan schaden. Daartoe zullen politici een groot deel van hun tijd besteden aan het rechtvaardigen van zichzelf en zeggen wat zij niet doen, terwijl zij doen wat zij niet zeggen, waarbij zij banen, gezondheid en geluk voor allen beloven, terwijl de realiteit onophoudelijk werkloosheid, ziekte en sociale ellende zal laten zien.
« Het is dus een opvoedingsprobleem: het bewustzijn van de heersende groep en dat van de grotere groep onmiddellijk daaraan ondergeschikte kaders moet in de mal worden gegoten. Wat de massa betreft, is het genoeg om hun bewustzijn te verdoven.
« Iedere burger, of tenminste iedere burger die belangrijk genoeg is om in de gaten te worden gehouden, zou vierentwintig uur per dag onder het oog van de politie en binnen gehoorsafstand van de officiële propaganda kunnen worden geplaatst — met uitsluiting van alle andere communicatiekanalen. Het opleggen van volledige gehoorzaamheid aan de wil van de staat, maar ook volmaakte uniformiteit van mening over alle onderwerpen, werd voor het eerst mogelijk.
« De namen van de vier ministeries die ons regeren, spreken hun ware aard opzettelijk tegen. Het Ministerie van Vrede houdt zich bezig met oorlog, het Ministerie van Liefde met marteling, het Ministerie van Waarheid met propaganda, en het Ministerie van Overvloed met hongersnood.
Als meester van de « doublethink » kunnen politieke actoren tegelijkertijd het ding en zijn tegendeel benoemen; Sophie Wilmès zei ooit tegen journalist Jérôme Colin dat « . Vrijheid van meningsuiting is heilig. Ook het debat « met » de overtuiging dat kritiek gezond is « , en een andere dag om u te onderbreken om u te vertellen dat belangenconflicten een zaak zijn van privacy en de burger niet aangaan; om op haar website aan te geven » Ik sta tot uw beschikking voor elke vraag/suggestie « , maar om te weigeren geconfronteerd te worden met zinnen die het vernis van haar bewerkte voorstelling afbrokkelen. Enerzijds is er dus de « vrijheid van meningsuiting », anderzijds het verbod op spreken, dat leidt tot het verbod op denken.
« Orthodoxie is niet denken. Om niet te hoeven denken. Orthodoxie is onbewustheid ».
« De partij beweert dat Oceanië nooit geallieerd is geweest met Eurazië. Hij, Winston Smith, weet heel goed dat ze vier jaar eerder nog bondgenoten waren, maar waar is die informatie opgeslagen? Uitsluitend in zijn bewustzijn, gedoemd tot vernietiging op korte termijn. En als iedereen de door de Partij opgelegde leugen aanvaardt, als alle verhalen ermee instemmen, gaat diezelfde leugen de geschiedenis in en wordt waarheid. « Wie het verleden beheerst, beheerst de toekomst », luidt een slogan van de partij, « en wie het heden beheerst, beheerst het verleden ».. Maar het verleden, dat veranderlijk is geworden, is nooit veranderd. Wat vandaag waar is, is al eeuwen waar. Het is simpel, het enige wat nodig is, is een reeks ononderbroken overwinningen op het geheugen. « Controle van de werkelijkheid », zoals wij zeggen, en in neo-spraak, « doublethink » »
In 1984 zou Sophie Wilmès aan het hoofd hebben gestaan van het Ministerie van Liefde, « dat de openbare orde handhaaft « . De Staat, die ons het vermogen ontneemt om ons leven te besturen, mengt zich in wat nog ons mens-zijn uitmaakt, en verbreekt de sociale nabijheid (cf. fysieke afstand) om deze om te zetten in virtuele « nabijheid », een oxymoron als er ooit een was: telewerk, gedigitaliseerde opsluiting met door operatoren aangeboden downloading van gegevens, « hybride » school, tracering… De alomtegenwoordige Marc Van Ranst, wiens officiële propaganda niets lijkt te vinden om te bekritiseren wanneer hij ook voor GSK rijdt terwijl hij beslissingen neemt voor 11 miljoen Belgen, zei: » We zullen uiteindelijk wel aan deze situatie wennen (…) Natuurlijkverandert elke crisis de samenleving, en dat is wat er nu ook gebeurt: mensen zullen meer telewerken, er zal meer aandacht worden besteed aan handhygiëne, we zullen afstand bewaren en geen handen meer schudden (…) CDitzijn dingen die zullen blijven « .(4). Wen er maar aan, het ergste hier… De kikker begon het warme water waarin hij baadde ook te waarderen.
« Het verschrikkelijkste is dat de Partij u ervan overtuigt dat impulsen en gevoelens van nul en gener waarde zijn, terwijl zij u ook alle macht over de materiële wereld ontneemt. Als je eenmaal in zijn klauwen bent gevallen, is wat je voelt of niet voelt, wat je doet of niet doet, van geen belang meer. Hoe dan ook, je verdwijnt, en niemand zal ooit nog iets over jou of je daden horen. Je bent verwijderd uit de loop van de geschiedenis. En toch, nog maar twee generaties geleden, zouden mannen dit als verwaarloosbaar hebben beschouwd, omdat zij niet probeerden de geschiedenis te veranderen. Zij werden geregeerd door persoonlijke loyaliteiten die zij niet in twijfel trokken. Wat er voor hen toe deed waren de relaties tussen mensen, en een gebaar van verlatenheid, een liefdevolle omhelzing, een traan, een woord tot een stervende, kon op zichzelf waarde hebben.
Het feit dat Sophie Wilmès uit de reclamewereld komt(5) Dit is geen toeval: de politiek gebruikt reeds lang haar methoden om de werkelijkheid te verdraaien en aldus gunstig te stemmen voor de macht en tegelijk betwisting te vermijden: een politiek besluit wordt verkocht zoals een auto, door het wenselijk te maken en het als onmisbaar voor te stellen. Aangezien het nog steeds onmogelijk is alle betwisting uit te bannen, zullen de media, de communicatiedienst van de politici, hun best doen deze te verbergen of te denigreren. Zoals Alain Accardo het perfect verwoordde: « De media en hun personeel zijn niet meer dan de min of meer gewillige en ijverige instrumenten die de dominante klasse nodig heeft om haar hegemonie te verzekeren « (6). Zonder hen, kunnen ze niets doen.
Geconfronteerd met het groeiende bewustzijn van een deel van de bevolking over de schadelijke rol van de regering, moesten de ijverige media-dienaren bladen publiceren die het imago van de politici zouden herstellen en het protest in de kiem zouden smoren. In een artikel dat evenveel met journalistiek te maken heeft als duurzame ontwikkeling met ecologie, kan men Sophie Wilmès’ « states of mind » lezen in La Libre van het eerste weekend van augustus. Sophie stort haar hart en ziel uit in een ware grafrede, zonder enige kritische reflectie, terwijl wat haar het meest raakt in het leven » het lijden van anderen « : » Het was een zware tijd, niet voor mij , maar ik kon zien dat mensen leden . Le Soir sluit zich aan bij de manoeuvre met, net als het artikel in La Libre, vier bladzijden in de reeks « racines élémentaires », met als kop dit commentaar van de Première: » Ik ben geen slachtoffer van mijn leven . We begrepen dat… Op 29 augustus lanceerde Paris Match een eigen verzachtend artikel, terwijl de Eerste Minister intussen door dezelfde mensen tot Vrouw van het Jaar was verkozen: « Sophie Wilmès: De Vrouw van het Jaar is een Eerste Minister in trainers « . Is dat zo? Wat als ze mocassins had gedragen? Het chapeau van het artikel spreekt voor zich: » In het midden van de Covid-crisis brengt Sophie Wilmès een frisse wind door de Belgische politiek. En veel menselijkheid in een lijdende wereld « . Dank je, mama Sophie. Identieke interviews die ons niets zeggen over de werkelijkheid, geen enkele impertinente, diepgaande vraag, geen enkele vermelding van belangenconflicten of van al die initiatieven om het politieke beheer van de crisis aan te vechten, maar een litanie over het gezin, de kinderen, de echtgenoot, het « ego in de politiek « … Of de mainstream media in hun traditionele rol.
Zij hadden haar enkele van de vragen kunnen stellen die wij al meer dan vier maanden aan de communicatieafdeling van Sophie Wilmès stellen en waarop wij geen antwoord hebben gekregen(7). De onbeholpenheid en conformistische functie van dit soort artikelen kan worden afgemeten aan de thema’s die het had kunnen behandelen. Hoe zit het bijvoorbeeld met de « Coalition for Epidemic Preparedness Innovations » (CEPI), opgericht tijdens het World Economic Forum in 2018? Achter het acroniem staan staten als Noorwegen en Japan, de Bill & Melinda Gates Foundation en de Wellcome Trust. Een klassieke PPP (publiek-private samenwerking), sterk gesteund door de WHO (waarvan Bill Gates de belangrijkste donor is) om de ontwikkeling van een vaccin te versnellen. Aan het roer staan ook Belgen, zoals Peter Piot, directeur van de London School of Hygiene and Tropical Medicine, en Paul Stoffels, wetenschappelijk directeur van Johnson & Johnson. Maar ook Luc Debruyne, die aan het hoofd stond van de wereldwijde vaccinactiviteiten voor GSK, lid van de institutionele adviesraad van het Vlaams Instituut voor Biotechnologie (VIB), strategisch adviseur… bij CEPI. CEPI wordt niet alleen grotendeels gefinancierd door de Bill & Melinda Gates Foundation, maar heeft ook 5 miljoen euro ontvangen van de Belgische regering(8). Overheidsgeld wordt uiteindelijk via CEPI-financiering naar het GSK/Cover-platform overgeheveld, en subsidieert zo de particuliere sector(9). « Een kwestie van privacy? Wij hadden ook aan Sophie kunnen vragen waarom Hugues Malonne, DG post-autorisatie bij het AFPMS, in het team van Philippe De Backer, wiens belangenconflicten wij aan de kaak hebben gesteld, zijn bureau toestond zijn rechten te overschrijden en een intern valideringsproces op te zetten, maar vooral of er geen sprake was van belangenconflict en mogelijke malversaties wegens het feit dat de echtgenote van de betrokkene, Marie Tré-Hardy, adjunct-directeur is van de ziekenhuizen waarvan het laboratorium werd gekozen uit de lijst van degenen die met de validatie werden belast.(10)
Wij zijn er ook niet zeker van dat Covid niets voorstelt of dat het ongekend ernstig zou zijn. We merken alleen wat vreemde dingen op en een ondoorzichtigheid die op dit moment meer dan onfatsoenlijk is: centralisatie van cijfers met betrekking tot besmette en overleden personen, vertekende statistieken (besmette personen meermaals geteld) of vertekende presentatie (stijgingspercentages berekend op zeer kleine populaties; aantal asymptomatische gevallen niet apart geteld; toename van het aantal gevallen niet gecorreleerd met de toename van het aantal tests), incestueuze vermenging tussen de politieke/wetenschappelijke wereld en de particuliere farmaceutische wereld, met name GSK, fabricage van angst met informatietelefoontjes die hoofdzakelijk gericht zijn op het aantal dagelijkse gevallen, meerdere malen per dag; tegenstrijdige informatie (maskers zijn niet nuttig/maskers zijn onontbeerlijk(11)), angst voor degenen die een andere mening hebben dan de officiële versie om zich te uiten, op straffe van stigmatisering/criminalisering; politieke weigering om beslissingen te nemen die kennelijk belangrijk zijn voor een consequent deel van de bevolking, onze ouderen, met inachtneming van de onaantastbare wet van vraag en aanbod…
Er lijken te veel bewijzen te zijn dat er gunsten zijn verleend aan particuliere multinationals (cf. Philippe De Backer, met de afwijzing van klinische laboratoria om tests uit te voeren ten gunste van een consortium van bedrijven, of, nogmaals, hijzelf, met zijn belangen in Vesalius Biocapital; de Hugues Malonne-affaire; de Goffin- en Avrox-affaire, etc.)
« Want alleen door tegenstellingen te verzoenen, behoudt men de macht voor onbepaalde tijd. De eindeloze cyclus kon anders niet worden doorbroken. Als de gelijkheid tussen de mensen voor altijd buiten de wet wordt gesteld, als de hogere klasse, zoals ze wordt genoemd, haar suprematie wil behouden, dan moet de heersende stemming er een zijn van beheerste krankzinnigheid.
Voorbij de twijfel, voorbij deze verwarrende mengelmoes van informatie en tegen-informatie, eisen wij te weten. Dit lijkt duidelijk. De crisis van vandaag is wereldwijd, het logische gevolg van een « falend » systeem. Maar men kan onmogelijk van de media verwachten dat zij iets anders doen dan waarvoor zij geprogrammeerd zijn, namelijk zorgen voor de voortzetting van de overheersing. Midden in Covid-19, waar uitzonderlijke maatregelen worden genomen die miljoenen mensen in België in gevaar brengen, kan men degenen die geacht worden ons te dienen — maar dat al lang niet meer doen — niet vragen rekenschap af te leggen van de belangenconflicten tussen politieke en wetenschappelijke actoren en de wereld van de farmaceutische multinationals.
« Winston laat zijn armen langs zijn zij zakken en vult langzaam zijn longen. Zijn geest dwaalt door het doolhof van doublethink. Weten zonder te weten, zich bewust zijn van de hele waarheid terwijl je slim opgebouwde leugens vertelt. Het handhaven van twee tegengestelde meningen op hetzelfde moment, met gelijke overtuiging. Logica tegen logica uitspelen, moraal aan de laars lappen en er tegelijk aanspraak op maken, geloven dat democratie onmogelijk is en de Partij aanwijzen als de hoeder ervan, vergeten wat vergeten moet worden, en dan zo nodig je geheugen terugwinnen om het dan onmiddellijk weer te vergeten. En vooral, deze behandeling toepassen op het proces zelf: bewust bewusteloosheid opwekken en de handeling van zelfhypnose waaraan men zich zojuist heeft overgegeven, onderdrukken — het toppunt van subtiliteit. Om het woord « doublethink » te begrijpen, moet men in staat zijn zelf te « doublethinken ».
Wij dachten niet plotseling dat in deze grote disfunctionele situatie (want chaos is in het voordeel van sommigen) het recht ons zou redden, en dat de waarheid, dankzij het recht, zou zegevieren. Wij zijn echter van mening dat dit in onze situatie alleen maar in ons voordeel kan zijn: als wij succes hebben, zullen wij bewijzen dat de staat schuldig is aan het belemmeren van de persvrijheid; zo niet, dat de waarheid niet aan het licht kan komen, zelfs niet wanneer wij om gerechtigheid vragen.
« Tot een minderheid behoren, ook al is het maar één persoon, maakt je nog niet gek. Er is waarheid en onwaarheid, en als je tegen alle verwachtingen in vasthoudt aan de waarheid, ben je niet gek.
Daarom hebben wij een klacht ingediend tegen de Belgische staat wegens belemmering van de persvrijheid, terwijl ons al meer dan vier maanden alle persconferenties worden geweigerd(12). Vóór 27 juli rechtvaardigden zij dit met de pool-regel (zie kader). Nu vinden ze iets anders. Ze moeten erachter komen.
Alexandre Penasse
Na onze eerste persconferentie op 15 april en de « onrust » die daardoor werd veroorzaakt, in de woorden van de mainstream-pers, zijn de redenen voor de weigering om deel te nemen aan de daaropvolgende persconferenties uiteenlopend geweest, waarbij het bureau van Wilmès voortdurend probeerde het onverklaarbare uit te leggen, om onze « democratische » afwezigheid te rechtvaardigen. Tijdens hun retorische oefening, bleef één woord terugkomen: zwembad.
Of je nu voor of tegen het feit bent dat multinationale farmaceutische bedrijven de macht hebben om politieke besluiten te beïnvloeden die namens het collectief worden genomen, valt in wezen buiten de reikwijdte van het probleem dat ons hier in de eerste plaats bezighoudt. Inderdaad, de regering besloot in naam van een obscure en willekeurige regel (de zwembaden) die hij uit de hoge hoed toverde, niet om er een debat van te maken: « u stelt hier een politiek vooringenomen vraag, wat niet de gewoonte is van journalisten », aldus Sophie Wilmès op 15 april. De journalisten die aan de macht zijn, woordvoerders van de bazen en de politici, zijn gewend de conventionele, onbevooroordeelde vragen te stellen, en de eersten om ze te beantwoorden zoals het hoort. In dit spel worden de burger-toeschouwers bedrogen, terwijl sommigen nog steeds geloven dat de dobbelstenen niet geladen zijn.
Dankzij hun als democratische keuze vermomde arbitraire besluiten worden de persconferenties sedert 15 april doorspekt met zinloze en inhoudsloze vragen. Sportwedstrijden, moederdag, kajakken, winkelen, vliegen… laat de mainstream media je geen « samenzweringstheoreticus » noemen. Met de haren in de hand bewijzen de politici de journalisten een wederdienst: zij nodigen hen uit… en zij vinden het leuk, de journalisten onder bevel, met het gevoel dat een deel van de macht die zij bewonderen in de persoon die zij interviewen, op hun persoon wordt weerspiegeld. Dit is allemaal onbetaalbaar: compromissen, leugens, samenspanning.
Volgens het woordenboek : Pool. Def. In het Engels 1. verwijst naar een vijver, een zwembad, een poel met water. 2. Een prognose, een pool (van talent, ervaring), een team.
In het Frans. 1. Groepering (van natuurlijke of rechtspersonen) die zorgt voor het gezamenlijk beheer van een operatie, de middelen en de middelen. D samenwerking; kartel, overeenkomst, groep. Bankpool , financiële pool . 2. Een groep mensen die hetzelfde werk doen in een bedrijf. Een pool van typisten. Pers pool . D‑team.
Volgens de vakbond van journalisten, AJP, in een brief: « Pools zijn per definitie beperkte groeperingen van dagen
nalisten, die vervolgens alle andere media bedienen (beeld, geluid en informatie-uitwisseling). Er is een roulatie onder deze journalisten/media binnen de zwembaden. Er is geen « recht » om in de zwembaden te zijn . »
Definitie per 30 maart : beperking van de toegang tot een persconferentie « tot bepaalde gebundelde redactielokalen , wegens de strikte instructies in verband met het coronavirus « .(13) De configuratie kan opnieuw worden geëvalueerd wanneer de sociale afstandsmaatregelen worden opgeheven(14). Per definitie is echter « fysieke toegang toegestaan tot redactiekantoren die zijn opgenomen in de lijst van de Algemene Vereniging van Beroepsjournalisten van België, die zich organiseren om onderling pools te vormen « (15). Kortom, een journalist die lid is van de AJP en in het bezit is van een perskaart,(16), kan deel uitmaken van een pool.
Vanaf 3 april : selectie van journalisten op basis van onduidelijke criteria, met verplichte voorafgaande inschrijving op een geheime lijst zoals bij andere mediakanalen het geval is,(17) De journalist verneemt pas vlak voor de persconferentie, afhankelijk van de configuratie van de zaal en het aantal verzoeken, of hij of zij binnen zal kunnen komen. Dit alles gebeurde in nauw overleg met zijn journalistieke tegenhangers. Deze selectie belet de journalist niet om de live stream(18) bij te wonen.
Vanaf 5 mei : « Verdeelsleutel voor agentschappen — audiovisuele en geschreven pers — in antwoord op een pooloperatie , waardoor iedereen een kans (sic) heeft om toegang te krijgen tot de persconferentie « . De regeringsselecteurs die deze geheime reservelijsten samenstellen, sluiten echter geen kandidaturen uit van media die over minder middelen en minder kijkers beschikken dan de grote mediaspelers in het Belgische landschap, en organiseren een rotatie die telkens plaats laat voor één vrije mediaketen. » Uw cliënt heeft deze positie op 15 april gekregen. 24 aprilDe Ligueur heeft het bezet . »(19). Degenen die niet tot de conferentie zijn toegelaten, hebben echter recht op volledige toegang tot de informatie en kunnen de persconferentie bijwonen die rechtstreeks via internet wordt uitgezonden, zonder montage(20). Deze praktijk wordt door de hele beroepsgroep gevalideerd(21).
Puur als een autoritaire beslissing, het zwembadDit is een praktijk die, hoewel zij soms gerechtvaardigd kan zijn, vooral de instandhouding mogelijk maakt van het mediamonopolie van de « grote media » die in handen zijn van de grootste fortuinen, in ideologische overeenstemming met de politieke macht die deze fortuinen dient.
Op basis van onze ervaring definiëren wij een pool als een willekeurige selectie van journalisten uit de « grote mediaspelers in het Belgische landschap « , d.w.z. de dominante pers, d.w.z. degene die de regering de vragen stelt die zij wil horen. Deze arbitraire selectie wordt volkomen begrijpelijk wanneer de consensus door een « ongeluk » wordt verbroken, d.w.z. wanneer een indringer erin slaagt een vraag te stellen die niet tot de getolereerde onderwerpen behoort. De keuze van de pool is niet gebaseerd op democratische en transparante criteria, zodat de regels veranderen naar gelang van de omstandigheden, zichzelf rechtvaardigend door « noodzaak », zoals de door Covid-19 geëiste sociale distantie, eerder dan door willekeurige macht…
De verklaring van de journalistenvakbond, AJP, dat » zwembaden per definitie beperkte groeperingen van journalisten zijn, die vervolgens alle andere media bedienen « , duidt op een diepgaande ontkenning van de bestaande verschillen tussen media die in particulier bezit zijn (of een politiek instrument zoals de RTBF), en de « kleine », vrije media. Wij wisten dit, maar de ervaring steunt ons: geen enkele mainstream media zal onze woorden, onze vragen en onze bezorgdheid doorgeven. Daarmee zouden zij voorbijgaan aan hun voornaamste functie: het veinzen van de beschrijving van de werkelijkheid, terwijl zij er alleen op uit zijn deze te doen aanvaarden.
De enige manier om de illusies die ze creëren te breken? Werk aan manieren om informatie over te brengen die vrij zijn van particuliere belangen.
« Zolang er geen bewustzijn is, zal er geen opstand zijn, en zolang er geen opstand is, zal er geen bewustzijn zijn.
