Julian Assange
617 weken van vrijheidsberoving voor het vertellen van de waarheid
617 weken van vrijheidsberoving voor het vertellen van de waarheid
Illustré par :
Een jaar geleden is Renaud Séchan na een lange afwezigheid weer opgedoken en gedenkt hij degenen die, zoals ik, een deel van hun politieke cultuur en hun kritische geest in zijn gezelschap hebben gesmeed. Zijn verdwijning achtervolgt mij, maar zijn terugkeer nog meer, zo abominabel is de kloof tussen de « irritante zanger » van gisteren en de « feniks » van vandaag. Renaud lijkt onherkenbaar, zozeer zelfs dat sommige van zijn huidige standpunten niet beter kunnen worden ontkend dan door zijn liedjes uit het verleden. Het verhaal van een ontgoocheling…
Mijn ouders, die kerkgangers waren, brachten me groot met platen van Georges Brassens en Anne Sylvestre in de oren, namen me mee naar een concert van Pierre Desproges, terwijl « Charlie Hebdo » en « Hara Kiri » nooit ver van « Robbedoes Magazine » en « Pif Gadget » op de tafel in de woonkamer lagen… Ik was dus voorbestemd om me te interesseren voor de realistische liederen van Renaud Séchan Toen ik een jaar of tien was, ontdekte ik deze kerel, die mijn jonge libertaire vezels en nog sluimerende revolutionaire aspiraties beroerde en die een stichtende rol in mijn leven zou spelen en meer invloed zou hebben dan al mijn leraren samen. Zijn liedjes en standpunten hielpen me om over de wereld na te denken. Het was mede dankzij zijn verve dat het klassenbewustzijn, de smaak voor vrijheid, sociale rechtvaardigheid of ecologie in mijn brein werden gedistilleerd. Het was door zijn verhalen dat ik voor het eerst in aanraking kwam met werelden als de voorsteden en de arbeidersklasse. Ik leerde slang uit zijn kroeg gedichten. Ik kreeg mijn eerste volwassen lachbuien door zijn woordspelingen, zijn zelfspot en zijn overduidelijke kwade trouw.
« Te veel wind, niet genoeg / Het water was te nat »
Terwijl ik Renaud had ontdekt met het succes van zijn zesde album « Morgane de toi » (1983), was ik achteraf teleurgesteld en enigszins paradoxaal dat dit album ook een keerpunt betekende in zijn inspiratiebronnen. (1983), was ik, achteraf gezien en enigszins paradoxaal, teleurgesteld dat deze ook een keerpunt in zijn inspiratiebronnen markeert. Zijn leven als huisvader bracht hem ertoe tedere liedjes te schrijven en de karakters van de gavroches, loubards, kleine oplichters, rebellen en andere verschoppelingen (Manu, Germaine, Lucien, Dédé, Mimi of Jojo), wier portretten hij met bezieling en kwaadaardigheid tekende, achter zich te laten. Als iemand die ook luisterde naar bands als Mano Negra en Bérurier Noir, hield ik van deze schijnbaar anarchistische, brutale en provocerende figuur wiens eerste composities de titel droegen « Die Bitch! » en « Ravachol » (in 1968, hij was 16 jaar oud), die voor het eerst op televisie verscheen met « Camarade bourgeois » (1975), dat zijn vierde album opdroeg aan Jacques Mesrine (« Ik had veel genegenheid voor deze gevoelige man, die nooit verborg dat hij breekbaar, verlegen, onhandig en vol tegenstrijdigheden was.
« Ik zing graag over tuig /
Het onkruid van de sloppenwijken /
De slechte jongens, de schurk /
Zij die op de stoep geboren zijn ».
Een van deze tegenstrijdigheden is zijn relatie met politieke macht en verkiezingen, waarover hij voortdurend heeft gezongen en verkondigd dat er niets verandert… terwijl hij kandidaten steunde (beurtelings ecologisten, communisten, socialisten) in elke presidentsverkiezing sinds 1981 — met de komst van François Mitterrand, van wie hij viel Hij was zo« gecharmeerd » dat hij hem publiekelijk verzocht zich in 1988 kandidaat te stellen voor herverkiezing, ondanks de ommezwaai naar bezuinigingen en het opgeven van zijn economische beloften in 1983. Het soort inconsequentie dat de woede opwekte van puristen en het welwillende sarcasme van hen die vinden dat Renaud altijd begiftigd is geweest met een fundamentele kwaliteit: oprechtheid. Zo ben ik gaan inzien dat de mens niet kan worden herleid tot zijn sterke karakter en politieke consistentie, dat zwakheden en paradoxen deel uitmaken van het leven…
Ik heb de gelegenheid gehad enige tijd met Renaud door te brengen en herinner mij hem als een bijzonder vriendelijke, gulle man met een sprankelende blik die een zeer sterke band met zijn publiek ontwikkelde. In de tweede helft van de jaren tachtig publiceerde ik met zijn medeplichtigheid en die van zijn broer David, « L’énervant », een fanzine over zijn teksten, zijn wereld en de zaken die hij verdedigde. In deze periode verkende Renaud een register met meer universele en consensuele thema’s dan in zijn beginperiode, waarbij hij de houdingen van « gavroche » of « loubard » vergat, en intieme en politieke tonen, naïef en aanklagend, melancholiek en sarcastisch, behendig vermengde. Elk van zijn nieuwe albums (« Winnende Mistral », « Klote truck », « Marchand de cailloux ») draaide toen maandenlang in een loop op mijn draaitafel, waardoor ik zowel energie kreeg als alle energie mobiliseerde die nodig was om deze kleine recensie te maken, terwijl de melodieën en teksten van zijn repertoire onuitwisbaar in mijn geheugen gegrift stonden.
In het begin van de jaren ’90 nam mijn leven een andere wending. In de eerste plaats journalistiek, met maandenlang onderzoek en vervolgens het schrijven, uitgeven en opvolgen van een boek over extreem-rechts in België, dat bezig was in de peilingen naar voren te komen en zich te organiseren door te proberen het Franse voorbeeld van het Front National van Jean-Marie Le Pen te volgen. Dit was de tijd waarin anti-racisme en anti-fascisme in het algemeen, en SOS Racisme in het bijzonder, een grote en zeer institutionele beweging was. Het heeft mij maanden van militantie gekost om te beseffen dat ik in feite deelnam aan een consensuele beweging, op armlengte gesteund door partijen van rechts en links, en in het bijzonder de sociaal-democraten, die zichzelf zo een schoon geweten bezorgden, wier verraad aan de arbeidersklasse een van de belangrijkste vectoren is van de doorbraak van extreem-rechts. In 1991 dacht Renaud er niet minder over toen hij zei: « Ik maak me geen illusies meer over Franse politici, noch over Frans links, noch over de Socialistische Partij, noch over François Mitterrand. […] Als ik zie hoe de intelligentsia, de showbizz en de gecultiveerden van alle pluimage alle podia aangrijpen om stenen te gooien naar Le Pen, zeg ik tegen mezelf dat ik mijn stem liever bewaar voor andere gevechten. »
Ik wilde dit op mijn beurt doen en tegelijkertijd mijn artistieke en politieke horizon verbreden door belangstelling te tonen voor andere vormen van engagement, muziek en ook het Franse lied (Brigitte Fontaine, Richard Desjardins, Dick Annegarn, Claude Nougaro, Alain Bashung, Jacques Higelin…). Ik heb Renaud voor het laatst ontmoet bij de opnamen van « Renaud cante el’ Nord », zijn album in Ch’ti (1993), en heb « À la belle de mai » (1994) slechts met een afstandelijk oor beluisterd. Het duurde even voor ik besefte dat ik hoopte mezelf te beschermen tegen een van die klappen waardoor je je oud voelt. Dat ik diep vanbinnen doodsbang was voor het vooruitzicht dat mensen die voor mij voorbeelden en oriëntatiepunten waren « slecht oud » zouden worden, zoals deze zanger die mij dierbaar was en van wiens succes en sociale stijging ik vreesde dat hij conformistischer zou worden, dat door ondergedompeld te zijn in de wereld van de showbusiness zijn inspiratie zou opdrogen, zijn hoeken afgerond zouden worden, zijn pen gepolijst, zijn toon dof zou worden, zijn literaire smaak zou verarmen…
« Ik wil dat mijn liedjes strelingen zijn /
Of een vuistslag in het gezicht.
Met wie ik ook praat.
Ik wil jullie wakker schudden in jullie stoelen ».
Toch, zoals een familielid of een goede vriend, bleef wat hij werd mij beïnvloeden. Dit is vandaag de dag nog steeds het geval, ook al lijkt het irrationeel en weet ik niet goed wat ik met dit gevoel aan moet: als ik weet dat het verkeerd is, wordt er iets in mij wakker geschud.
En sinds lange tijd wordt deze opgebrande man gekweld door de pijn van het leven. Vanaf het midden van de jaren tachtig, in een tijd waarin iedereen met een passie voor sociale rechtvaardigheid zich hulpeloos begon te voelen tegenover het groeiend aantal schijnbaar verloren doelen in deze geglobaliseerde wereld, begon de politieke desillusie uit Renauds liedjes te spreken. Voor hem is een van de omslagpunten de De« grote klap in het gezicht » die hij kreeg tijdens een reis naar de USSR in 1984 (met name toen het publiek zijn concert in Moskou verliet terwijl hij zong « Déserteur ») die hem in een paranoia crisis stortte, vervolgens de dood van enkele goede vrienden (Coluche in 1986, Pierre Desproges in 1988…).
« Er is geen ruimte meer in mijn hart /
Om de opstand, de afkeer, de woede te huisvesten ».
Een decennium later kwamen daar andere persoonlijke teleurstellingen bij, waardoor een menselijk gedesillusioneerde, politiek uitgebluste Renaud zichtbaar werd, aangevreten door nostalgie en door zijn innerlijke demonen, die uiteindelijk in 2002 weer opdook met « Boucan d’enfer », een therapeutische plaat die wordt voorgesteld als een wederopstanding omdat hij na vijf jaar werd opgenomen, in zijn woorden, « op de bodem van het gat, verstopt om zijn verdriet te verdrinken en « dicht bij cyrrhosis ».
Het was in die tijd dat ik een dieper onbehagen met hem begon te voelen dan zijn gebruikelijke politieke tegenstrijdigheden: hij met wie ik een gezonde weerzin deelde tegen de soixante-huitards die waren geworden « bedrijfsbaas » (zoals Serge Juli) of « verdediger van de sociaal-democratie » (zoals Daniel Cohn-Bendit), uiteindelijk de drift van Philippe Val’s « Charlie Hebdo » had gesteund en bekrachtigd, dit « In 1992 gebruikte hij enkele niet zo fraaie methoden tegen Cavanna en Choron, de oprichters, om de titel van het voormalige libertaire en satirische weekblad van de jaren zeventig en tachtig over te nemen en het om te vormen tot een kapitalistische onderneming waarvan hij de baas werd. Hij gebruikte het als springplank voor zijn carrière als redacteur in Parijs en later als directeur van France Inter onder Nicolas Sarkozy (waar zijn eerste wapenfeiten bestonden uit het ontslag van de komieken Stéphane Guillon en Didier Porte, die te kritisch werden geacht op Sarkozysm). Na de aanslagen van 11 september 2001, zal Val de « domme en vervelende« krant in een dogmatisch orgaan (altijd onder het mom van humor) van een streng en verdeeld secularisme, gebaseerd op een manicheïstische lezing van de wereld die de westerse beschaving tegenover het moslimobscurantisme plaatst… In 2008 ging het zelfs zover om Siné, een van de historische steunpilaren van « Charlie », te ontslaan onder het voorwendsel van antisemitisme — een beschuldiging gesteund door Bernard-Henri Lévy (Dit is het geval van de« soldaat van Philippe Val » in de zaak van de Mohammed-cartoons, zoals hij zichzelf omschreef) en andere kopstukken van de zandbakbende, maar tegengesproken door de rechtbanken, die dit ontslag als volstrekt onrechtmatig hebben bestempeld. Bij deze gelegenheid hebben wij Renaud (oorspronkelijk aandeelhouder en vaste columnist van de nieuwe « Charlie ») zijn oude kameraad Siné niet horen verdedigen, noch hebben wij ons horen distantiëren van Val’s autocratische en intellectueel oneerlijke methoden.
« Pissed off at these lefties / Who have become fat bosses /
Ik gooide mijn dagboek uit het raam ».
Een andere verrassing kwam in 2005, toen we hoorden dat Renaud, overtuigd door dezelfde Val, altijd snel om het publieke debat te moraliseren, opriep tot een « ja » stem in het referendum over de Europese Grondwet. Met een betoog dat merkwaardig genoeg doortrokken is van berusting, naar het beeld van dit links dat het neoliberalisme uiteindelijk heeft geïntegreerd als een onontkoombaar feit, als een uitgestelde overwinning van het Thatcherisme: « Triomfantelijk liberalisme en bedrijfsverplaatsingen, ook al bestrijd ik ze, zijn helaas de fundamenten van het kapitalistische beleid van alle Europese landen, ook de socialistische. Deze verschijnselen zijn onvermijdelijk en het is zeker niet door « nee » te zeggen dat wij aan deze praktijken een einde zullen maken. Door « ja » te stemmen zullen we Europa economisch, sociaal, cultureel en politiek sterker maken. »
In die tijd mobiliseerde Renaud zich voor de vrijlating van Ingrid Betancourt, bracht hij « Rouge sang » (2006) en « Molly Malone », een album met Ierse folksongs (2009) uit, en verdween hij vervolgens van de artistieke en politieke radar. In 2010 zei hij dat hij « het sap verloren had « : « commentaar leveren op deze wereld, haar bekritiseren, [lui] lijkt vandaag totaal zinloos ». Verlies van betekenis, verlies van momentum. Gedurende een tiental jaren zonk hij opnieuw weg in alcohol en depressie, « [ant] zijn dagen en nachten doorbrengt met denken over zijn kindertijd en adolescentie« Hij heeft gewerkt in een Parijse brasserie en op zijn grote landgoed in de « Beverly Hills » van een klein, zonnig toeristenstadje in de Vaucluse, waar de pastis rijkelijk vloeit en het Front National uitzonderlijk hoog scoort. Dit is het bad waarin Renaud de bodem raakte en bijna niet meer bovenkwam. Vandaar de, toegegeven, ietwat pompeuze term « feniks » waarmee deze eens zo nederige jongeman zichzelf sindsdien aanduidt ter gelegenheid van zijn tweede « wedergeboorte ».
De aankondiging van een nieuw album in 2016 beviel uiteraard een zeer groot publiek. Maar op dat punt ging de ontgoocheling voor mij nog een stapje verder. De opname laat Renaud zien, gepreoccupeerd door zijn gezondheid, bijna verbitterd, rekeningen aan het vereffenen met de media, voor wie hij zijn privé-leven niet verborgen heeft gehouden en die hij zelfs heeft getoerd om dit nieuwe album te promoten. Een Renaud die sterk geschokt was door de aanslagen in Parijs van januari en november 2015 (waaronder die op « Charlie Hebdo »), die hem tot een overwegend emotionele, sweeping reactie brachten, die zonder hindsight de nationale consensus vierde die op deze aanslagen volgde, het gevoel « een bijzondere wrok tegen de Islam », sprekend over « deze gewelddadige mensen die van niets houden […] dan de dood« Een reactie en een geestesgesteldheid die in schril contrast staan met de fijngevoelige en sociologische aanpak van dezelfde auteur in 1983, toen hij, om de « oorlog tegen het terrorisme » te schetsen, de term « terrorisme » gebruikte zonder vraagtekens te plaatsen bij het gebruik van deze term of bij de sociaal-politieke context van dit trieste en complexe tijdperk, waarover hij mij niet meer laat nadenken en die hij niet meer bekritiseert. In de« Tweede generatie » van immigranten portretteerde hij Slimane, een 15-jarige inwoner van La Courneuve:
« Soms denk ik dat 3.000 mijl ver / Van mijn stad, is er een land Dat ik het waarschijnlijk nooit zal weten / Dat het misschien beter is, misschien is het erger / Dat ik daar ook een vreemde zal zijn / Dat ik daar ook niemand zal zijn / Dus om te voelen dat ik bij een volk hoor / Bij een volk, Naar een land / Ik draag om mijn nek op mijn leer / De zwart-wit-grijze keffiyeh / Ik heb broeders uitgevonden / Vrienden die ook sterven / Ik heb niets te winnen, niets te verliezen / Zelfs geen leven / Ik hou alleen van de dood in dit kloteleven / Ik hou van wat kapot is / Ik hou van wat verwoest is / Ik hou vooral van alles waar je bang van wordt / Pijn en nacht… »
Op zijn nieuwe album, zingt Renaud ook « Ik kuste een agentHij bracht een single en een videoclip uit op het moment dat de noodtoestand werd gebruikt om de ergste veiligheidsmaatregelen te verdoezelen (huiszoekingen en politiebewaring, huisarrest van activisten, met name milieuactivisten) en toen de Franse politie demonstranten tegen de arbeidswet in elkaar sloeg. Het contrast is frappant. In de clip van « Altijd op de been », draagt hij de badge van de Parijse politieprefectuur op zijn perfecto, die hij (in een interview gegeven aan de blog van de genoemde prefectuur!) uitlegt als « Een boodschap van vriendschap aan de Parijse politie, en ook een mooie provocerende boodschap aan de relschoppers, de cop-bashers die zich mij misschien als een van hen voorstellen. In andere interviews zegt hij: « Vroeger, hoe meer agenten er waren, hoe banger ik was, nu, hoe meer agenten er zijn, hoe gelukkiger ik ben. Nu zijn zij het slachtoffer, bij elke demonstratie wordt op hen geschoten, worden zij door het tuig met molotovcocktails in brand gestoken. » Of nog een keer: « Ik ben een beetje geëvolueerd en de politie ook. Ze zijn veranderd. Vandaag zijn ze jong. Ze zijn broederlijk met mij. Ze proberen de rellen te onderdrukken die de anti-luchthaven idioten in Notre-Dame-des-Landes verspreiden om stenen te gooien naar de arme CRS en de politie. Ik ben veranderd. Ik hou van agenten. Ze zijn er om ons te beschermen, om een schijn van republikeinse, democratische orde te handhaven. »
« Ik ben maar een militant / Van de vogel partij /
Walvissen, kinderen / Land en water ».
Wow! Welke bovennatuurlijke kracht zou deze milieuactivist hebben kunnen veranderen in een minachtende criticus van de « anti-luchthaven idioten van Notre-Dame-des-Landes »? Betekent dit dat het karakter van « Mon beauf » is overgeslagen op zijn vertolker, om te verklaren waarom hij nu het « tuig » veracht waarover hij vroeger zo graag zong, zich voordoet als verdediger van de « republikeinse orde » en de uitdrukking « casseurs » zonder de minste nuance gebruikt? Een term die door de autoriteiten en de media wordt geassocieerd met demonstranten, die wellicht deels verband houden met het repertoire van een zangeres wier hymnen vernietigende aanvallen waren op de staat, de republiek en de politie. Men denkt aan « Waar heb ik mijn pistool gelaten? (1980) en, natuurlijk, aan « Hexagone » (1975), een liedje dat De « vervelende zanger » bleef gedurende zijn hele carrière in het openbaar zingen en zei dat nog in 2010: « Als ik het vandaag zou schrijven, zou ik het opnieuw doen zoals het is. » Vandaag, « de feniks » verwijst ernaar als « een lied uit mijn jeugd », waarvan hij de tekst gedeeltelijk vond « karikatuur » en te veel « wraakzuchtig », eraan toevoegend dat hij zou willen « om alle wreedheden goed te maken » kan hij daar gezegd hebben.
« Ik ga niet meer naar een demonstratie /
Zonder een nunchak’ of een cocktail /
In Longwy als in Saint Lazare /
Geen leuzen meer in het bijzijn van de politie.
Maar geweren, stoeptegels, granaten! »
Ik begrijp dat een kunstenaar niet aan zijn publiek toebehoort, en dat de mens met de jaren evolueert (gelukkig maar dat we niet onveranderlijk zijn), maar op dit punt… Door welke vuile truc van het leven denkt deze antimilitaristische, antiklerikale, rechtvaardigheidslievende, solidaire met de uitgebuitenen en de onderdrukten, en onder andere strijder voor de bevrijding van bezet Palestina, nu uiteindelijk dat« Israël is de mooiste democratie ter wereld ». ?
« Renaud, die onlangs het hugenotenkruis om zijn hals verwisselde voor de davidster, zegt dat hij « van plan is bij enkele gelegenheden een keppeltje te dragen » en dat hij zich bijna « tot het jodendom heeft bekeerd ». Nou, dat is zijn zaak. Het probleem is de pure verwarring van deze woorden: in de hoop, zegt hij, van « [se] verzoenen met een gemeenschap die [l’a] een beetje mishandeld voor [son] pro-Palestijns engagement« Op grond van het welig tierende antisemitisme, dat verloren zieltjes wint zoals degenen die een verschrikkelijke dood hebben gezaaid in een kosjere supermarkt in Parijs, neemt hij het nu op voor Israël, een onderdrukkende staat, en zijn democratie die gebaseerd is op een koloniaal, racistisch en militaristisch beleid. Daarbij maakt hij twee grote fouten: enerzijds verwart hij de joodse gemeenschap, het jodendom en de staat Israël, en anderzijds reduceert hij de Palestijnse zaak tot een religieuze kwestie in plaats van tot het politieke recht op zelfbeschikking van een volk.
In ieder geval, de ommekeer is verbazingwekkend van iemand die zei « altijd verliefd op de kleine mensen die worden ontkend » en trots om te verdedigen « Hij is een vriend van de Bretoenen en Catalanen, die tegen de apartheid in Zuid-Afrika vocht, die het Kanak volk steunde Naast de campagne« tegen het Franse kolonialisme » waren er ook Baskische opstandelingen en gewetensbezwaarden, Corsicaanse politieke gevangenen, enz.
Hoe kunnen we het begrijpen? Het is wellicht de moeite waard eraan te herinneren dat Renaud in de jaren tachtig en negentig herhaaldelijk van antisemitisme is beschuldigd (omdat hij stelling had genomen tegen de Golfoorlog, of omdat hij een vergelijking had gemaakt tussen de « het lot van de Palestijnen tot genocide), door een intellectuele en media« intelligentsia » , waarvan hij zei dat hij het walgelijk vond dat « hun goede geweten ». Hij schijnt erdoor getraumatiseerd te zijn en doet alsof hij er schuld aan heeft. Als door een merkwaardige terugkeer van een boemerang zwoer hij nu trouw aan dit soort gedachtenpolitie dat hem ooit door het slijk haalde… Dezelfde die, in het Franse debat, naar het beeld van grote docenten als Philippe Val of Bernard-Henri Lévy, systematisch pacifisten met « Müncheners » en tegenstanders van zionistisch kolonialisme met antisemieten tracht samen te brengen. Zij tracht ook diegenen te diskwalificeren (door hen « islamo-links » of « roodbruin » te noemen) die een heldere kijk hebben en er een erezaak van maken niet alles in termen van religieuze verschijnselen te verklaren, maar ook rekening te houden met de sociale, economische en politieke dimensies.
« Palestijnen en Armeniërs / Getuigen vanuit hun graven /
Die genocide is mannelijk / Zoals een SS, een stierenvechter ».
En aangezien een tragi-komedie nooit alleen gebeurt, « de ‘vervelende zangeres’ die in 1985 een akelig liedje aan Margaret Thatcher wijdde, heeft plaatsgemaakt voor de « In 2016 beschreef hij de Franse erfgenaam van de Iron Lady, de ultra-reactieve François Fillon, als « een perfecte eerlijke man, een echte republikein ».en gaf zelfs toe dat hij bereid was op hem te stemmen bij de presidentsverkiezingen in geval van een tweede ronde tegen Marine Le Pen… Alvorens zijn verklaring in te trekken en te verklaren dat hij zich in een dergelijk scenario van stemming zou onthouden (intussen was het schandaal van de fictieve banen van de familie Fillon losgebarsten)… Om vervolgens toe te geven aan de « nuttige stem » en een oproep te ondertekenen aan « spervuur » naar het Nationaal Front. Na het betreuren van de niet-kandidatuur van de « man van het lot » (de ecoloog Nicolas Hulot), kondigde toen aan dat hij geen steun zou geven « de Socialistische Partij vanwege haar omschakeling naar een markteconomie en omdat zij « de Arbeiderswet die zelfs de rechtervleugel niet had durven goedkeuren », hier is Renaud die oproept om te stemmen voor… Emmanuel Macron. De voormalige investeringsbankier die François Hollande (« deze sociale verrader ») vertelde dat hij niet zou mogen deelnemen aan deHij is de voormalige minister die de ergste bepalingen van de Arbeidswet heeft geïnspireerd, de arrogante jonge wolf die de crème de la crème van de oligarchie en de media achter zijn beloften schaart om te regeren door middel van verordeningen om het arbeidsrecht verder te ontmantelen en de werklozen te « controleren ». « de enige die [lui] lijkt te hebben integriteit, de enige zonder een partij, de enige zonder een pot om in te pissen »!
Een ongewone visie van de « nuttige stem », voor een « man van links ».Het was een goed idee om in de eerste verkiezingsronde op Macron te stemmen, terwijl Jean-Luc Mélenchon, wat men ook van hem vindt, er goed in slaagde de arbeidersklasse te mobiliseren rond emancipatorische ideeën, en in de eerste ronde aan de leiding ging wat betreft stemintenties — zozeer zelfs dat hij zich bijna kwalificeerde voor de tweede ronde. Zo heeft de Parijse elite (Renaud, Patrick Bruel, Stéphane Bern, Bernard Henri-Lévy, Line Renaud…) die opriep om in de eerste ronde op Macron te stemmen, niet zo veel bijgedragen aan « Zo gaven zij de voorkeur aan de kandidaat die beloofde de vermogensbelasting af te schaffen boven de kandidaat die hoge inkomens meer wilde belasten. Moeten we het niet zien als een echte keuze van het hart, waarbij Renaud zijn oproep om Macron te stemmen eindigt met een onthutsend « Leve En Marche »?
Eén ding is zeker: niemand had hem om een steminstructie gevraagd, en een groot deel van zijn publiek had dergelijke opmerkingen liever niet van hem gehoord…
« En dan te bedenken dat elke keer als we op hen stemden /
Wij hebben de kreet: « God noch meester! » tot zwijgen gebracht.
Waar ze nu om lachen omdat ze zichzelf tot goden hebben gemaakt /
En dat we weer eens in het nauw werden gedreven.
Kunnen fortuin, roem en pastis misbruik alles verklaren? Moet men in slaap zijn in formaldehyde, alle politieke luciditeit of alle contact met de sociale realiteit verloren hebben om met dergelijke onzin op de proppen te komen? Verloochent Renaud dan zijn tiener-eed (men denke aan « Société tu m’auras pas »), maar ook enkele van de idealen en waarden die de kern van zijn carrière en zijn repertoire hebben gevormd? Moeten we deze verandering van mening, als het inderdaad een verandering van mening is, zien als een symptoom van de schijnbaar onverbiddelijke verrechtsing van de geesten in de afgelopen 20 jaar? Een gevolg van de stoomwals van het Franse secularisme die weinig ruimte laat voor nuance en kritisch denken in de post-attack context van 2015?
Als jonge tiener herkende ik mij in de woorden van Frédéric Dard, die Renaud vertelde dat zijn vrienden « alle jonge mensen van de wereld waren, de echte, zij die nooit oud zullen worden ». Ontmoedigd. Boos.
Mijn jeugd heeft een grote klap gehad. Ik wilde dus mijn pen in het vitriool dopen om Renaud een tekst te geven waarvan hij mij heeft doen houden: woest. Maar ook teder, omdat ik net als zoveel andere « fans » (een woord dat met een korreltje zout moet worden genomen) respect en dankbaarheid voel voor de erfenis die hij ons heeft nagelaten. Ondanks zijn ommekeer, zijn omzwervingen, zijn soms bespottelijke of pathetische transfiguratie, verdient Renaud noch mijn onverschilligheid, noch mijn verachting.
« Wie zal er na mij komen?
Na mij is het nog niet voorbij ».
Misschien ben ik naïef, maar ik zou hem erop willen wijzen dat hij, net als zijn holle stem, nu meer klinkt als een ontdooiende Hibernatus dan als een feniks die uit de as herrijst. Stel voor dat ze wat afstandelijkheid en nederigheid herwint. Om hem te waarschuwen voor het gevaar zich te veel te omringen met mensen die, door te zacht voor hem te zijn, blijk geven van een ongezonde zelfgenoegzaamheid — net als die onvoorwaardelijke fans die hun idool religieus alles vergeven, geen enkele kritiek op hem dulden, geen enkele parodie op zijn werk toelaten.
Ik zou hem de ogen willen openen voor de sinistere levensles die hij ons momenteel geeft: de les die ons vertelt dat integriteit een leeg woord is, dat je het ene kunt zingen terwijl je het tegenovergestelde denkt, dat je als je ouder wordt een eikel wordt, « verstikt door kalkoen en kastanjes »…
Ik zou hem door elkaar willen schudden zodat hij ophoudt zijn gezondheid te verknoeien, te verraden wat hij eens was, en er tegelijk voor te zorgen dat wij niet meer naar zijn oude liedjes willen luisteren zonder te huilen.
Ik zou hem willen omhelzen. Om dank je wel te zeggen. Lang leve het leven, ook al is het te kort. Lang leve de revolutie. Weg met de kolonisten. Naar de hel met het geld. En Macron kan de pot op!
Gwenaël Breës
*Lange versievan de tekst gepubliceerd in Kairos nr. 29, april-mei 2017
