Julian Assange
617 weken van vrijheidsberoving voor het vertellen van de waarheid
617 weken van vrijheidsberoving voor het vertellen van de waarheid
De economie is nauw verbonden met het gebruik van woorden. Neem Karel de Gucht, de Europese commissaris voor Handel. Zo omschreef hij de uitdaging van de politieke onderhandelingen om een transatlantische markt tot stand te brengen: « Ons hoofddoel is de barrières aan te pakken die achter douanegrenzen schuilgaan — zoals verschillen in technische voorschriften, normen en certificeringen. Deze belemmeringen kosten vaak tijd en geld. Dit is waar we onze bedrijven echte besparingen kunnen opleveren, banen kunnen creëren en consumenten toegevoegde waarde kunnen bieden ».(1)
Laten we de woorden van de heer de Gucht vertalen: democratie, parlementaire werkzaamheden en de inhoud van wetten zijn niet het vitale hart van de samenleving, laat staan haar hoogste fundament, maar eerder verfoeilijke obstakels voor de bloei van handel en economie. Om haar expansie voort te zetten, moet zij zo spoedig mogelijk een einde maken aan alle « wettelijke distorsies » die haar belemmeren.
Daartoe heeft de Europese Commissie op 14 juni een formeel mandaat gevraagd en gekregen om met de VS te onderhandelen. Sindsdien hebben twintig groepen onderhandelaars gewerkt aan de harmonisatie van de wetgeving van de VS en de EU en, zo mogelijk, aan de vaststelling van gemeenschappelijke transatlantische besluitvormingsprocessen. Zo onderhandelt een handjevol individuen vandaag over een reeks wetten die morgen het leven van meer dan 800 miljoen mensen moeten regelen. En hoewel de behandelde onderwerpen zeer uitgebreid zijn (landbouw, chemicaliën, cosmetica, elektronica, investeringen, sanitaire en fytosanitaire normen, intellectuele eigendom, medische diensten, farmaceutische produkten, regels van oorsprong, het recht van multinationals om bij internationale rechtbanken vorderingen tegen staten in te stellen, enz), heeft geen enkele regering haar veto uitgesproken. In het Europees Parlement heeft een comfortabele meerderheid van de leden zich zelfs achter dit proces geschaard, waarin de democratie lijkt te zullen opgaan in de economie (2).
Officieel gaat het alleen om het creëren van meer rijkdom om uit de crisis te komen. De Europese Commissie blijft bijvoorbeeld wijzen op een onafhankelijke studie volgens welke de totstandbrenging van een transatlantische markt een Europees huishouden van vier personen 545 euro per jaar rijker zou maken. Het enige probleem is dat de studie geenszins onafhankelijk is, aangezien het Centre for Economic Policy Research, dat de studie heeft uitgevoerd, wordt geleid door een netwerk dat zeer dicht bij de Europese Commissie en de bankwereld staat. Oordeelt u zelf: de voorzitter (Guillermo de la Dehesa) is tevens vice-president van Goldman Sachs in Europa, terwijl een van de oprichters (Richard Portes) officieel adviseur is van de voorzitter van de Europese Commissie (José Manuel Durão Barroso). Bovendien heeft dit Onderzoekscentrum als institutionele leden centrale banken uit verschillende landen (Engeland, België, Spanje, Israël, Italië, Japan, Mexico, Europese Unie, enz.), alsmede particuliere banken (Barclays, BNP Paribas, Citigroup, Deutsche Bank, JP Morgan, Santander, enz.).
Gewend aan slinkse personages die wit beloven zwart te maken, hebben veel Europese filmmakers fel gereageerd op het transatlantische project. In april 2013 lanceerden zij een petitie tegen de Amerikaanse stoomwals: « Tegenover de Verenigde Staten, waarvan de amusementsindustrie de op één na grootste exportproducent is, zou de liberalisering van de audiovisuele en filmindustrie de aangekondigde ontmanteling betekenen van alles wat de Europese cultuur heeft beschermd, bevorderd en ontwikkeld. Dit beleid, gekoppeld aan een hyperbelasting voor Amerikaanse digitale reuzen, lijkt op een bewuste poging om de cultuur in Europa op de knieën te krijgen. »
Deze kritiek op de economische hegemonie van de VS over de audiovisuele en filmindustrie is gehoord door vele regeringen en leden van het Europees Parlement, die hebben besloten deze activiteiten uit te sluiten van het EU-onderhandelingsmandaat. Dit moet Walt Disney of Time Warner, twee audiovisuele zakenimperia die bijzonder actief zijn in de transatlantische lobby, niet hebben behaagd. Evenzo hebben de Europese Commissie en sommige Europese regeringen laten doorschemeren dat zij zullen proberen de commodificatie van de audiovisuele sector en de film, die anderen net door de deur hebben gejaagd, door het raam naar binnen te loodsen.
Voor de Europese Commissie en haar vrienden is alles dus economisch en de economie is overal in eigen huis: cultuur is dus handelswaar die vrij moet kunnen circuleren, en des te erger als Amerika beschikt over een overvloed aan talenten (zangers, schrijvers, musici, schilders, regisseurs, scenarioschrijvers, enz.) en over een indrukwekkend medianetwerk om deze te promoten. In de liberale economie wordt dit « comparatief voordeel » genoemd en elk land wordt geacht ongehinderd van het zijne te kunnen profiteren. Maar voor hen die de commerciële overname van cultuur betwisten, is cultuur geenszins handelswaar, maar de kern van de menselijke identiteit. Cultuur helpt ons onszelf te definiëren in relatie tot anderen, de tijd, de wereld en onszelf. Deze opvatting wordt ondersteund door de inhoud van veel Amerikaanse culturele creaties.
Voor velen van ons is Bugs Bunny een charmant konijn dat kinderen aan het lachen maakt met onschuldig kattenkwaad. Het zeer patriottische verleden van dit konijn is algemeen onbekend. In de jaren 1940 nam hij actief deel aan de Amerikaanse oorlogsinspanning door de held te zijn van propagandistische cartoons. De Bugs Bunny van toen beschouwde de Japanners als laf en laf, die zonder genade bestreden moesten worden, met een welgemeend sarcasme. Deze omleiding van culturele produkties ten dienste van de reden van de Staat was verre van uitzonderlijk en ging door tijdens de Koude Oorlog. In een context waarin de Europese bevolking vurig verwikkeld was in sociale en vakbondsstrijd, ontwikkelde de CIA een ambitieus project van culturele oorlogsvoering om radicaal links te isoleren van gematigd links. Het idee was eenvoudig: in alle kunstvormen moesten heimelijk kunstenaars of evenementen worden gefinancierd die de harten van de Europeanen voor Uncle Sam zouden winnen. Om bijvoorbeeld het rampzalige beeld van het segregationistische beleid in het Amerikaanse Zuiden tegen te gaan, werden orkesten van zwarte musici op tournee naar Europa gestuurd om het benijdenswaardige lot van « gekleurde mensen » in de Verenigde Staten te demonstreren. Ook het Museum of Modern Art in New York (toen nog in handen van de Rockefeller-familie) besloot in de jaren vijftig massaal steun te verlenen aan werken van abstract expressionisme ten nadele van realistische schilders en beeldhouwers, omdat het werk van laatstgenoemden te dicht aanleunde bij werken die geïnspireerd waren op arbeiders, fabrieken, industriële omgevingen en landschappen…
Deze culturele propaganda, die van 1950 tot 1967 clandestien door de CIA werd georganiseerd, bereikte een van haar voornaamste doelstellingen: de Verenigde Staten in staat te stellen de enge status van economische macht te overstijgen om het onvermijdelijke baken van de westerse cultuur te worden. Dus ook al hebben we nog nooit een voet in Hollywood, Las Vegas of New York gezet, we weten allemaal hoe deze steden eruit zien, gefotografeerd en gefilmd vanuit elke hoek. Evenzo is het openslaan van een boek van William Faulkner een onderdompeling in het landelijke Amerikaanse Zuiden. Net zoals je naar Louisiana reist door de pen van James Lee Burke.
Of zij nu wereldberoemd zijn (Isaac Asimov, Mary Higgins Clark, Paul Auster, Stephen King) of niet, of hun namen nu Adrian C. Louis, Bret Easton Ellis, Dan Fante, John Irving, Richard Brautigan of Wally Lamb zijn, Amerikaanse schrijvers getuigen van de overvloedige rijkdom van de Amerikaanse cultuur. Deze laatste promoot zowel gezuiverde producten als artiesten van hoge kwaliteit, met inbegrip van kritiek op deAmerican Way of Life.
Luisteren naar Bruce Springsteen, bijvoorbeeld, is je onderdompelen in het Amerika van de arbeidersklasse en de rechtelozen (zoals de soldaten die aan hun geesten worden overgelaten wanneer ze terugkeren uit de oorlog in Born in the USA), is het één worden met deze gedesillusioneerde mensen die leven aan de zelfkant van een maatschappij die niettemin wijst op hun dromen, vooral als het gaat om liefde, sociaal klimmen en auto’s (zoals in Born to Run, Ik sta in brand, Thunder Road, Racen in de straat…). Een hoop op succes die oploopt tegen de onwrikbare muur van ongelijkheid, vooral in My Hometown , waarin, tegen de achtergrond van rassendiscriminatie, een kind uit de jaren zestig ervan droomt zich te bevrijden van zijn geboortestad, maar vijfentwintig jaar later tegen zijn zoon zegt: « kijk, het is je geboortestad »…
Sociaal realisme en kritiek op het Amerikaanse model maken immers integraal deel uit van culturele producties uit de Verenigde Staten. In de televisieserie On Tap , bijvoorbeeld, wordt een politieteam uit Baltimore ingezet tegen verschillende criminele kringen die zich bezighouden met drugs, gestolen goederen, vrouwenhandel, enz. De hiërarchie wordt in zeer grove bewoordingen beschreven, vooral wanneer twee van de hoofdpersonen het hebben over het slechte humeur van hun superieur:
« Hij moet op zichzelf hebben gescheten.
Alsof hij er niet aan gewend was. De pis stroomt naar beneden ».
Via afluisterpraktijken en nauwlettend toezicht leggen de onderzoekers verbanden bloot tussen plaatselijke drugsbaronnen, prostitutiekartels en hooggeplaatste leden van de officiële hiërarchie. Een van de hoofdrolspelers zegt hierover: « Dit is iets waar iedereen van weet en niemand over praat. Je volgt de drugs, je vindt een andere drugszaak. Als je het geld volgt, weet je niet waar je terecht komt.
Ver van de afgezaagde clichés van de economie, waarin geld een zegen lijkt te zijn naarmate het zich vermenigvuldigt, roepen veel Amerikaanse series de beperkingen, machtsverhoudingen, wandaden en onmenselijke gevolgen op van een eng materiële visie op het leven. De serie Six Feet Under , bijvoorbeeld, toont het dagelijkse leven van de Fishers, een familie die een begrafenisonderneming bezit waar, ondanks alles, het leven in volle gang is. Terwijl iedereen zijn eigen weg zoekt, zelfs als dat betekent dat hij zijn persoonlijkheid moet verbergen onder een vernislaag van pracht en praal die de conformistische verlangens van anderen moet bevredigen, ziet het familiebedrijf Fisher & Sons de doden voorbijgaan… en de ontelbare emotionele middelen die worden gemobiliseerd door het feit dat banden worden aangeknoopt met nabestaanden. Deze menselijke logica, die bestaat uit ups en downs, respect en misstappen, wordt tegengewerkt door de imperiale normen van de Kroener samenleving. Dit machtige bedrijf, een waar handelsimperium van de dood, droomt ervan Fisher & Sons in een van zijn filialen te veranderen en zal voor niets stoppen om dit te bereiken. De serie Six Feet Under behandelt zonder overdrijving een fundamenteel kwetsbaar moment in het leven (het verlies van een geliefde) en onthult bij momenten de ontmenselijkte onderbuik van een wereld waarin zelfs de dood handelswaar is geworden. Daarom zouden economen er goed aan doen zich te verliezen in Six Feet Under, of in de sociale grillen van de serie Treme, waarvan de heldin de stad en de muziek van New Orleans is na de verwoesting door de orkaan Katrina.
« Dit land is hard voor mensen, heel hard. Acht mijl van hun zweet van de aarde gerukt
van de Heer, waar de Heer zelf hen had gezegd het te laten zinken. In deze zondige wereld, kunnen eerlijke, hardwerkende mannen niet profiteren. Het zijn de eigenaars van winkels in de steden die, zonder te zweten, leven van hen die zweten. »William Faulkner, As I Die
In een totaal andere stijl is het veel verguisde videospel GTA V niet alleen een odyssee van geweld en cynisme. Het is ook een duik in het hart van de meest onmenselijke realiteiten van de hedendaagse wereld, gaande van geautomatiseerde gegevensverzameling (door het bedrijf Life Invader) tot de privatisering van oorlogen (de Merryweather Security Consulting zit vol met « huurlingen die net terug zijn van onze olie-oorlog ») tot de ontelbare giftige inhoud van ons voedsel (drankautomaten met de woorden « Deliciously Infected »). Evenzo worden de voordelen van « vrijhandel » opgevat voor wat ze zijn: een kermis voor bedrijfsverplaatsingen, terwijl een van de hoofdpersonen een ander aanraadt de kleine criminaliteit op te geven met de woorden: « Ga een opleiding volgen. Je kunt mensen bestelen en je wordt ervoor betaald. Dat heet kapitalisme ». Een maatschappijkritiek die lijkt op die van Georges Brassens in zijn Stances à un cambrioleur…
Maar laten we niet naïef zijn: de Amerikaanse tegencultuur is geen universum dat onafhankelijk is van de wereld die zij bekritiseert. Zo heeft het videospel GTA V zopas alle verkooprecords van de entertainmentindustrie gebroken door drie dagen na zijn release een omzet van één miljard dollar te halen. Een financiële meevaller die het Amerikaanse bedrijf Take-Two Interactive, eigenaar van de ontwikkelingsstudio Rockstar die het spel heeft gemaakt, zal bevallen. Evenzo werden de televisieseries The Wire, Treme en Six Feet Under gecreëerd door de betaaltelevisiezender HBO, die zelf eigendom is van het Time Warner-imperium. Wat Bruce Springsteen betreft, zijn wereldwijde successen zijn al lang de geldelijke vreugde van het Sony merchandising imperium…
Onder de vele bronnen die dit dossier hebben geïnspireerd, zijn er enkele (van hoge kwaliteit) die ook financiële imperia voeden. Dit is het geval met Notre poison quotidien van Marie-Monique (uitgegeven door La Découverte, een dochteronderneming van de Editis-groep die deel uitmaakt van de Spaanse multinational Planeta). In mindere mate geldt dit ook voor La fabrique du mensonge van Stéphane Foucart en voor Wie leidt de weg? De CIA en de culturele Koude Oorlog van Frances Stonor Saunders (beide uitgegeven door Denoël, een uitgeverij die behoort tot de Franse uitgeversgigant Gallimard). De volgende boeken, uitgegeven door onafhankelijke uitgevers, ontsnappen aan deze greep: Comment les multinationales construisent l’Europe et l’économie mondiale (éditions Agone), Menace sur nos neurones. Alzheimer, Parkinson… en zij die ervan profiteren (Actes Sud), Les armées secrètes de l’OTAN (éditions DemiLune). Wat het boek « Le grand marché transatlantique, les multinationales contre la démocratie » betreft, de uitgever ervan (Bruno Leprince) heeft nauwe banden met de Franse Linkse Partij. Tot slot, als Michael Lewis en zijn verslag van de financiële crisis (Le casse du siècle) werden uitgegeven door onafhankelijke uitgevers (W.W. Norton & Company, Sonatine), de passage door het Poche-formaat bracht hem in de armen van de Point-collectie, eigendom van de groep La Martinière, die een overeenkomst heeft gesloten met Google om zijn verouderde werken te digitaliseren. Ook wie zich tegen de transatlantische onderhandelingen wil uitspreken, moet dat via het internet en de webgiganten doen door de petitie te ondertekenen die met dat doel is gelanceerd: www.no-transat.be.
Bruno Poncelet
De Europese Unie is een van de meest protectionistische markten voor varkensvlees ter wereld. […] Er blijft een indrukwekkende reeks onwetenschappelijke sanitaire en fytosanitaire belemmeringen bestaan, die de invoer beperken. […] De VS is de goedkoopste varkensproducent ter wereld, en zonder de beperkingen [tarifaires européennes] en de niet te rechtvaardigen sanitaire en fytosanitaire belemmeringen zou de EU een enorme markt worden voor VS-varkensvlees van hoge kwaliteit tegen concurrerende prijzen.
National Pork Producers Council (Raad van de Verenigde Staten) 3 februari 2012
