OVERGANGSVAL ?

Veel milieuactivisten, zowel van oudsher als meer recentelijk verworven, ontwikkelen een totaal vertrouwen in de zogenaamde hernieuwbare energiebronnen tegenover het kwaad dat fossiele brandstoffen zijn. Van hernieuwbare energiebronnen wordt gezegd dat zij deugdzaam zijn en de oplossing voor de « ecologische » of « energie »-overgang. De verschillende energiebronnen hebben echter vaak de productie van elektriciteit als doel.

Tijdens een weekend met de vereniging Technologos in de Amassada (wat assemblage betekent in het Occitaans), een plaats van strijd tegen de bouw van een elektrische supertransformator, stelden we met spijt vast dat onder de ecologische strijd rond energie en infrastructuren in de wereld (megadammen, steenkool, schaliegas…) geen enkele zo ver ging dat het elektrische doel ter discussie werd gesteld. De elektriciteitsproduktie volgt, evenals het daarmee gepaard gaande extractivisme, evenwel een exponentiële curve en desondanks worden de elektriciteitsbeheerders nooit door milieuactivisten in een kwaad daglicht gesteld. Vooral omdat China Energy bijvoorbeeld vier keer zoveel broeikasgassen uitstoot als de vier grootste oliemaatschappijen ter wereld.

VERHAAL VAN EEN STRIJD TEGEN DIT GROENE KAPITALISME IN PERMANENT HERSTEL

In Amassada, Saint-Victor-et-Melvieu in Aveyron, kan men « RTE dégage!  » lezen. Het Réseau de transport d’électricité is een dochteronderneming van EDF, een naamloze vennootschap die belast is met het transport van elektriciteit onder hoogspanning, in het kader van een openbare-dienstcontract, maar desondanks berekent zij al haar kosten door aan de gebruikers. Het wil een reusachtige elektrische transformator en een industrieel windmolenpark installeren. De transformator zou niet minder dan 5–6 hectare van de beste landbouwgrond op het plateau in beslag nemen. De Alur-wet en het Parc régional des Grandes Causses verbieden echter de ontginning van landbouwgronden. RTE koopt dus, net als EDF met kernenergie, gronden met instemming van de gemeenten en betaalt hun een bedrag van 600.000€ per jaar, zoals het geval is voor de gemeente Saint-Victor-et-Melvieu.

Begin 2010 keurde de burgemeester het project goed zonder de boeren en inwoners te raadplegen en vervalste hij de notulen van een gemeenteraadsvergadering waarin de kwestie niet was besproken.

Twee vrouwelijke raadsleden waren niet gelukkig met dit besluit en begonnen zich te verzetten. De vereniging Plateau survolté wordt opgericht en tracht de plaatselijke bevolking te informeren. 80% van de inwoners van de gemeente ondertekenden een petitie die naar de prefect werd gezonden, maar het bleef een dode letter. De vereniging organiseert openbare bijeenkomsten en mobiliseert zich actief tijdens het onderzoek naar het openbaar nut.

Bij de gemeenteraadsverkiezingen van 2014 werd een nieuwe burgemeester verkozen op een lijst die tegen het project was. Maar de mobilisatie tegen het project blijft bemoeilijkt door de vijandigheid van de andere burgemeesters van de gemeenschap van gemeenten. Tijdens de winter van 2014–15 werd, met instemming van de eigenaar, een huis gebouwd in het hart van het getroffen land. In 2017 hebben 134 « indivisibles » de akte van onverdeeld eigendom van het bezette perceel ondertekend, zoals in het verleden in Larzac is gedaan, om de onteigening te vertragen. In 2017 werd een andere vereniging, L’université rurale du Sud-Aveyron, opgericht met als doel « het vermogen te ontwikkelen om beter te denken en te handelen ten gunste van het leven en het behoud van plattelandsgebieden « .

Ondanks het verzet heeft Nicolas Hulot in juni 2018 het decreet van openbaar nut ondertekend waarmee de transfo wordt toegestaan. In augustus 2018 werd beroep aangetekend, waarbij werd aangevoerd dat er geen effectbeoordeling was, dat er geen raadpleging had plaatsgevonden en dat het project geen nut had. In 2019 is het onderzoek net afgerond en de zaak zal eind 2020 worden berecht.

ACCUMULATIE IN PLAATS VAN OVERGANG

In december 2018 had de prefect de uitzetting bevolen van de bewoners van de plaats in kwestie, de Amassada of vergadering in het Occitaans. Toen bestelde hij een nieuwe in juni 2019. Het resultaat van de repressie: arrestaties, beschuldigingen van « criminele vereniging « , « belemmering van het verkeer « , kort geding met uitzettingsverzoeken en het afnemen van vingerafdrukken en DNA-testen. In het algemeen is de relatie met officiële milieubeschermers gecompliceerd. In hun ogen moet windenergie, net als alle « groene » energiebronnen, zonder onderscheid worden verdedigd. Wat de strijd tegen industriële windenergie betreft, hebben Europa Écologie Les Verts en de Confédération Paysanne hun standpunten verdeeld. José Bové heeft uiteindelijk een standpunt ingenomen ten gunste van het project in naam van de verdediging van windenergie tegenover kernenergie.

Afgezien van de politieke en financiële manoeuvres, zijn ook de ecologische en energiekosten verre van verwaarloosbaar. 1.500 ton beton is nodig om deze windturbines te bouwen en te installeren. Talrijke metalen van uiteenlopende zeldzaamheid, waarvan de winning vervuilend is, zijn van essentieel belang, evenals batterijen voor de opslag van energie.

De debatten over ecologie en klimaat worden nu gekaderd onder de noemer « energietransitie ». Jean-Baptiste Fressoz heeft in talrijke teksten en toespraken aangetoond dat de uitdrukking « energietransitie » een bron van verwarring is. Op de Amassada hebben ook veel mensen deze door de verschillende overheden georganiseerde « overgangsprojecten » aan de kaak gesteld en duidelijk gemaakt dat er geen sprake is van een overgang, maar van een opeenhoping, zoals bij zoveel energieprojecten, zoals de reuzentransformator die de RTE in Saint-Victor-et-Melvieu wil installeren.

De logica is altijd dezelfde: meer produktie voor meer verbruik en elektriciteit is een primaire behoefte waarover niet te discussiëren valt, maar als we denken aan het gebruik in de industrie en in de huishoudelijke en dienstensector, zou het verbruik veel lager kunnen zijn en dit soort verwoesting van het grondgebied kunnen worden voorkomen.

De bevordering van hernieuwbare energiebronnen zou gepaard kunnen gaan met een vermindering van het verbruik parallel met de verplaatsing ervan, in plaats van een verbeelding en een operatie na te streven die steeds meer productie vergen. Zoals François Jarrige in februari 2019 in La Décroissance schreef,  » Windenergie zal nuttig en zelfs noodzakelijk zijn, maar zal nooit de overvloed aan energie kunnen produceren die goedkope steenkool en olie ons decennia lang hebben gegeven. Het zal zijn plaats hebben in een gedecentraliseerde energiemix, aangepast aan de lokale behoeften, maar het kan niet de mirakeloplossing zijn waar zoveel actoren naarstig naar op zoek zijn « .

Robin Delobel