Omdat mijn chaos, mijn hoofd ziek is.

U zult in de loop der tijden en gebeurtenissen dit woord, dat altijd op de voorpagina van onze geliefde gesubsidieerde kranten staat en lezers behoeft, niet ontgaan zijn: de onvervangbare, bedreigende, verschrikkelijke en fascinerende chaos, waarvan alleen al de vermelding bij de gewone mens een waarlijk onbedwingbare angst teweegbrengt. Denk je eens in: een paar honderd auto’s geblokkeerd door sneeuw op deze of gene snelweg, en het is chaos. Rijen ouders die doodvriezen, in de rij voor de school staan om ervoor te zorgen dat hun kleintjes achter in de klas een zitplaats krijgen, het is een chaos. Staking van treinen, bussen, openbare diensten en andere inbreuken op het « recht om te werken » en bijgevolg grote steden die worden overspoeld door cohorten auto’s, fietsers, voetgangers, onverschillige of zelfs lachende wandelaars, het is chaos. Er is echter geen gebrek aan betreurenswaardige en lachwekkende voorbeelden. Het intensieve en exponentiële gebruik van de uitdrukking heeft natuurlijk tot gevolg dat zij steeds meer haar beangstigende karakter verliest en dat haar impact op het reeds verarmde bewustzijn evenredig wordt gebagatelliseerd. We zullen dus moeten wachten op een chaos die die naam waardig is om diezelfde gewetens weer een beetje op te krikken. In dit verband zou het vervelende boekje van Pablo Servigne en Raphaël Stevens « Hoe alles kan instorten » normaal gesproken het publiek, maar vooral ook de politici en andere besluitvormers en beheerders van openbare aangelegenheden hier en elders, moeten alarmeren. Laten we het niet over het publiek hebben; de armen kunnen niet weten dat dit boek in alle goede boekhandels te koop is om de eenvoudige reden dat, zoals gewoonlijk, de media er weinig over hebben gezegd en dat bovendien, zoals we maar al te goed weten, het publiek in het algemeen nauwelijks naar de boekhandel gaat en er over het algemeen genoegen mee neemt te vertrouwen op de kleine etalage in de huiskamer om zich op de hoogte te stellen van de zorgen van de wereld. Dit gezegd zijnde, laat ons er zeker van zijn, zonder enige vorm van neerbuigendheid of veroordeling; dit is een eenvoudige en koude observatie. En is het dan niet zo dat het algemene klimaat in ons land nog steeds een afspiegeling is van het mercantiele project dat nog steeds de plaats inneemt van het sociale leven; met het mooie weer hebben de bistro’s en de openbare manifestaties — voor het merendeel commercieel — allang de plaats ingenomen van de volksfeesten van weleer. De consument, gehypnotiseerd door de bergen armzalige goederen die hem ter beschikking staan en wiens voornaamste bezigheid het likken van de etalages is, zon- en feestdagen inbegrepen, heeft de plaats ingenomen van wat eens een burger was. Wat de elites betreft, die geacht worden zorg te dragen voor het algemeen welzijn en zelfs, meer dan dat, bezorgd te zijn over het simpele overleven van onze soort op deze mooie blauwe bol in het verderf, ronddraaiend in een ruimte die werkelijk ondoorgrondelijk is, is het niet verwonderlijk dat zij er de voorkeur aan geven, zo nodig, de waarschuwingssignalen te negeren van wat op min of meer korte termijn een chaos kan veroorzaken die die naam waardig is en waarbij de oude rampenfilms een zeer povere vertoning zouden geven.

Het is evengoed mogelijk dat het besef van de ineenstorting die onvermijdelijk is indien niets wordt ondernomen om de omvang ervan te vatten, op de een of andere manier vaag aanwezig is in de geesten van sommigen die de wereld leiden. En dat wij, louter omwille van berekeningen op korte termijn, berekeningen die altijd verband houden met de in te nemen of te behouden plaatsen in de hiërarchie der machten en de daaraan verbonden voordelen van allerlei aard, er de voorkeur aan geven onze kop in het zand te steken en de zaken te blijven beheren alsof er niets gebeurd is. Bovendien weten wij, buiten de strikt politieke sfeer, welke manoeuvres, openlijk of in het geheim, worden uitgevoerd door de werkelijke bezitters van de wereld, die, zoals wij steeds meer weten, het leeuwendeel van de rijkdommen delen. Voor deze rijke ondernemers, bankiers, effectenmakelaars en allerhande handelaars doet het er niet toe dat deze planeet verdoemd is en miljoenen van haar bewoners met haar. De waanzin van het geld, de koorts van bezit en accumulatie, is hier iets heel anders dan de bespottelijke winkeltochten van de koopwaardragers die wij in onze straten zien onder de voorjaarszon. Want uiteindelijk beschikken de middelmatig armen, de betrekkelijk welgestelden, in ruil voor kleingeld of creditcards, misschien niet over wat zij werkelijk zouden willen, maar alleen over het substituut en de illusies van de absolute rijkdom, die bestaat in de macht om werkelijk zin te geven aan het leven in de grootste vrijheid, die wordt toegestaan door de uitoefening van de communicatie; die voor « de rijken » geen grenzen kent en waarvan zij, gezegend als zij zijn, schaamteloos gebruik maken. Ja, de « armen » hebben koopkracht en de « rijken » kunnen werkelijk alles kopen, met inbegrip van de zelfgenoegzaamheid, zo niet de volmaakte medeplichtigheid, van het zittende politieke personeel dat de bepalingen doorgeeft en goedkeurt die worden geëist door hen die de enigen zijn die uiteindelijk over alles beslissen en dat uitsluitend in hun voordeel. De « armen » hebben vervreemde en onderdanige communicatie tot hun beschikking, alleen de « rijken » hebben het universele gebruik van ware en praktische communicatie. En daarom blijft er van het democratisch systeem niet meer over dan een vod dat veel van zijn kleur verloren heeft. Dit is ook de reden waarom we — tenzij er een plotselinge algemene bewustwording komt — geen grote resoluties hoeven te verwachten op de klimaattop die voor deze winter in Parijs gepland staat.

De meesten van ons zullen hun zomervakantie dus doorbrengen op de terrassen van hun plaatselijke cafés en in hun tuinen; in Parijs, Lissabon, Barcelona of Venetië voor de gelukkigen die de gelegenheid hebben een beetje te reizen; in verre en exotische landen voor de kaderleden en de welgestelde gepensioneerden, goed voor hen. En, als verdoofd en inert gemaakt door de effecten van de hitte, zullen we elke ochtend lui het nieuws aanzetten, de waardevolle websites afspeuren en kijken of er « iets » gebeurt, zonder al te veel te verwachten, maar de beste maatregelen nemend. Er is geen reden om al te pessimistisch of gelukzalig optimistisch te zijn, maar veeleer om waakzaam te zijn en te analyseren wat er al dan niet zal gebeuren. De reden is dat er tussen nu en het begin van het nieuwe schooljaar wellicht niets bijzonders of spectaculairs zal gebeuren, in welk geval we in dit grijze klimaat zullen blijven, dat onlangs enigszins is opgewarmd door de resultaten van de Spaanse verkiezingen in mei en de formidabele vasthoudendheid van de Griekse regering tegenover intimidatie en dreigementen van haar schuldeisers en de Europese Commissie, om er maar twee te noemen. Wij kunnen ons slechts verheugen over de geboorte van dergelijke voortekenen in het zuidelijk deel van het continent, terwijl wij de terughoudendheid en de duidelijke terugtocht betreuren van de strijd die afgelopen winter in ons land is begonnen, maar misschien is het slechts uitstel; wij zullen zien…

Jean-Pierre L. Collignon