ZIEKENHUISBUREAUCRATIE

« Scholen produceren onderwijs en motorvoertuigen produceren voortbeweging op dezelfde manier als de geneeskunde zorg produceert. Elk bedrijf slaagt erin zijn sector te domineren en zijn produkten te doen aanvaarden als noodzakelijkheden die alle kenmerken van industriële goederen vertonen..

Ivan Illich, Medical Nemesis, complete werken, vol.1, Fayard, p.661.

Wij hebben twee artsen ontmoet die gepassioneerd zijn door hun beroep, maar die ook verontwaardigd zijn over de manier waarop vandaag de dag geneeskunde wordt beoefend. Optimale dienstverlening aan de « cliënt », meten, etiketteren, kwantificeren… hoe haalt deze medische bureaucratie de arts uit zijn primaire rol en draagt zij, ondanks een kleine minderheid van artsen die zich ertegen verzet, bij tot de privatisering van de gezondheid? 

Op welk gebied werkt u? 

Ik ben een klinisch hoofd van verloskunde, verantwoordelijk voor alle zaken met betrekking tot de om baby’s te bevallen in een groot openbaar ziekenhuis in het centrum van Brussel. 

Roland : Ik heb ook geneeskunde gestudeerd en had twee specialisaties: klinische biologie en vervolgens pathologische anatomie. Ik werk al tien jaar in het Jules Bordet Instituut, ik ben assistent kliniek manager. Mijn werk omvat de analyse van biopsies, chirurgische specimens en autopsies voor medisch overlijden. 

Vind je het leuk wat je doet? 

A: We zijn natuurlijk gepassioneerd over wat we doen. Ik ben een beetje van richting veranderd, omdat klinische biologie in het begin een beetje een ambacht was, een soort leuke scheikunde waarbij je zelf je eigen tests kon ontwikkelen. Maar geleidelijk aan, met de accreditatie, werd dit niet langer mogelijk. 

Accreditatie? Wat is het? 

A : Het gaat erom internationaal vastgestelde industriële normen toe te passen op de medische wereld. Dit is al zo’n 15 jaar aan de gang, waarbij de industrie lobbyt voor een « kwaliteitskeurmerk », een commercieel voordeel, door te zeggen dat ziekenhuizen aan optimale kwaliteitscontroles worden onderworpen, « klantenservice ». 

We praten niet meer over de patiënt… 
R. : Ja, dat klopt: de voldoening van de klant is compleet. 

Er zijn dus administratieve posten gecreëerd alleen maar om deze eis van normen te controleren. Hoe uit zich dat in het werk? 

A. : Precies. Wij hebben een team, de « Kwaliteitscel », dat een computerprogramma runt dat een reeks gegevens verzamelt. Alles wordt constant bijgewerkt, het is een gekke baan! Vooral het opstarten van dit systeem: in het begin werkten er 4 of 5 mensen voltijds aan, het was extreem zwaar qua investering… Niet alle ziekenhuizen kunnen zich dat veroorloven. Dit heeft de neiging kleine entiteiten te ontmoedigen. 

Er is ook druk vanuit de industrie om producten te plaatsen die controleren of de kwaliteit goed is. Zijn zij werkelijk onmisbaar of zijn het dingen die uit de lucht zijn gegrepen in een marktlogica? 

P. Welnu, ik heb dit gezien voor Meopa, het gas dat aan patiënten wordt gegeven om hun pijn te verlichten: er is nu een hele markt om het niveau ervan in de atmosfeer te meten en te controleren of het niet te hoog is, terwijl je gewoon het raam open moet zetten om ongelukken te voorkomen. Deze machine kost een fortuin en ze zullen ons dwingen hem te kopen. 

Wie legt dit op? 

A. : Dit gebeurt op het niveau van de wetgevers, onder druk van de industrielobby. Achter dit alles gaan dus grote commerciële belangen schuil, waarbij de staat fungeert als doorgeefluik voor de industrie om producten op te leggen. 

Kan men zeggen dat over het algemeen de Hoe gaat het met je gezondheid? Patricia, je had het over het feit dat we vroeg u in uw afdeling ».  om meer borstkankers te maken  « .

P. Met andere woorden, om geaccrediteerd te worden, moet iedereen een bepaald aantal operaties hebben. Dus, om iemand te kunnen opereren aan borstkanker, moeten ze er 50 per jaar doen. Dat is geen slecht idee, want iemand die eens in de vijf jaar een zaak doet, riskeert alles te doen. Maar als een arts maar 45 gevallen per jaar heeft, kan hij of zij geen praktijk meer houden. Er is dus een soort race waarin je je aantal borstkankers moet hebben om je dienst te kunnen voortzetten. In een normale wereld zou je mensen hebben die gekwalificeerd zijn om voor mensen met borstkanker te zorgen, die het leuk vinden en goed doen, dus zou het niet uit moeten maken in welk ziekenhuis de patiënt behandeld wordt… Maar zo is het niet!… Leg aan de ziekenhuisdirecteuren en de politici van de gemeenten uit dat hun ziekenhuis niet langer borstkanker zal behandelen, zij zullen waarschijnlijk zeer ongelukkig zijn. 

Waarom? De roem, het geld? 

P. De reputatie van uw ziekenhuis in uw gemeenschap, het feit dat mensen 500 meter extra moeten lopen om naar een ander ziekenhuis te gaan, ik weet het niet… Wat motiveert hen om al hun ziekenhuizen in hun gemeenschap. 

Dit alles heeft een effect op uw werk, in een context waar er privé-ziekenhuizen zijn, « concurrentie »? 

P. We raken hier aan de hele financiering van het systeem van gezondheid. 

A. : Het is een kwestie van concurrentie tussen openbare ziekenhuizen en particuliere ziekenhuizen, waarvan de opdracht niet dezelfde is. In een concurrerende wereld zoals de bedrijfswereld, bestaat dit onderscheid tussen de twee niet, zodat de mensen die zich hierop beroepen en politici adviseren, zeggen dat  » organisaties moeten vrij kunnen concurreren, en het is niet goed als de armen meer aandacht, zorg en geld vragen dan de rijken « .

P. U zegt dat de missie niet dezelfde is, maar beide hebben als doel ziekten te genezen, dus kan het niet extreem verschillend zijn. In feite is dit historisch in België, waar zelfs de particuliere geneeskunde grotendeels met overheidsgeld wordt gefinancierd. Want wat kost het als je, bijvoorbeeld, naar huis gaat voor een blindedarmoperatie? Het is de operatiekamer, de verpleegsters, de apparatuur die gebruikt zal worden: beademingsapparatuur, antibiotica, steriele velden, enz. Als de chirurg in de particuliere sector echter extra kosten in rekening brengt, wordt het grootste deel van de rekening door de maatschappij gedekt. 

A. : Altijd, maar minder en minder. 

P. P.: De financiering hangt af van het aantal zaken dat je doet, dus er is altijd een kwantitatieve logica van de kant van onze directie: « we zullen veel leveringen moeten doen ». 

Met een vermindering van het aantal ziekenhuisdagen… 

P. Alles is handelswaar geworden, je moet aanengineering doen om te zorgen dat je ziekenhuis niet financieel wegzakt. Een voorbeeld: wanneer een patiënt wordt opgenomen, ontvangt het ziekenhuis een forfaitair bedrag, dan een forfaitair bedrag voor medicatie, en dan afhankelijk van wat de patiënt gaat « verbruiken », dit zijn peccadillo’s: 1 euro, 50 cent… Dus wat tegenwoordig winstgevend is, is mensen op te nemen en ze niet lang te houden. Als u blindedarmontstekingen opereert, zal niemand naar u toekomen en zeggen dat u tien keer zoveel blindedarmontstekingen hebt geopereerd als uw collega naast u. Integendeel, de ziekenhuisdirecteur zal heel blij zijn, want je hebt veel meer opnames gedaan, je hebt bedden opgevuld en hij ziet het geld binnenkomen. Er is niets erger voor hem dan een leeg bed. 

Als je praat, lijkt het alsof we echt in een bedrijfslogica zoals Nog eentje? 

P. Precies. Het moet draaien! Er zijn dus bedmanagers. 

Hoe beter de preventie, hoe minder het nodig zal zijn om er minder zieke mensen zouden zijn, hoe minder geld er zou zijn dat zou gebeuren, maar zoveel te beter op het einde? 

A. : Natuurlijk.

P. Ik ga ervan uit dat ik elke maand belasting betaal en dus recht heb op gratis gezondheidszorg. Ik zag op de televisie een ongelukkig slachtoffer van de aanslagen in Brussel, met een heupblessure, die al 20.000 euro aan ziektekosten niet vergoed heeft gekregen van het ziekenfonds, en tevergeefs wacht op de beloofde terugbetalingen. Ik bedoel dus dat er tegenwoordig, wanneer je ziek wordt, heel wat gezondheidskosten zijn waarmee geen rekening wordt gehouden, die steeds minder goed worden vergoed en steeds duurder worden. Het is dan ook onduidelijk hoe een eerlijke kassierster bij Delhaize het zich kan veroorloven om niet-vergoede ziektekosten te betalen. Multinationals hebben alles in een wurggreep en stoppen zelfs met de productie van medicijnen omdat ze niet genoeg geld opleveren, ook al zijn ze effectief, die we dan moeten vervangen door veel duurdere medicijnen. 

Het lijkt erop dat u, zoals in veel kringen, geen democratische controle heeft over de keuzes die worden gemaakt. 

P. Zoiets bestaat niet. Maar sommigen zullen de nadelen veel meer ondervinden dan anderen. Sommigen hebben meer last van vervuiling, zoals sommigen veel meer last zullen hebben van het intrekken van bepaalde medicijnen dan anderen. In onze openbare ziekenhuizen, waar we een bevolking behandelen die het geld niet heeft, wat gaan we doen? 

Multinationals zijn niet geïnteresseerd in die die geen koopkracht hebben. 

A. : Precies. Wij worden niet geleid door aandeelhouders, het is helemaal geen democratische investeringskeuze, het is puur winstbejag. De invloed van de farmaceutische industrie is alomtegenwoordig, maar misschien minder gebruikelijk en minder corrumperend dan vroeger: bedrijven durven niet meer te betalen voor al te opzichtige reizen naar zorgverleners, maar de invloed is er nog steeds. Het doel is dus niet de volksgezondheid, maar winst, zelfs als dit betekent dat zogenaamde nieuwigheden moeten worden gecreëerd die slechts een minimaal voordeel opleveren, maar waardoor de prijs met tien kan worden vermenigvuldigd. 

P. Ook wij raken verstrikt in dit systeem: het kan zijn dat u personeel controleert, controleert en betaalt om alle handelingen die wij hebben verricht correct te prijzen, want daar komt het geld vandaan om personeel in dienst te nemen. 

Het is ook belangrijk te onthouden dat dokters meestal uit een bepaalde sociale laag komen? 

P. Dokters worden goed betaald, maar als je ze hoort klagen, houden ze niet op. Sommige artsen vinden dat ze meer betaald moeten worden dan een premier, omdat ze meer verantwoordelijkheid zouden hebben. Voor hen is 10.000 euro netto per maand helemaal niets. 

A. : Er wordt veel gemopperd, maar ze gaan echt weg.

Heeft u veel collega’s uit het buitenland?

A. : Meer en meer. 

Ze komen en het is een manier om de lonen niet te verhogen, omdat ze het zullen aanvaarden? 

P. Ja, ze accepteren het. Maar zelfs zij spelen dit spel: er was een Roemeense cardiologe die minder betaald kreeg omdat ze uit het buitenland kwam, ze vond elders beter en vertrok, welnu, het ziekenhuis heeft haar nog steeds niet vervangen! 

Dit is een belangrijk element in het proces van het verdwijnen van openbare ziekenhuizen? 

P. Natuurlijk.

Nemen de gezondheidswerkers maatregelen?

A. : Het waren de dokters die de numerus clausus eisten! Ze zullen nooit bewegen. 

P. Op een paar fada’s na, maar verder zijn we volstrekt in de minderheid: 90% van de artsen stemt MR⁽¹⁾.

A : Zij willen een kaste blijven: wat zeldzaam is duur… 

Zijn er nog mensen die geloven in openbare ziekenhuizen? 

A. : Er zijn veel artsen die gehecht zijn aan dit idee van openbare ziekenhuizen en gratis geneeskunde, omdat velen zich schamen om voor een consult betaald te worden. In privé-ziekenhuizen daarentegen heerst een fel individualisme dat leidt tot onmenselijke excessen: ik herinner me een gynaecoloog die elk jaar in zijn eentje 400 baby’s ter wereld bracht en daar trots op was. 

Het doel is niet langer gezondheid maar winst? 

A. : Absoluut.

Bijvoorbeeld, de ‘fabriek’ die ze aan het bouwen zijn⁽²⁾zal het een effect op je hebben?

P. Het heeft de cardiologie afdeling leeggehaald, ze zijn allemaal weg. 

A. : Hoewel het een 100% particulier ziekenhuis is, is er overheidsfinanciering voor leninggaranties en zelfs investeringsvoorschotten. Welk belang had de politicus? Dit zou banen moeten opleveren… maar Cavell bestond al in Brussel, dus waarom hebben de politici besloten geld vrij te maken om de nieuwe Cavell te financieren. 

Ze openen een privé-ziekenhuis met als doel om geld te verdienen, maar het is de belastingbetaler die het gedeeltelijk financierde. 

A. : Precies…

Zijn we op weg naar een Amerikaans systeem? 

P. We zijn er al. Ik zag een bloedende patiënt in de tram te zetten van een privé naar een openbaar ziekenhuis, geweigerd omdat het niet solvabel was. 

Kan het openbare ziekenhuis niet ook een manier voor sommige dokters om patiënten naar de particuliere sector? 

A. : Ja, dat is duidelijk. De meeste afdelingshoofden in openbare ziekenhuizen hebben privéconsulten. Zodra ze iemand zien die het zich kan veroorloven, zeggen ze: « Weet je, in mijn privépraktijk hoef je veel minder lang te wachten « , dit is een gangbare praktijk. Er is een ziekenhuis in de buurt van Luik dat een afspraak binnen een redelijke tijd aanbood voor het dubbele van de Inami prijs. 

Zou het niet verboden moeten zijn om een bepaald bedrag te overschrijden? 

A. : In openbare ziekenhuizen is het beperkt, maar in Cavell bijvoorbeeld heeft de meerderheid van de artsen geweigerd te stemmen voor een beperking van de prijs tot 10 maal die van Inami⁽³⁾! Dus, je vraagt je af… wat is de echte limiet? 

P. Er zijn nu artsen die op basis van een wederzijds honorarium werken en gemiddeld drie tot vier keer minder betaald krijgen dan degenen die extra in rekening brengen. 

Dus het systeem, zoals overal elders, we dwingt ons om in deze individualistische logica te stappen ieder voor zich? 

P. Of ieder voor zijn eigen ziekenhuis, in een logica van marktconcurrentie. 

A. : We zijn in een situatie waar alle bedrijven die particuliere medische diensten aanbieden zich hier kunnen vestigen en kunnen concurreren diensten die door de staat worden aangeboden. En ik geef je niet niet meer dan dertig jaar voor ons omObama zorg te hebben. 

P. Thuis, in Saint-Pierre, vernam ik dat de archivering van de documenten aan een privé-onderneming was toevertrouwd. Dus hebben we een heleboel personeel ontslagen, ik weet niet of het onzin is, maar ik heb gehoord dat al onze documenten naar India worden gevlogen om gescand te worden. Een ander punt is dat vandaag de dag, met de verkorting van de opnameduur, de patiënten die worden opgenomen steeds zieker worden, en dat je ‘s nachts één verpleegster hebt voor dertig patiënten. Maar aan de andere kant, onze ziekenhuizen hebben er nog nooit zo goed uitgezien. Ze renoveren liever de kamers dan dat ze personeel betalen voor de patiënten. Zit de bouw‑, renovatie- en meubellobby hier niet achter? Omdat het allemaal kost! De fundamentele vraag is hoe van een ziekenhuis kan worden verwacht dat het winst maakt, dat is niet de bedoeling. Hoe kunnen we geld verdienen aan de ziekte? 

A. : Hieraan moet worden toegevoegd dat 70% van de financiering van wetenschappelijke studies afkomstig is van de farmaceutische industrie! Wanneer men weet dat de publicaties volledig afhankelijk zijn van degenen die belang hebben bij de resultaten ervan, dan is er sprake van een belangenconflict dat ronduit schandalig is; en wel omdat de staat totaal niet heeft geïnvesteerd in de financiering van wetenschappelijk onderzoek… 

P. Bovendien betalen zij voor het medicijn. 

A. : Zonder zeker te zijn van de effectiviteit, omdat de Wiens bewijs van effectiviteit is het? Door de firma’s! 

A. : Tot besluit zou ik willen zeggen dat wij pessimistisch zijn, maar niet berustend. 

Interview door Alexandre Penasse