ONDERSCHEID MAKEN TUSSEN FEITELIJKE WAARHEID EN BELANGEN

Illustré par :

Om een antwoord te kunnen geven op de verschillende vragen die worden opgeroepen door de consensuele aanvaarding van bepaalde waarheden die zijn vastgesteld door individuen waartegen alles zich soms lijkt te verzetten, lijkt het nuttig de algemene werking vast te stellen van degenen die ervan overtuigd zijn gelijk te hebben en van meet af aan bepaalde « mediawaarheden » te aanvaarden die hun worden voorgeschoteld, en de verwarringen aan te tonen die zij veroorzaken om ons te beletten de waarheid te denken en te kennen. 

Wanneer men het niet eens is met de non-conformistische analyse van een gesprekspartner, is het natuurlijk het gemakkelijkst om niet te argumenteren, en dus het risico te nemen dat men zijn standpunt niet kan verdedigen of soms zelfs dat men niets te zeggen heeft. Het is gemakkelijker om iemand die iets zegt wat ons intellectueel niet bevalt, te categoriseren als lid van een sociaal gemarkeerde groep, waarin « nazi », « holocaustontkenner », « fascist » en alle aanverwante termen een prominente plaats zullen innemen, waarbij de techniek erin bestaat de boodschapper te bekritiseren om zo elke waarde aan de boodschap te ontnemen. 

Dezeassimilatietaak wordt des te gemakkelijker als men op de sites of werken van een onwaardig geachte organisatie (meestal extreem-rechts of samenzwerend) het soort analyse aantreft dat wij zelf aan bepaalde feiten geven, of gewoonweg de officiële waarheid in twijfel trekken. De boodschap wordt ook volledig in diskrediet gebracht wanneer een artikel waarmee je het eens bent, wordt gepubliceerd in een ander medium dan het oorspronkelijke (bijvoorbeeld wanneer een artikel uit een « betrouwbare » bron dat je citeert, terechtkomt op een extreem-rechtse site(1)). Wij zijn dus getuige van een echte besmetting via de bron, die zou willen dat een site die als weinig frequent wordt gekwalificeerd, indien hij bepaalde inhoud publiceert, deze automatisch identiek maakt aan de waarden die aan de container worden toegekend. Na de aanval op Charlie Hebdo, ik had een artikel geschreven « We zijn niet allemaal Charlie », waarnaar een journalist van RTL-TVI me stuurde: « Verwijder alstublieft mijn adres van uw mailinglijst. Hou je onzin voor jezelf, jij fascistisch zaad (…) De laatste die ik zo heb weggestuurd was een lid van de rechtervleugel partij! Datzegt veel ».

EEN VERGETEN NUANCE? 

Het essentiële onderscheid echter, dat degenen die iedereen die er andere ideeën op nahoudt onmiddellijk buiten sluiten, niet maken, is dat tussen de waarheid van de bewering en de belangen van de persoon die ze doet. Zoals Slavoj Žižek zegt, de verslagen van bepaalde gebeurtenissen, zoals de taferelen van plunderingen en vernielingen die plaatsvonden in zwarte voorsteden na de orkaan Katrina in New Orleans, zelfs als ze allemaal waar zouden blijken te zijn, « Dit zou hen niet minder racistisch en pathologisch maken, voor zover zij niet zozeer door feiten werden gemotiveerd als wel door racistische vooroordelen en de voldoening van hen die zich verheugden in het feit dat zij konden zeggen: « Zie je, dat is wat zwarte mensen zijn, gewelddadige barbaren onder een laagje beschaafd vernis! Met andere woorden, wij zouden te maken hebben met wat men zou kunnen noemen liegen onder het mom van de waarheid: ook al is wat ik zeg feitelijk waar, mijn motieven om erover te spreken zijn bevooroordeeld.(2)

Het valt niet te ontkennen dat de motieven achter wat gezegd wordt in twijfel moeten worden getrokken, maar dat is een andere zaak wanneer het erom gaat de waarheid van de feiten vast te stellen. Het gelijkstellen van de twee schept een verwarring die het werk van de waarheid niet ten goede komt, want door de leugen — de verborgen belangen, zoals racisme in het genoemde geval — weg te gooien, zou men tegelijkertijd de waarheid — de feiten — weggooien, zoals de taferelen van plundering en vernietiging. In principe, door het omkeren van het probleem dat Žižek schetst, dat zich in zijn voorbeeld richt op de intenties van de boodschap, degene die je vertelt : « Je bent niet geloofwaardig want wat jij zegt, zeggen slechte mensen ook », of erger: « Als X het zegt, wil ik niet eens weten of het waar is of nietIn het laatste geval is hij ook een verkapte leugenaar, want door de boodschap samen met de bron van de boodschap te verwerpen, zou hij slechts uiting geven aan zijn wens om niet te begrijpen: hij liegt misschien niet over zijn bewuste motieven — over zijn bedoelingen — maar hij liegt wel over de feiten door te weigeren te begrijpen, wat neerkomt op liegen door weglating. 

Excommunicatie, met name door de Franse intelligentsia, of de antifascisten (antifa’s), is een oude praktijk die nog steeds voortduurt. Decennialang hebben de massamedia in Frankrijk Noam Chomsky genegeerd omdat de Amerikaanse intellectueel een petitie had ondertekend waarin « de universiteit en de autoriteiten werd verzocht alles in het werk te stellen om de veiligheid van Faurisson en de vrije uitoefening van zijn wettelijke rechten te garanderen »(3). In die tijd was geen van de intellectuelen van het antitotalitarisme… « heeft niet het minste protest aangetekend tegen de vervolging van Robert Faurisson », noch heeft het « Ik heb geen woord gehoord tegen de lastercampagne tegen Noam Chomsky, terwijl het niet moeilijk was om uit te zoeken wat er werkelijk gebeurd was (…) Dit doet vragen rijzen over de diepte en de samenhang van hun anti-totalitaire overtuigingen ».(4). Het was in de jaren tachtig, maar het is nog niet voorbij: de dag nadat Donald Trump tot president van de Verenigde Staten was gekozen, werd Noam Chomsky in Parijs uitgenodigd om de gouden medaille van de Internationale Filologische Vereniging in ontvangst te nemen, en werd vernomen dat « De plechtigheid had moeten plaatsvinden in de Nationale Assemblee, maar door duistere druk heeft de socialistische fractie die als gastheer had moeten optreden, zich afgekeerd.(5) In België zijn Michel Collon, Jean Bricmont, Bahar Kymiongur en anderen het voorwerp van een politieke en media-inquisitie. Ze zijn verbannen, samen met wat ze te zeggen hebben. Het verbaast ons niet meer dat de reflex is: « Als hij niet kan praten, komt dat omdat hij interessante dingen te zeggen heeft », wat natuurlijk niet altijd het geval is en in het voordeel is van 

aan nationalistische en xenofobe, « tegen het systeem gerichte » organisaties, waartegen de intelligentsia zich beweerde te willen beschermen. Het is belangrijk om op dit punt te onthouden dat de luciditeit van een persoon op één gebied zich niet noodzakelijkerwijs uitbreidt naar andere gebieden. De onbeholpenheid van Bricmonts opmerkingen over biologische landbouw, GMO’s, ontgroening en anti-productivisme… belet ons dus niet zijn mooie en gefundeerde analyses van de geopolitiek, de Israëlische lobby en de mediapolitieke censuur te erkennen. Zijn gebrek aan luciditeit over bepaalde kwesties straalt niet door in zijn hele denken, hij is geen volmaakt coherent model. 

Om op dit fundamentele onderscheid terug te komen — tussen de waarheid van wat gezegd wordt en het belang om het te zeggen, of de waarheid van wat gezegd wordt en het belang om het te verwerpen — geeft aan dat men zich dus volledig aan de inhoud van een zin moet kunnen houden, ook al wordt die gezegd door een politieke vijand, zoals deze: « De Verenigde Staten van Amerika zullen nooit doen alsof ontketende dissidenten de voorkeur geven aan hun ketenen, noch dat vrouwen vrijwillig vernedering en dienstbaarheid aanvaarden, » van George W. Bush in zijn inaugurele rede in het Witte Huis in 2005, dus de relevantie ervan moet worden onderkend,  » terwijl hij opmerkte dat het beleid van de Amerikaanse president nooit « (6)Er werd betoogd dat het gebruik van taal zichzelf diende en de mythe van humanistische belangeloosheid in stand hield die het Westerse imperialisme verdoezelt. Net zoals het mogelijk zou moeten zijn te erkennen dat Donald Trump tijdens zijn campagne relevante en in zekere zin subversieve voorstellen in zijn politieke programma had. Dit is niet om Donald Trump te « verdedigen », maar om een analyse aan te bieden waarin we proberen te begrijpen waarom de mainstream media zijn voorstellen nauwelijks hebben genoemd, en zich in plaats daarvan op de anderen hebben geconcentreerd, en zo een aantal van de redenen te begrijpen waarom de nieuwe president de populaire klasse heeft weten te verleiden. Ignacio Ramonet durft het uit te leggen: « In de ogen van de meest ontgoochelde sectoren van de samenleving heeft zijn autoritair-identitair discours een bijna inauguraal karakter van authenticiteit. Veel kiezers zijn namelijk zeer geïrriteerd door de « politieke correctheid »; zij hebben het gevoel dat men niet meer kan zeggen wat men denkt op straffe van het verwijt « racistisch » te zijn. Zij vinden dat Trump hardop zegt wat zij denken (…) De Republikeinse kandidaat is er beter dan wie ook in geslaagd om te interpreteren wat de « rebellie van de basis » zou kunnen worden genoemd. Als geen ander zag hij de krachtige breuk die thans de scheiding vormt tussen enerzijds de politieke, economische, intellectuele en media-elites en anderzijds de populaire basis van het Amerikaanse conservatieve electoraat. Zijn anti-Washington, anti-Wall Street, anti-immigranten en anti-media retoriek spreekt vooral laag opgeleide blanke kiezers aan, maar ook — en dat is heel belangrijk — al diegenen die door de economische globalisering zijn achtergelaten. (7).

Rechts denkende linkerzijde zal, door zijn gewoonte tot assimilatie, snel reageren door Ignacio Ramonet met Trump te associëren: « Ignacio Ramonet getrompetiseerd? ». (8) Door in de « vijand » een relevante uitspraak te herkennen, zouden wij ons onmiddellijk in zijn kamp bevinden. Het is alsof de onthullingen van Edouard Drumont aan het einde van de 19e eeuw alle waarde hebben verloren omdat hij als antisemitisch werd beschouwd, en dat de feiten van de bewezen zwendel rond de aanleg van het Panamakanaal en de corruptie van pers en politici alle belangstelling hebben verloren: « Ik wil het niet weten. Recente sporen van deze assimilatiereflex zijn bijvoorbeeld te vinden bij premier Manuel Valls, die ten tijde van zijn verkiezing « Hij zei dat deSyrische geheime diensten hem een lijst waren komen aanbieden van alle Franse jihadisten die in Syrië actief waren: « Geen denken aan, we wisselen geen informatie uit met een regime als Syrië(9). Tussen samenwerking om levens te redden en aanslagen te voorkomen, heeft Frankrijk… Ieder voor zich. Ook toen een rapport van de inlichtingendienst van het ministerie van Defensie (DIA) de uitvoerende macht van de VS probeerde te waarschuwen dat de val van Assad tot een Libië-achtige chaos zou leiden, werden de oogkleppen en de stekkers opgezet. De directeur van de DIA tussen 2012 en 2014, zegt dat het rapport sterk werd afgewimpeld door de regering-Obama: « Ik kreeg de indruk dat ze de waarheid gewoon niet wilden horen.(10)

Dus laten we duidelijk zijn: als sites die als extreem-rechts worden bestempeld analyses over het Syrische conflict of een ander controversieel onderwerp oppikken, betekent dat niet dat ze irrelevant en bij voorbaat fout zijn. Het belang van deze sites bij het doorgeven van dergelijke informatie is echter zeker verschillend van het onze. Zij zien in de « verdediging » van het Syrische volk ongetwijfeld een manier om de volkskiezers, het eerste slachtoffer van de mondialisering, te verleiden door te doen alsof zij het gevaar op een afstand houden, ver van de Europese landen, terwijl zij een economisch beleid voeren dat ongunstig is voor de arbeidersklasse en voor de overheerste vreemde volkeren. 

Ook buiten de geopolitieke sfeer zouden voorbeelden kunnen worden genomen. Als de verdedigers van François Fillon de aanval op hun kandidaat zien als een politiek-media manoeuvre, terwijl de mainstream media Emmanuel Macron leken te ontzien, is het dus niet omdat we tegen het beleid van Fillon zijn, dat we deze constatering moeten verwerpen. Bovendien kan het nuttig zijn de vijand geen waarheid toe te geven in plaats van hem te dienen, door hem tot slachtoffer te maken, een « anti-systeem kandidaat » met nieuw beleid. Dit gaat voorbij aan de essentie, die in dit geval bestaat in het bekritiseren van de oude, achterhaalde ultraliberale recepten die een kandidaat in een nieuw jasje steekt, alsook in het aantonen dat degenen die tegenover elkaar staan, dichter bij elkaar staan dan we denken. 

De zelfingenomen persoon die voortdurend bezorgd is over wat anderen van hem of haar denken, zou het beu zijn toe te geven dat zijn of haar vijanden soms gelijk kunnen hebben. Omdat hij dat niet kan doen, omdat hij hen daarmee aan zichzelf gelijkstelt, stelt hij degenen die dat wel kunnen gelijk aan zijn vijanden. Hij heeft niet de moed om alleen te denken en neemt liever het risico collectief ongelijk te krijgen. 

Notes et références
  1. Ils le disent eux-mêmes clairement : « Voir son nom apparaître [ils parlent de Djordje Kuzmanovic, membre du PG de Mélenchon] dans les auteurs du site internet de Michel Collon est un point d’alerte notable. » Michel Collon qu’ils assimilent de suite à d’autres : « Michel Collon vous voyez non? Lui là en bonne compagnie avec Thierry Meyssan et Dieudonné » (photo sur le site). Et d’ajouter pour celui qui n’aurait pas compris : « un membre du bureau national du PG écrit donc bien des articles sur le site internet d’un type qui organise avec l’extrême droite des conférences de soutien à des dictateurs ». CQFD. Trouvé sur le site du doux nom Les Morbacks Véners: antifas et révolution, dans le pure style poétique des antifascistes… http://www.parasite.antifa-net.fr/puisqualexis-corbiere-la-ramene-parlons-de-djordje-kuzmanovic/
  2. Slavoj Žižek, Violence, Au Diable Vauvert, p.138.
  3. Chomsky, l’Herne, 2007, p.281.
  4. Jean Bricmont, La République des censeurs, L’Herne, 2014, pp. 72–73.
  5. Philosophie Magazine, mars 2017.
  6. Slavoj Žižek, Ibid., p.160.
  7. http://www.medelu.org/Les-7-propositions-de-Donald-Trump
  8. https://blogs.mediapart.fr/philippe-corcuff/blog/081116/ignacio-ramonet-trumpise
  9. https://francais.rt.com/france/10682-manuel- valls-refus-liste-djihadistes-squarcini
  10. “Échanges entre militaires” : les révélations de Seymour Hersh sur la Syrie, http://www.les-crises.fr/echanges-entre-militaires-par-seymour-hersh/#.VoEMgKFJAdI.facebook . Pour ceux qui useront des mécanismes décrits dans notre article, nous leur suggérons de rejoindre l’équipe Décodex de l’intelligentsia du Monde (qui avait classé le site les-crises.fr dans le rouge), et de les aider à parfaire leur « outil de vérification de la fiabilité des sources », qu’ils feraient bien de s’appliquer à eux-mêmes…

Espace membre

Leden