REALITEIT VAN DE KRAAKPANDEN IN BRUSSEL

Voor dit artikel wilde ik het woord geven aan mensen die op een of andere manier betrokken zijn bij tijdelijke bezetting en kraken in Brussel. Wegens tijdgebrek en omdat wij niet alles weten wat er gaande is, is dit overzicht uiteraard partijdig en partijdig. Toch wilde ik getuigen van de huidige levendigheid die ik de laatste maanden heb waargenomen. Laten we eens kijken hoe de reclame anno 2018 op dezelfde gevoeligheid inspeelt: website, sublieme foto’s van Zuidoost-Aziatische landschappen en deze zin:  » Het was waarschijnlijk een verlangen om te ontsnappen dat je naar ons leidde. Ons engagement bestaat erin afgelegen plaatsen toegankelijk te maken, ontmoetingen met de plaatselijke bevolking aan te moedigen om authenticiteit te ervaren (…) ons in staat te stellen deel uit te maken van de menselijke en geografische realiteit van het land zonder die te verstoren « . Een zeer beperkte authenticiteit voorbehouden aan een bevoorrechte minderheid: 10 dagen voor 2.219€ zonder luchtvervoer…

Nu het oudste kraakpand van Brussel, 123 (Koningsstraat), na 11 jaar bewoning zijn deuren sluit, blijft er nog van alles te doen in een stad die nog steeds miljoenen leegstaande vierkante meters telt en een voortdurende inflatie van de huurprijzen.

In deze context trachten nog steeds verschillende collectieven deze leegstaande ruimten te bewonen, al dan niet met voorafgaande instemming van de eigenaar, met het oog op het al dan niet ondertekenen van een tijdelijke bezettingsovereenkomst. Het recht op huisvesting, dat min of meer wordt geëist, blijft centraal staan in de discussies. Het is echter duidelijk dat in de wedloop naar conventie en de daaruit voortvloeiende « asblisering » van « krakerscollectieven » degenen die niet de codes van de dominante klasse hebben, minder goed af zijn. Vooral omdat de wet die bezetting zonder recht of titel strafbaar stelt, een zwaard van Damocles is dat boven het hoofd hangt van degenen die heilig privébezit aanvallen.

Tot slot, dit alles kan het onderwerp zijn van een later gezamenlijk geschreven artikel. Laten we naar de getuigenissen luisteren.

HET MACHTIGE KOEKOEKFESTIVAL

Afgelopen oktober vond in Brussel gedurende tien dagen een bijzonder festival plaats: een inter-occupatiefestival. De term verwijst naar lege ruimtes die door collectieven worden bezet. Het omvat zowel gebouwen met als zonder bezettingsovereenkomst. Aanvankelijk was dit inter-bezettingsfestival geïnspireerd op het festival van Ouvertures Utiles in Parijs. Dit evenement, dat al bijna 10 jaar door de Parijse Intersquat wordt georganiseerd, brengt gedurende twee weken een groep kraakpanden samen, met culturele en artistieke activiteiten en momenten van bezinning over sociale vraagstukken.

In Brussel vond van 4 tot 14 oktober het Krachtige Koekoekfestival plaats. Het bracht een twaalftal plaatsen samen, met als doel een band te scheppen tussen de groepen, maar ook om dit universum aan een buitenstaander te kunnen onthullen. De opzet van het festival was om zowel artistieke en culturele activiteiten (concert, zeefdruk, projectie, ambachten, enz.) als politieke activiteiten (debat en discussie, bijeenkomst ter voorbereiding van acties in de stad) te kunnen aanbieden.

De creatie van dit festival heeft een belangrijke achtergrondbetekenis. De Brusselse bezettingsgemeenschap bevindt zich inderdaad in het midden van wat « de wortel en de stok » kan worden genoemd. Een stok die elk jaar harder wordt, wat te maken heeft met een hardhandig optreden tegen niet-geconvenanteerde bezettingen, culminerend in de wet die kraken in november 2017 strafbaar stelt. Een steeds verleidelijker wortel voor bezetters die op zoek zijn naar « legalisatie » via bezettingsovereenkomsten. In het licht van deze « bedreigingen » is het belangrijk dat de verschillende plaatsen van bezetting die gehecht zijn aan de waarden van het kraakpand (horizontaliteit in het besluitvormingsproces, solidariteit tussen bewoners, openheid naar de buurt, enz.) verenigd blijven en niet uiteenvallen om alleen « gezuiverde » plaatsen over te houden, gezuiverd van elk militant, subversief aspect en drager van het recht op de stad dat op wrede wijze ontbreekt in onze hoofdstad.

Een van de organisatoren

FEESTELIJKE OPENING MET DE VSP

La Voix des Sans Papiers Bruxelles (VSP Brussel) is een collectief van een honderdtal vrouwen, mannen en kinderen die wachten op een hypothetische regularisatie.

Dit collectief ondervindt grote moeilijkheden bij het vinden van huisvesting. Tot dusver is, bij gebrek aan inkomsten, hun enige oplossing op zoek te gaan naar leegstaande gebouwen en er hun intrek te nemen, zonder voorafgaande toestemming van de eigenaar. Een onzekere oplossing die hen dwingt om elke paar maanden te verhuizen.

Tot juli 2017 werden de leegstaande gebouwen ‘s nachts betreden om zo discreet mogelijk zoveel mogelijk spullen te installeren voordat de politie arriveerde. De aanwezigheid van deze persoonlijke voorwerpen bewees dat de leden van het collectief hun domicilie in het pand hadden gevestigd en belette de politie een ontruiming uit te voeren zonder voorafgaande beslissing van de rechter. Dit proces was echter zowel riskant als stressvol.

In juli 2017 veranderde het collectief zijn strategie: voortaan vonden de verhuizingen uit de leegstaande gebouwen overdag plaats op een feestelijke, muzikale manier en in aanwezigheid van veel supporters.

Het doel is tweeledig: enerzijds de mensen eraan herinneren dat de vestiging van honderd daklozen in een gebouw dat al verscheidene jaren leeg en onbewoond is, goed nieuws is en dat het recht op privé-eigendom in evenwicht is met het recht op huisvesting. Aan de andere kant moeten deze ontroerende momenten feestelijk en vreugdevol zijn in plaats van riskant en stressvol. De massale aanwezigheid van supporters maakt het de politie immers vrijwel onmogelijk om hen uit te zetten.

Tot dusver heeft dit « feestelijke openings »-concept het mogelijk gemaakt vier verschillende gebouwen midden op de dag te betrekken, zonder dat de bewoners door de politie uit het gebouw worden gezet. Maar helaas zijn de bezettingen altijd van korte duur en moet je regelmatig op zoek naar nieuwe gebouwen. Wordt vervolgd.

136 ROYAL STREET

De ervaring met de bezetting van de Koningsstraat 136 is hopelijk een begin voor de betrokken groep bewoners, die zich in een spontaan en vrij bezettingsproces storten. Afgezien van ons belang om een dak boven ons hoofd te hebben en samen te leven, eisen wij het recht op huisvesting voor iedereen. Daartoe worden solidariteitsmaatregelen getroffen voor degenen die in nood verkeren, aan hun lot zijn overgelaten of in sociale onzekerheid verkeren.

Het gebouw werd geopend door een groep in verband met de bezetting van de Koningsstraat 123, gevolgd door het eerste deel van de toekomstige bewoners die er de nacht doorbrachten tijdens een pyjamafeestje met een Japanse animatiefilm. De volgende dag om 10.30 uur werd op de 3e verdieping met het eerste ontbijt de ochtendvergadering ingeluid, een gebeurtenis die elke dag van de bezetting achtereenvolgens plaatsvond. Door de dag te beginnen met een koffie om de besluitvormingsmomenten informeler te maken, konden de bewoners zich verzamelen en nieuwkomers zich aan de groep voorstellen.

De inwoners die de groep vormen zijn dus druppelsgewijs samengekomen. Voor sommigen was naar de bezetting komen een noodzaak, geen keuze. Het kraakpand is de laatste kans voor de straat. Voor anderen echter blijft het beroep een sociaal en politiek engagement, een middel tot directe actie, een raakvlak van ontmoetingen en een leerervaring in contact met verschillende werkelijkheden. Iedereen heeft verschillende verhalen en achtergronden.

Wanneer een nieuwe bezetting haar deuren opent, bestaat een van de belangrijkste uitdagingen erin alle verschillende belangen van de bewoners samen te brengen, ze op tafel te leggen en ze allemaal op elkaar af te stemmen om uiteindelijk zin te geven aan het leven in een gemeenschap. Een gemengde groep zoals die welke op 136 is gevormd, zal op veel verschillende verlangens en wensen stuiten. Al, zullen we ons moeten organiseren, onszelf een structuur geven? Hoe groot moet de groep zijn? Welke mate van diversiteit willen wij onder ons? Is het ons doel om in geval van nood zoveel mogelijk mensen op te vangen, om onder elkaar te leven en tegelijkertijd solidair te zijn, om ons open te stellen voor de buurt of om ruimte te bieden voor workshops?

Beroepen kunnen vergeten of onhistorische plaatsen omvormen tot plaatsen die rijk zijn aan leven, uitwisseling en delen, plaatsen met onbegrensde mogelijkheden. Het is echter niet voldoende een gebouw te openen om een bezetting te ondersteunen. Het is niet alleen een fysieke plaats, het is de groep die de geest drijft. Dit vereist de bereidheid om de dialoog aan te gaan. De waarden en thema’s die aan de orde moeten komen, zijn vaak de sleutelelementen die moeten worden opgelost, zodat de verschillende standpunten die binnen de groep worden aangetroffen, naast elkaar kunnen bestaan. Tussen kiezen en meegesleept worden, tussen radicalisme en onderhandeling, tussen insluiting en selectiviteit, de confrontatie aangaan met de hardheid en complexiteit van de ons omringende werkelijkheid.

We hebben nog geen naam, maar het gevoel van genegenheid voor alle inwoners wordt met de dag sterker. We zullen blijven zoeken naar een plek die schoon genoeg is om samen te leven, straatbewoners, voormalige boerinnen, studenten, kunstenaars, architecten, politieke vluchtelingen, migranten zonder papieren, gepassioneerde geologen, ex-queer activisten, feestmuzikanten, koks, vagebonden, activisten, stofzuigerversierders… !

Een bewoner van de 136

EEN KORTE SAMENVATTING VAN DE KRAAKSCENE

We begonnen te kraken omdat we niet langer huur konden betalen voor een plek om te wonen. Ik was toen afgestudeerd, werkloos, zonder sociale uitkering. Ik ontmoette andere jongeren zoals ik in politieke kringen en we gingen samen op zoek naar lege huizen. We hebben het vrij snel gevonden, want er is geen gebrek aan in Brussel. Na enig onderzoek kwamen we erachter dat de woning die we kraakten eigendom was van het OCMW, werd beheerd door een sociaal huisvestingsbureau (AIS) en al bijna 8 jaar leeg stond. Afgezien van het gescheurde tapijt en de kapotte boiler, was het huis in relatief goede staat. Vanaf het begin hebben we geprobeerd contact op te nemen met het AIS om een renovatiepacht voor te stellen.

Het enige antwoord was echter een uitzettingsbevel met een deurwaardersrekening en een spoedzitting voor de rechtbank van eerste aanleg, onder het voorwendsel van op handen zijnde werkzaamheden. Dat gaf ons drie dagen om daar weg te komen met al onze spullen. Het AIS kende goed de procedure om de uitzetting te versnellen, want we waren niet de eerste krakers… noch de laatste! Tot op de dag van vandaag staat dit huis leeg en is er niets aan gedaan.

We zijn elders opnieuw begonnen. Tegelijkertijd werd een lang gekoesterde wens geboren: een anarchistisch sociaal centrum had wortel geschoten in de lokalen van een niet meer in gebruik zijnde fabriek, op een steenworp afstand van het Europees Parlement. De plaats kende een ongekende bruis, waarbij dag na dag een vijftigtal mensen bijeenkwamen op de algemene vergaderingen om een veelheid van activiteiten in eigen beheer te organiseren (table d’hôtes, kunstworkshops, sportlessen, politieke discussies, krant, enz.) In de beweging konden we ook een dertigtal migranten zonder papieren onderbrengen die deelnamen aan de collectieve energie. Het sprak boekdelen over het gebrek aan politieke ruimte voor ontmoeting, uitwisseling, creatie en expressie in Brussel. Maar de autoriteiten maakten snel een einde aan het feest, ondanks het feit dat de onderhandelingen met de eigenaars in volle gang waren. Ze werden gedwongen ons uit te zetten, op bevel van de Staatsveiligheid, omdat onze aanwezigheid ondraaglijk was twee weken voor Barack Obama’s bezoek… Na 2 maanden van bezetting en intense activiteiten werd het zelfbeheerde sociaal centrum door de politie met geweld en vernedering uit zijn huis gezet.

Een paar maanden later keurde het Parlement de antikraakwet goed. Vandaag, geconfronteerd met de criminalisering van het kraakpand, de opeenvolgende uitzettingen, het geweld van de repressie en de uitputting om telkens opnieuw te moeten beginnen, hebben we toegegeven aan wettelijke conventies, onderhandelend met particuliere verhuurders en machtsinstellingen; precies diegenen die deze wereld in stand houden die onze autonomie belemmert en ons dagelijks vernedert. Als we gratie krijgen om vervallen plaatsen in te nemen, is de vreugde bitter. In ruil voor wat stabiliteit, moeten we wat werk doen in een vervallen huis zonder warm water of verwarming…

Anoniem

Texas Vandervliet