Porcine maccarthysm. #NotMe

De Time’s Up-affaire aan de andere kant van de Atlantische Oceaan, #BalanceTonPorc en #MeToo aan deze kant, is een ware mediastoomwals die niemand onverschillig laat, zeker niet in de antikapitalistische, milieu- en ontgroeiingsbewegingen. Bij het zoeken naar de waarheid is epistemologische voorzichtigheid geboden, zowel hier als elders. Het is echter van essentieel belang te vermijden wat Orwell « de komedie van het orthodoxe gedrag » noemde, d.w.z. het meehuilen met de wolven als een reflex van de roedel. Hier, meer dan ooit, zijn koelheid en kritische afstand essentieel, zonder pathos. Laten we beginnen met een waarschuwing. Wij moeten luisteren naar de getuigenissen van alle slachtoffers, zonder te geloven of te beweren dat zij telkens de realiteit van de feiten weergeven. Er kunnen fouten gemaakt worden, er kan laster zijn en rook zonder vuur! En er kunnen onethische en wettelijk afkeurenswaardige daden zijn. Daders van intimidatie⁽¹⁾, en nog erger, verkrachting, moeten worden aangegeven, vervolgd, berecht en veroordeeld zodra zij schuldig worden bevonden. Dit is een zaak voor de rechter, niet voor sociale netwerken. Dit is echter niet (alleen) het probleem. In tegenstelling tot wat neofeministen beweren, is waarschuwen voor het gevaar van afdrijven geen klassieke macho-reactie die bedoeld is om de aandacht af te leiden van de beschuldigingen, maar om een voorspelde werkelijkheid aan te zien. Deze drift komt tot uiting in vier verschijnselen: amalgamatie, taalterrorisme, de terugkeer van het puritanisme en de heksenjacht, of liever de heksenjacht in ons geval. Wij zullen hier de verontrustende kant onderzoeken van een sociaal feit dat de meerderheid liever alleen de emancipatoire kant vol beloften ziet: « Het wordt tijd dat de stem van de vrouw wordt vrijgemaakt », « Laten we een einde maken aan de onderdrukkende en eeuwenoude heerschappij van het patriarchaat », enz., beweringen waarmee een meerderheid van de mannen het gemakkelijk eens kan zijn, zelfs als het gepast is de vraag te stellen naar het voortbestaan van het patriarchaat in een geavanceerde kapitalistische samenleving…

Laten we beginnen met de amalgaam. De actievoerders⁽²⁾ en andere rechtse groeperingen zijn de eersten om hen extreem-rechts aan te klagen in verband met immigratie (« migrant = delinquent »). Maar, niet in verlegenheid gebracht door hun tegenstrijdigheden, dragen sommigen (velen?) van hen ze als het gaat om seksisme. Orwell merkte — opnieuw — op dat onsamenhangendheid de aard van het denken wordt. Als er emotie bij komt, is het nog erger. Er is meer dan alleen maar een verschil tussen de man die op straat naar een vrouw staart of fluit en de man die haar met list of geweld penetreert: wie een ei naait, naait geen os! De werknemer die in de pauze een vieze mop vertelt aan zijn (zelfs uitsluitend mannelijke) collega’s en de baas die een ondergeschikte chanteert om seksuele gunsten en deze ook krijgt, zijn niet kif kif, ondanks de aanhangers van #MeToo die zeggen dat er geen verschil is in soort, maar in graad. Nou en? Zelfs als dit het geval zou zijn, zouden er dan niet enige nuances in de graden moeten zijn? Wij kunnen erop rekenen dat Laurence Rossignol, voormalig minister in de regering Hollande en thans senator, « het seksisme overal waar het zich schuilhoudt zal wegspoelen »⁽³⁾ en zal streven naar de volledige en definitieve uitroeiing ervan in al zijn vormen, zoals zij publiekelijk heeft toegezegd. Nuances, exit!

De dominante media gaan de strijd aan en geven hun rol van tegenmacht nog meer op. In de jacht op tovenaars, staat France-Inter op pole position. Er gaat geen dag voorbij dat dit varkensmaccartisme geen enthousiaste en wraakzuchtige commentaren in de ether uitlokt wanneer er net nieuwe (varkens)koppen zijn gevallen⁽⁴⁾of vol hoon en sarcasme als honderd dappere en deels onhandige vrouwen⁽⁵⁾Intussen maakt de Europese Commissie gebruik van haar vrijheid van meningsuiting om te proberen wat gezond verstand te brengen in dit wilde gedoe.⁽⁶⁾. In nauw verband met het idee van de emancipatie van allen van de mannelijke overheersing is een ideologische, linguïstische en gedragsnormalisatie aan de gang. Het gaat via twee kanalen, waarvan het belangrijkste het inclusief schrijven is⁽⁷⁾, dat « de lobby » in de gewoonten probeert te verankeren, alvorens uiteindelijk zijn toevlucht te nemen tot de wet als de eerste tactiek faalt. Dan de strijd tegen humor, waarvan gezegd wordt dat het ons onderscheidt van dieren. Ons tijdperk is er een van performatieve pathologie: zeggen is al doen. Het droppen van een seksistische grap⁽⁸⁾ zou op zijn minst « stereotypen versterken en overbrengen » en zelfs, laten we niet bang zijn voor het extreme, potentiële verkrachters tot actie aanzetten. Iedereen weet dat stereotypen meervoudig bepaald zijn (door de media, familie, school, vrienden, enz.) en uiteindelijk slechts marginale elementen van de werkelijkheid vertegenwoordigen. Ze zijn onvermijdelijk, ze zullen niet weggaan. Wanneer zij dan toch verschijnen, nadat de opvoeding en het maatschappelijk klimaat alles in het werk hebben gesteld om hen in toom te houden, kunnen zij worden uitgelachen, in de tweede graad⁽⁹⁾. Dit is de essentie van de karikatuur, het recht om karikaturen te maken, dat op 11 januari 2015, na het bloedbad van Charlie, door miljoenen burgers in de straten van Parijs werd verdedigd. Laten we wedden dat een meerderheid van hen zich vandaag herkent in de #MeToo beweging. Zoeken naar de fout?

Mede-oprichtster van ChEEk Magazine, journaliste Julia Tissier ziet pornografie niet als oorzaak van seksisme, en spreekt het daarom vrij, maar roept op tot nultolerantie voor « dikke » en « zware » grappen. Waar trekken we de grens tussen vet en mager, zwaar en licht? Wie zal het doen, en met welke autoriteit? Tussen de porno-industrie die geld oplevert en een grap die gratis wordt verteld en deel uitmaakt van de geschenkencyclus, is het duidelijk waar de waarden van de neoliberale dissociatie liggen. Het goede nieuws is dat de neofeministen van de media⁽¹⁰⁾ eindelijk seksistische reclame beginnen aan te pakken. In het algemeen zijn schuine moppen niet voor kinderen bedoeld; toch zie ik ze dagelijks langs reclameposters lopen op straat, in stations, winkelcentra, enz. Tussen beelden van vrouwen in uitdossing en mannenhumor lijkt mij geen verschil te bestaan: het laatste — dat zich meestal in de privésfeer afspeelt⁽¹¹⁾ — is minder gevaarlijk dan het eerste — dat alomtegenwoordig is in de openbare ruimte — voor de collectieve verbeelding. Onlangs hebben achtentwintig merken op eigen houtje besloten een einde te maken aan genderstereotypen in hun marketingcommunicatie⁽¹²⁾. Bij gebrek aan een beter woord, dank u aan hen …

Waar halen #MeToo activisten de legitimiteit van hun zaak vandaan? Ten eerste, ethische principes. Dit is het minst betwistbaar. Ten tweede, statistieken, die geacht worden de werkelijkheid objectief weer te geven. Zij zijn het die de media toestaan eindeloos over vrouwenhaat te praten, en omgekeerd de tegenhanger ervan, vrouwenhaat, het zwijgen op te leggen omdat die minder vertegenwoordigd is. Echter, vrouwenhaat is voelbaar in de lucht. De traditionele vleugel van het feminisme, de vleugel die strijdt voor gelijkheid van mannen en vrouwen, wijst dit af, maar een andere vleugel, de neofeministen, propageert haat tegen mannen (en vrouwen⁽¹³⁾) en blaast de genderoorlog nieuw leven in⁽¹⁴⁾. Het is verontrustend te zien dat militante kameraden, hoewel ze in veel andere omstandigheden snel naar de donkere kant van de maan gaan kijken, hier niet in staat zijn het verschil te maken, vastzitten in de blinde vlek van het denken en in houdingen van politiek correcte voorzichtigheid. Of zijn ze overdreven pragmatisch: om grote vissen te vangen, moet je ook veel kleintjes opofferen, een postmoderne versie van « Dood ze allemaal, God zal de zijnen wel herkennen » of het populaire adagium « Je kunt geen omelet maken zonder eieren te breken ». We lezen en horen dat « niets ooit meer hetzelfde zal zijn » en dat wat er gebeurt een echte revolutie is; als dit het geval is, leert de geschiedenis ons dat revoluties onvermijdelijk gepaard gaan met excessen die hen in diskrediet brengen. Laten we hopen dat onze « revolutionairen » hun gevechten weten te matigen en dat zij zullen vermijden het verleden met de grond gelijk te maken. Het puritanisme maakt een comeback, maar niet langer bij de lady bosses en de burgerlijke baronnen, deze keer in een breed sociaal-politiek spectrum dat zich van radicaal links tot liberaal rechts uitstrekt, op een verdacht unanieme wijze. Het zijn echter deze liberalen van rechts en links, die terecht beschreven worden in de werken van Jean-Claude Michéa, die twee, drie of vier decennia geleden hun zwaarbevochten seksuele vrijheid ten volle hebben benut! Nog een voorbeeld van tartufferie. Ah, ethiek, de mooie en nobele zaak van dit begin van de eeuw die de ecologische ineenstorting nadert! De dag waarop mannen en vrouwen elkaar niet meer durven aan te raken of zelfs maar te spreken, alom in de gaten gehouden door ICT’s, zullen diezelfde ICT’s — datingsites, smartphone applicaties (Tinder, Snapchat) — de enige legitieme manier worden om toegang te krijgen tot de andere sekse, maar zal paranoia, intimidatie of zelfs verkrachting niet voorkomen! En er is nog ruimte voor verbetering. Op een dag zal ectogenese verschijnen⁽¹⁵⁾, de cyborg die Donna Haraway dierbaar is en andere verworvenheden van trans- en posthumanistische waanideeën die de seksuele menselijke relatie zullen vervangen, tot vreugde van de zakenlieden uit Silicon Valley. Of hoe de waarschuwingen van Huxley en Orwell samengaan. De #MeToo-operatie is een geweldige kans om de sociale controle te versterken. Als wij oprecht een afkeer hebben van dit systeem, laten wij dan niet in de vicieuze val trappen van de technologisering van de menselijke betrekkingen en laten wij de man-vrouwverhoudingen de-demoniseren, zoals zij « veroordeeld » zijn tot samenleven, soms ten kwade, maar gelukkig ook ten goede.

Sandy de Orges