De Nobelprijs voor de Vrede voor Mr Vl. Poetin?

Het denken, geholpen door de toevalligheden van het dagelijks leven, verloopt in het algemeen pragmatisch door middel van tegenstellingen. Enerzijds wordt een onderscheid gemaakt tussen uitsluitingen die naïef kunnen lijken, anderzijds worden deze uitsluitingen versterkt doordat een keuze moet worden gemaakt tussen de ene of de andere van de twee stellingen. Als we deze manier van denken echter proberen toe te passen op een aantal hedendaagse politieke realiteiten, krijgen we het volgende paradoxale beeld.

Een van de twee dingen. Of de Nobelprijs voor de Vrede moet worden toegekend aan de heer Poetin (1952-) omdat hij, net als politieke grootheden als de heren. Kissinger, Carter en Obama, zijn atavistisch imperialisme verdient het beloond te worden door de Westerse oligarchen, die even verbijsterd zijn door zo’n krijgshaftig karakter, even doordrenkt van KGB-bile als dat van G.H.W. Bush was van CIA-honing. Dit is de optie van de neoconservatieven zelf, die er veel voor over zouden hebben om een dergelijk persoon aan het hoofd van de Amerikaanse staat te plaatsen. Het is niet nodig hier te herhalen dat dit standpunt, dat door de gehele internationale gemeenschap wordt gedeeld, overduidelijk juist is.

Of de Nobelprijs voor de Vrede moet worden toegekend aan de heer Poetin, omdat hij een van de weinige politieke wezens is die zich met hand en tand inzetten voor vrede, democratie en mensenrechten. Efficiënt, betrouwbaar, creatief, visionair en van een voorbeeldige eerlijkheid, de heer Poetin brengt kwaliteiten samen die zelden worden aangetroffen in onze tijdgenoten en bijna nooit in politici. MESSRS. Castro, Chavez, Morales, Correa zijn in dit opzicht uitzonderlijk. (Wie kan in België of in Frankrijk tegen hen zijn? Leopold II? De Gaulle?) Dit is de mening van humanisten die, trouw aan hun renaissance-idealen, het wereldgebeuren analyseren in termen van het Ene, het Ware en het Goede. Een aantal feiten kan opnieuw worden bekeken vanuit dit gezichtspunt, dat, het moet gezegd, kenmerkend blijkt te zijn voor de landen die zich in de marge van de internationale gemeenschap bevinden, d.w.z., minder lyrisch, de landen die niet tot de NAVO-sfeer behoren (zie Chomsky). Wat valt er te zeggen over de manier waarop Poetin de Oekraïense crisis in Rusland aanpakt?

Ten eerste zij erop gewezen dat de KGB — en vooral de buitenlandse inlichtingendienst van de KGB, waartoe de heer Poetin behoorde — een geheime dienst was die organisch verschilde van de CIA. Terwijl KGB-leden zich onderscheidden door absolute loyaliteit aan het volk en de natie van de Sovjet-Unie (hoewel niet noodzakelijk aan de Communistische Partij en de Marxistisch-Leninistische ideologie), lijken CIA-leden meer geneigd tot het cultiveren van absolute loyaliteit aan de oligarchie en de liberaal-kapitalistische ideologie dan zich in te zetten voor de veiligheid van hun medeburgers. Tenzij ik me vergis, worden Amerikaans-Amerikaanse patriotten eerder tot het leger gerekend.

We mogen ook niet vergeten dat de stichting van Rusland plaatsvond in de 9e eeuw… in Kiev. Ook al blijven er verschillen bestaan tussen de specifiek Oekraïense en Russische culturele wortels, de historische diepte van deze existentiële banden valt niet te ontkennen en moet als uitgangspunt dienen voor elke discussie over de gebeurtenissen rond « Euromaidan ».

In het Westen wordt sinds 1946 niet meer openlijk over kolonialisme gesproken, maar dat betekent niet dat de geest van het kolonialisme verdwenen is. Men kan zelfs stellen dat de geest van het kolonialisme en de geest van het kapitalisme één en dezelfde zijn. Eerst werd het « recht op inmenging » (1979) gebruikt om hetzelfde koloniale resultaat te bereiken, met behulp van de ideologie van de globalisering; daarna kwam de « plicht tot inmenging » (1980); en meest recentelijk de « verantwoordelijkheid tot bescherming » van bevolkingsgroepen die door hun eigen regering in gevaar worden gebracht (2001). Dit alles bleef tot 2013 nogal vaag. De modaliteiten van dit destructurerend interventionisme hebben inderdaad aan transparantie gewonnen met de Oekraïense gebeurtenissen, wat ook een terugblik mogelijk heeft gemaakt op de laatste « lente-oorlogen », namelijk Libië (2011) en Syrië (2011). Laten we drie feiten aanwijzen die in het NAVO-gebied enige zichtbaarheid in de media hebben gekregen (om vervolgens te worden overstemd door passende oorlogspropaganda): (i) de lezing van Victoria Nuland, waarin zij de financiële inspanningen van de VS om Oekraïne te « democratiseren » prees, een investering van vijf miljard dollar sinds 1991 (U.S.-Ukraine Foundation, « Ukraine in Washington » Gala, 13 december 2013); (ii) het telefoongesprek tussen dezelfde V. Nuland en de ambassadeur van de VS in Kiev, Geoffrey Pyatt, waaruit de inmenging in de interne aangelegenheden van een soevereine staat en meer bepaald de pogingen om de « revolutie » ronduit te sturen, duidelijk blijkt (6 februari 2014) ; (iii) het telefoongesprek tussen Catherine Ashton en de Estse minister van Buitenlandse Zaken Urmas Paet, waarin wordt vastgesteld dat sluipschutters het bloedbad onder de bevolking hebben aangericht en de politiediensten ervan beschuldigen (25 februari 2014). Dezelfde « sluipschutters » hadden het gemunt op de demonstranten en de ordehandhavers, met het duidelijke doel het geweld aan te wakkeren en de staatsgreep te bespoedigen.

De vraag is altijd dezelfde: wie profiteert van het misdrijf?(Cui bono?) Een korte beschouwing op basis van deze feiten stelt ons in staat, zo niet om alle modaliteiten van de strategie van de verschillende betrokken actoren te begrijpen, dan toch om het doel ervan te begrijpen. De geopolitieke inzet kan op verschillende manieren worden opgevat, maar zij komen alle samen op één brandpunt : de beheersing van Rusland als een eerste stap naar de gecontroleerde vernietiging ervan door de « internationale gemeenschap ». De door het Westen georkestreerde staatsgreep in Maidan moest een aantal opmerkelijke en onmiddellijke resultaten garanderen: de vernietiging van de Oekraïens-Russische samenwerking, de verwerving van akkerland in het noordoosten (het beroemde « zwarte land ») tegen een lage prijs, de controle over de gaspijpleidingen die de Europese markt bevoorraden en de verovering van zeer veelbelovende gebieden voor hydrofracturering (in aansluiting op de Poolse geologische formaties vormen deze gebieden het enige echte Europese potentieel op dit gebied). Als de verlamming van de Oekraïense samenleving niet snel werd bereikt in de vorm van een shockstrategie (zie N. Klein’s interpretatie van de coup van Pinochet), zou zij op korte termijn worden bereikt en, indien dat niet gebeurt, kan een burgeroorlog alleen maar de totale roof van de begeerde hulpbronnen mogelijk maken. Indien de Russen bij de oorlog zouden worden betrokken, zou het Afghaanse scenario zich noodzakelijkerwijs ten nadele van hen herhalen. Kop win ik, munt verlies jij.

Dit alles is zeer ernstig en buitensporig gênant voor Rusland, maar vanuit geopolitiek oogpunt zijn slechts twee feiten werkelijk doorslaggevend : de wens om Rusland te verdrijven van zijn marinebasis in Sevastopol (en zijn substructuren in Mykolaiv, Kacha en Gvardeyskoye) en de poging om zich de technopolen van Oost-Oekraïne toe te eigenen, en meer in het bijzonder de geavanceerde militaire en lucht- en ruimtevaartindustrie.

Ten eerste heeft het zelfbeschikkingsreferendum van 16 maart 2014 het Krimprobleem op een zeer elegante manier opgelost, zonder enig bloedvergieten. Wat de onrechtmatigheid van de teruggave van de Krim aan Rusland betreft, stelt Jacques Sapir (met anderen) het volgende alternatief voor. Of er heeft een revolutie plaatsgevonden na de gebeurtenissen van Mayan en de grondwet is opgeschort, de facto zo niet de jure, en niets bindt de Krim aan Oekraïne. Ofwel was er geen revolutie en zijn de politieke aanspraken van het regerende team nietig, ofwel moeten we de heer Janoekovitsj erkennen als de wettige president van Oekraïne. Meer fundamenteel bestaat er sinds de dekolonisatie wat gewoonlijk wordt aangeduid als het « recht van volkeren op zelfbeschikking » en een unilaterale onafhankelijkheidsverklaring is toegestaan krachtens het internationaal recht (Internationaal Hof van Justitie, Samenvatting van Advies 2010/2, 22 juli 2010) — maar het is waar dat sommige commentatoren erop wijzen dat er eenvoudigweg geen internationaal recht ter zake bestaat en dat het VN-Handvest hierover zeer duidelijk is.

Ten tweede wordt nog steeds gewerkt aan de bescherming van de hightech industriecentra van Dnepropetrovsk, Donetsk, Zaporozhye, Snezhnoye, Voloshisk, en niet te vergeten Charkov, waar de Nationale Lucht- en Ruimtevaartuniversiteit is gevestigd, en men kan zich alleen maar verbazen over de mate van verkeerde informatie, hebzucht en politieke idiotie van westerse functionarissen toen zij geloofden — en nog steeds lijken te geloven — dat Rusland het zich kan veroorloven niet alleen zijn marinebasis van de ene dag op de andere te verliezen, maar ook het potentieel van zijn defensie-industrie in een dergelijke mate (we hebben het over een verlies van twintig tot dertig procent). Klinisch gezien, zitten we in een acuut paranoïde delirium.

Hoe zit het met de gebruikte tactieken? Eenvoudig gezegd, is het tweeledig. Enerzijds financieren de westerse « democratieën » (voor een bedrag van vijf miljard dollar, zoals we hebben geleerd) de proliferatie van niet-gouvernementele organisaties die de verspreiding van neoliberale ideeën bevorderen door de levensstandaard te verhogen van een middenklasse die in eigen land aan het verdwijnen is. Deze organisaties zijn meestal dekmantels voor de inlichtingendiensten. Anderzijds omsingelen dezelfde « democratieën » systematisch alle (eventueel) opkomende machten militair en bezetten zij de daarvoor benodigde grondgebieden. Het Amerikaans-Amerikaanse kolonialisme, wat het is, gaat terug tot de Monroe-doctrine (1823); voor onze discussie volstaat het te herinneren aan de Wolfowitz-doctrine (1992) en de Brzezinskiaanse ideologische grondslagen ervan (1997), die prompt werden overgeschreven in de Rebuilding America’s Defenses van het Project for the New American Century (2000), de Bush Jr.

De Wolfowitz-doctrine, die op 8 maart 1992 in de New York Times werd onthuld, stelt eenvoudigweg dat elke staat die sterk genoeg is om onafhankelijk te blijven, d.w.z. de bevelen van Washington naast zich neer te leggen, als « vijandig » moet worden beschouwd. De achtergrond van deze oorlogszuchtige ideologie is het werk van Zbigniew Brzezinski, die in 1997 publiceerde The Grand Chessboard, ondertiteld American Primacy and Its Geostrategic Imperatives, een monografie die sinds 1978 in de maak is en die met absoluut cynisme de beste beschrijving geeft van de Amerikaanse imperiale strategie (hij gaat zelfs zover dat hij de verdeling van Rusland in drie entiteiten plant).

Het is heel eenvoudig om dit uit te leggen. De NAVO werd in 1949 opgericht als bescherming tegen het Warschaupact (opgericht in 1955); met de val van de Muur in 1989 verloor het bondgenootschap definitief zijn bestaansreden en Jack F. Matlock, VS-ambassadeur in Moskou van 1987 tot 1991, bevestigde (diplomatiek) dat G.H.W. Bush formeel had beloofd de NAVO niet naar het oosten uit te breiden (Washington Post, 14 maart 2014). We weten nu wat er gebeurd is: alle landen van het Warschaupact, behalve Rusland, zijn met Amerikaanse bases in de NAVO opgenomen; in 2001 hebben de VS zich eenzijdig teruggetrokken uit het ABM-verdrag, dat in 1972 was ondertekend, om een « antiraketschild » in Oost-Europa op te zetten, dat als enige doel had een eerste aanval mogelijk te maken om Rusland te neutraliseren (wie gelooft er nog in de Iraanse of Noord-Koreaanse dreiging?); de invasie van Irak is zonder VN-mandaat stopgezet (2003); de « gekleurde » revoluties (of « bloemenrevoluties ») in Joegoslavië zijn door de Verenigde Staten in telegramstijl geleid.); de invasie van Irak werd gestopt zonder VN-mandaat (2003); de « gekleurde » revoluties (of « bloemenrevoluties ») werden telegeleid in Joegoslavië (2000), Georgië (2003), Libanon (2005), Kirgizië (2005)… en dan waren er nog de agressies tegen Libië (2011) en Syrië (2011).

Achteraf kan men alleen maar verbaasd zijn over het geduld en de niet aflatende goede wil van Rusland. Onlangs nog, in november 2013, riep Poetin op tot tripartiete onderhandelingen met de EU en Oekraïne om vrijhandelsovereenkomsten te sluiten, waarbij hij benadrukte dat Oekraïne de natuurlijke brug tussen Oost en West was. Het antwoord van de Europeanen — dat wil zeggen de VS — was heel duidelijk: voor Catherine Ashton, David O’Sullivan en Stefan Füle moest Oekraïne kiezen tussen de Europese Unie en de Russische Federatie (Andrei Grachev, « Europe was wrong not to include Moscow in its Eastern Partnership », Le Monde, 05.03.2014).

Als men luistert naar wat de heer Poetin zegt, wordt men getroffen door zijn gehechtheid aan de grondslagen van het internationaal recht zoals dat is vastgelegd in de Verdragen van Westfalen (1648). Drie beginselen, die juridische gelijkheid tussen natiestaten veronderstellen, moeten worden geëerbiedigd: de absolute soevereiniteit van de natiestaat en dus het recht op politieke zelfbeschikking; eerbiediging van internationale verdragen; en niet-inmenging in de binnenlandse aangelegenheden van andere staten. De geschiedenis leert ons dat we helaas niets kunnen verwachten van een natie die werd gebouwd op de schending van alle ongeveer vierhonderd verdragen die met de inheemse volkeren (‘Indianen’) werden gesloten… (Zinn, A People’s History of the United States, 1980, p. 526) Het is te hopen dat de Russen dit hebben begrepen en vooral dat de Europeanen zich dienovereenkomstig zullen opstellen in een wereld die min of meer nadrukkelijk in het teken staat van de op handen zijnde ecologische ineenstorting.

Meneer Weber, filosoof