Julian Assange
562 weken van vrijheidsberoving voor het vertellen van de waarheid
562 weken van vrijheidsberoving voor het vertellen van de waarheid
Door Emmanuel Wathelet, voorzitter van de Master in Media Education aan IHECS, auteur van de blog www.leblogduradis.com.
Ons doel bij Kairos is uiteraard nooit geweest om degenen die ons lezen de hoop te doen verliezen, maar het is evenmin ons doel geweest om hen illusies te geven, want een dergelijk doel zou bepaalde middelen rechtvaardigen en zou er zeker toe leiden dat onwelgevallige waarheden of realiteiten tot zwijgen worden gebracht. Ons hoofddoel is niet de waarheid voor onze lezers te verbergen. Deze wens om alles te zeggen kan leiden tot teleurstelling, tot het verloren gaan van de overdreven hoop die sommigen nog koesterden in het ene of het andere alternatief. Het spijt ons, maar we zijn hier niet om te zeggen wat sommige mensen willen horen. Het artikel dat Emmanuel Wathelet voorstelt op de Kairos-website te plaatsen, zal sommigen boos maken, anderen teleurstellen, de standpunten van anderen bevestigen, of hen overtuigen van wat zij veronderstelden. Hoe het ook zij, aan de vooravond van de Algemene Vergadering in New B kan dit alleen maar een stimulans zijn voor het debat, waaraan het in onze samenlevingen schromelijk ontbreekt.
Dit artikel is het resultaat van een intense arbeid van onderzoek, analyse en kruising van bronnen. Ik besef dat het een veeleisende lectuur is. Er wordt met name een beroep gedaan op concepten uit de financiële wereld, die ik zelf moeilijk te vatten vond. Ik hoop echt dat je het volhoudt; je moet dit meemaken om de problematische aard van NewB te begrijpen, die misschien ook misbruik maakt van de complexiteit van deze kwesties om zichzelf te beschermen.
Ondanks voortdurende aandacht en verificatie-inspanningen kunnen er fouten blijven bestaan. Als dit het geval is, kunt u dat in de opmerkingen aangeven met een ondersteunende bron en zal ik het aanpassen. De illustraties zijn satire, geen informatie.
« Laten we de bank voorgoed veranderen » zeggen ze.
Velen van u hebben erin geloofd, er tijd, energie, geld en passie in geïnvesteerd. Een jaar geleden was NewB overal, op sociale netwerken, in de media, op straat, van stickers tot billboards… maar vooral op ieders lippen.
Tegelijkertijd besloot ik een artikel te publiceren, met een lading, » NewB, de ambulance en het paard van Troje », aan te klagen een initiatief dat aantrekkelijk leek in zijn retoriek maar misleidend in zijn feiten en doelstellingen. Toen probeerde ik te laten zien waarom het niet kon werken. Ik ben hier vaak van beschuldigd: NewB was noodzakelijkerwijs beter dan niets.
Er is een jaar voorbij. En, een jaar na de fondsenwerving die NewB « ontving » 35.000.000 om het eigen vermogen aan te vullen en een bankvergunning te krijgen, is het tijd om de balans op te maken. Had ik het mis? Dit is wat ik vandaag met u wil bespreken, zodat u zich kunt voorbereiden op de buitengewone algemene vergadering van NewB die over enkele dagen, op zaterdag 21 november 2020, zal worden gehouden.
Laten we duidelijk zijn, we hadden hoge verwachtingen: wat zouden verantwoorde investeringen zijn voor NewB? Welke kredieten, waarvoor en aan wie zouden deze worden toegekend? Wat is de huidige financiële gezondheid van de jonge bank? Is het duurzaam op middellange en lange termijn? Wij maakten ons ook grote zorgen: een jaar geleden, ten tijde van de fondsenwerving, was het aandeel NewB dat u voor € 20 kocht, nog maar € 5,95 waard(zie het prospectus, blz. 12, paragraaf 3.3.4). Het is alsof je 20 euro betaalt voor een paar schoenen waarvan je weet dat ze maar 6 euro waard zijn. En wat met vandaag? Gezien de nieuwe verliezen in 2019? Volgens de gecontroleerde rekeningen per 31/12/2019 was een B‑aandeel dat tegen een nominale waarde van 20 EUR werd verkocht, in werkelijkheid 2,27 EUR(1)waard, wat nog steeds minder is dan de helft van de in het emissieprospectus gepubliceerde waarde van 5,95 EUR.
Het goede nieuws is dat als er is, op het moment van schrijven, geen notariële akte, nog geen notariële akte over de omzetting van de laatste fondsenwerving in kapitaal Voor het moment, is het alsof je alleen aan NewB hebt geleend en u zou uw geld terug kunnen krijgen (ook al is dit hypothetisch volgens artikel 10bis van de statuten). Tot slot, is dit echt goed nieuws? Waarom telt het fameuze bedrag van 35.000.000 euro dat door de coöperanten — u dus — is toevertrouwd, nog niet als kapitaal? Is er ergens een probleem dat voor jou verborgen is gebleven?
Hoe dan ook, wanneer de schuld wordt omgezet in kapitaal, worden uw aandelen geblokkeerd voor een periode van ten minste drie jaar(ga de statuten lezen). Na drie jaar zult u nog steeds niet in staat zijn uw aandelen terug te krijgen, als NewB van mening was dat dit haar in financiële moeilijkheden zou brengen — en gezien de huidige stand van de rekeningen is hoop zeker levend, maar niettemin irrationeel. Tenslotte moet u weten dat het verboden is een meerwaarde op uw aandelen te realiseren, maar gezien de financiële situatie is het vrijwel zeker dat u er, in het onwaarschijnlijke geval dat u mag vertrekken, op achteruit zult gaan: de intrinsieke waarde van deze laatste (= het opgenomen bedrag) zou lager zijn dan de nominale waarde (= het bedrag waarvoor u ze kocht), zoals hierboven uitgelegd.
Het was ook bekend dat NewB al samenwerkte met grote kapitalistische spelers als Rabobank, Deloitte en Mastercard — wat geen goed nieuws is voor een instelling die expliciet tot doel heeft « het bankwezen te veranderen ». Heeft NewB zijn lesje geleerd of heeft hij besloten, ondanks zijn grootse toespraken over transparantie en ethiek, te volharden in zijn onfatsoen? Ik geef daar hieronder antwoord op en helaas zal dat waarschijnlijk bijzonder onthutsend zijn.
Laten we het ronduit zeggen: NewB’s financiële situatie is catastrofaal. Tussen de boekjaren 2018 en 2019 smolt de waarde van het bedrijf als sneeuw voor de zon, nadat het in één jaar tijd 70% van zijn waarde had verloren (van 5.719.733 euro aan eigen vermogen naar slechts 1.736.625 euro). De verliezen voor 2019 alleen bedragen dus 4.008.746 euro en de gecumuleerde verliezen over de jaren heen 13.547.515 euro. Dit ondanks de verkoop van verzekeringen die zouden moeten bijdragen aan de winst van NewB. Het zal beter zijn in 2020? Helemaal niet. In de begroting 2020 wordt uitgegaan van een nog groter verlies, namelijk ongeveer 6,5 miljoen euro.
Ook moet worden opgemerkt dat de jaarrekeningen, ondanks de eis van transparantie die NewB zichzelf heeft gesteld (althans in haar statuten en haar toespraken), geen bijzonderheden bevatten over bijvoorbeeld de omzet. Het is dus onmogelijk te weten welke inkomsten deze beroemde verzekeringsactiviteiten, « geleend » van de « drie » medewerkers van Monceau Assurances, hebben opgeleverd ( zie mijn vorig artikel om deze andere truc te begrijpen).
Mensen zullen tegen mij zeggen: « Ja, maar dit is een jong bedrijf, een start-up, dit zijn geen verliezen, dit zijn investeringen! « . Het is verre van mij te ontkennen hoe moeilijk het is een nieuwe bank op te richten, vooral in een context waarin we getuige zijn van hun fusies en verdwijningen (Maar om te blijven vertrouwen op het idee dat NewB « jong » is terwijl het project negen jaar geleden van start is gegaan, begint te wringen. Anderzijds kan een start-up het zich veroorloven enkele jaren in het rood te staan indien het als innoverend wordt beschouwd en indien kan worden verwacht dat het in de toekomst winst zal opleveren. We zullen zien dat we er in het geval van NewB zeer, zeer ver van verwijderd zijn. Tot dusver blijkt uit een onderzoek van de negen jaarrekeningen van NewB van 2011 tot 2019 dat de onderneming sinds haar oprichting nog nooit één euro winst heeft kunnen maken.
Natuurlijk moet een deel van de verliezen worden toegeschreven aan kosten in verband met de kapitaalverhoging (men gaat er met name van uit, Ikhad reeds gewezen op de aberratie van de reclamekosten voor een project als NewB, dat de waarden soberheid en duurzaamheid verdedigt, terwijl de herkapitalisatie, zonder bankvergunning, nog niet in eigen vermogen kon worden omgezet. De meeste verliezen hebben echter betrekking op posten die losstaan van de herkapitalisatie en die sinds de oprichting structureel op de rekeningen van NewB drukken: een zeer negatieve brutomarge (-2.482.011€, waaruit blijkt dat er geen winst kan worden gemaakt) en…bezoldiging.
Inderdaad, als de financiële situatie, zoals gezegd, catastrofaal is, het weerhoudt het bestuur er niet van hun zakken te vullen. Laten we de tijd nemen om dit te onderzoeken, want in het handvest, in het jaarverslag of in de rekeningen die bij de Nationale Bank worden gepubliceerd, wordt er alles aan gedaan om het zeer moeilijk te maken het salaris van het directiecomité van NewB te kennen.
Na analyse hebben wij begrepen dat er drie uitvoerende bestuurders zijn, drie blanke mannen (de NewB versie van diversiteit), die dus ook in dienst zijn van de coöperatie: CEO Tom Olinger (ex-Crelan, ex-Crédit Agricole, ex-Deutsche Bank), CFO Jean-Christophe Vanhuysse (ex-Crédit Mutuel, hij was ook 15 jaar bij BKPC waar hij CFO was), en CRO belast met risico’s Frans Vandekerckhove (ex-ABN/AMRO, ex-PWC). Dit zijn profielen die absoluut niets « alternatiefs » over zich hebben. Hen vragen van bank te veranderen is naïef of hypocriet.
Als gevolg daarvan is het minder verrassend dat de bezoldiging van deze drie bestuurders alleen al vertegenwoordigt bijna 40% van de totale bezoldiging van de onderneming (zie tabel hieronder), die NewB een « sober en beheerst beloningsbeleid » noemt (blz. 70 van 79 — ja, je moet het hele ding tot het einde lezen om het meest verachtelijke deel te zien). Zo komen de directeuren elk rond met een gemiddeld maandsalaris van 918 euro.
9418€ per maand? Het salaris van een parlementslid! Is dit de sociale economie?
Onder het mom van loondruk van « 1 tot 5 maximaal », is dit in werkelijkheid wat vakbonden, universiteiten en verenigingen zoals SOS faim, Caritas, CNCD, Oxfam, CADTM of ATD quart-monde en het Waals netwerk tegen armoede?
De niet-uitvoerende bestuurders, wier werk geacht wordt « gratis » te zijn, strijken een presentiegeld van 500 euro per vergadering van de raad op, wat in 2019 neerkomt op 30 000 euro. Ik zou er ook over moeten denken om mij kandidaat te stellen voor deze ambten, dat zou rationeler zijn dan mijn tijd vrijwillig te besteden (en alleen betaald te worden voor « likes » of « dislikes », naar gelang van het geval) om deze deprimerende rekeningen onder de loep te nemen.
| Bezoldiging van werknemers van NewB |
| Bezoldigingspost = € 912057 Bezoldiging van niet-uitvoerende bestuurders = 30000€. Bezoldiging van het Directiecomité = € 33.9061 Jaarlijkse bezoldiging voor elk lid van het Directiecomité = €113020 Maandelijkse bezoldiging voor elk lid van het Directiecomité = € 918 Restant voor 10,1 VTE = 542996€. Verhouding bezoldiging Directiecomité tot totaal VTE = 37%. Gemiddeld jaarsalaris exclusief directiecomité = 53761 euro Gemiddeld maandsalaris exclusief directiecomité = 4480€, waarvan we uiteraard de verdeling over de werknemers niet kennen. |
Het is echter de vergoeding die — zoals uit de jaarlijkse winst- en verliesrekeningen blijkt — de verliezen rechtstreeks doet toenemen, waardoor de intrinsieke waarde van de NewB-aandelen keldert. Met andere woorden: het comité van beheer is zich aan het vergalopperen aan het geld van de kleine coöperanten, die hun geld waarschijnlijk nooit zullen terugkrijgen . Het is zo duidelijk als wat. En intussen hebben de kleintjes gegeven, gegeven en de NPO’s hebben gegeven, gegeven.
Wat een schande.
Maar dat is niet alles. Men zou denken dat het verkrijgen van de banklicentie en dus de erkenning een echte bank te kunnen worden, na negen jaar hard ploeteren, een groot succes zou zijn voor het beheerscomité dat hun « NewBaby » graag in leven wil houden. Nou, nee. In maart 2020, werd aangekondigd dat NewB’s CEO, Tom Olinger, besloten om van het schip te springen . Misschien was de €9418 toch niet zo aantrekkelijk als je niet tot de sociale economie behoort, maar tot de onfatsoenlijke wereld van het traditionele bankwezen en zijn opulente vulgariteit.
Oké, maar de nieuwe CEO zal gekozen zijn voor zijn waarden, toch? Omdat je consistent bent met alles waar NewB voor staat?
Weer gemist.
De toekomstige CEO, die reeds in functie is getreden maar over wiens benoeming zal worden gestemd op de algemene vergadering van aandeelhouders van zaterdag, heeft zojuist inde directe lijn van de particuliere banksector. Thierry Smets, voormalig directeur van Puilaetco Dewaay Private Bankers (ik kom hier nog op terug), heeft ook gewerkt voor Nagelmackers, KB Lux en Générale de Banque. Hij is ook medeoprichter van Startalers, een platform voor » door vrouwen (sic) voor vrouwen « , waardoor « vrouwen » worden geholpen hun « financiële toekomst » in eigen hand te nemen (zij is niet zomaar een « vrouw »). de vrouw, m’kay, en ze heeft « bijzondere levenscycli […] genegeerd door traditioneel management », dus tja…).
En Puilaetco?
Een groot moment van anti-kapitalisme (ironie, hè): u moet weten dat Puilaetco veroordeeld wegens « te riskant beheer in 2016, dat wil zeggen tijdens het mandaat van Thierry Smets — dat moet het bestuur van NewB vertrouwen hebben gegeven. De hoofdactiviteit is dus vermogensbeheer, en niet te vergeten kunstbeleggingen, het soort publiek waar NewB zich op richt (ironisch genoeg, alweer…of niet).
Dat is voor het nieuws over NewB. U zult echter begrepen hebben dat de Algemene Vergadering een aantal punten in stemming zal brengen die betrekking hebben op de toekomst van NewB, een projectie waarvan de synthese in 79 bladzijden is gemaakt in een handvest dat ik besloten heb voor u te analyseren.
Het belangrijkste kenmerk van de communicatie van NewB is dat zij bedrieglijk performatief is: omdat zij « zegt », denken wij dat zij « doet » of « zal ». En het zegt veel.
Haal diep adem, want dit wordt een lange zin: er wordt ons beloofd dat « de belangen van de cliënten voorrang zullen krijgen op die van de bank en/of het personeel » in termen van belangenconflicten (p.24), er wordt ons een jaarlijks duurzaamheidsverslag beloofd, een Maatschappelijk Comité om de principes van NewB te waarborgen, een (in werkelijkheid onbestaande) lijst van indicatoren om te garanderen dat deze principes worden nageleefd, partnerschappen met tolken voor vluchtelingen, die ook zullen profiteren van diensten « die aan hun specifieke behoeften beantwoorden » (p.32), sociaal gerichte leningen (tegen lage rente, en dus zonder winstoogmerk voor NewB) en een klantenservice die deel uitmaakt van een « niet-discriminerend en niet-uitsluitend beleid » — een beleid vol goede bedoelingen, maar dat helaas economisch gezien riskant is. NewB kan het zich vandaag de dag gewoon niet veroorloven.
Is dat alles? Nee, natuurlijk niet. Volgende adem.
Er is ons beloofd dat NewB uw profiel niet zal onderzoeken. Ben je ziek? Roken? Gebruik je drugs? Onvoorzichtig rijden? Dat is goed, maar, nogmaals, het verhoogt ook zijn risico door zijn ogen te sluiten. De communicatie zal transparant en sober zijn en « haar toevlucht beperken tot betaalde reclame » en tot « GAFAM » (blz. 26), zoals de inzamelingsactie en de laatste dagen met hun reclame voor verzekeringsproducten hebben aangetoond!
NewB zet zich ook in voor het verkrijgen en/of respecteren van de criteria van een indrukwekkende reeks labels van allerlei aard: Anysurfer voor inclusiviteit, SRI voor sociaal verantwoord investeren, het label « ecodynamische onderneming », ESG-criteria, het Blaue Engel-label voor zijn papier, FSC, Ecolabel, Nordic Swan, TCO, Energy Star, Fair Finance Guide, Financité en Fairfin, Ethibel, Febelfin’s « Towards Sustainability », de Golf Standard, de MDG’s en SDG’s, de principes van UNEP FI en ik ben er zeker van dat ik er nog veel vergeet. Wat dekwestie van de legitimiteit van deze labels betreft, de realiteit die zij in de praktijk dekken (zie bijvoorbeeld mijn analyse van het Bcorp-label in dit artikel) en bovenal hun respect, kunnen we nog steeds wachten. Het is gewoon grotesk en riekt naar groen en socialwashing.
Er is ons ook een bank beloofd zich kan distantiëren van de vraatzucht van de vrije markt omdat zij « zichzelf niet ziet als een concurrent » (blz.12) van andere ethische financiële instellingen (oh nee, het is zo’n lucratieve markt, er is natuurlijk plaats voor iedereen) en een « humaan » beleid inzake de invordering van schulden te voeren, met een « toetsingsrecht » over de organisaties die het mandaat moeten krijgen (blz. 37). Bovendien zal NewB alleen gebruik maken van leveranciers die zelf ethisch zijn (p.47) en aan wie zij een « score » zal geven, zoals de yoghurt van Carrefour (we zullen later zien dat het begrip « ethische leveranciers » niet wordt gerespecteerd).
Er worden ons « werkgroepen » en « workshops » beloofd om te informeren, te overleggen en zelfs mee te beslissen met de samenwerkende partijen (maar het is nog steeds NewB die « van tevoren bepaalt wie zij wil laten deelnemen », blz.10). Co-creatie » met verenigingen krijgt alle aandacht, waardoor de indruk wordt gewekt dat NewB overal te zien zal zijn, zodra men voet zet op een VZW, die zal hebben geïnvesteerd in een gizmo die zij vervolgens met moeite zal moeten promoten.
NewB plant zelfs bijeenkomsten met alleen mannen en vrouwen om mensen die gediscrimineerd zijn de kans te geven « hun mening te geven ». Dit is zo hypocriet. De ervaring van niet-menging is van essentieel belang wanneer het doel politiek is en, in het bijzonder, in militante kringen. Maar wat heeft dit er mee te maken? Is het mogelijk het lexicon en de praktijk van het engagement te herstellen, nog meer te instrumentaliseren, uitsluitend ten behoeve van de communicatie ervan? Wat is, wat NewB betreft, de sociologie van de gediscrimineerde coöperanten die zij hier hoopt te bereiken?
Het interne beheer zal horizontaal zijn (ongetwijfeld om in overeenstemming te zijn met de bezoldiging van het directiecomité), en evaluatiegesprekken zullen « on the job » worden gevoerd om een « klimaat van gelijken » te bevorderen. Ik maak geen grapje, het staat op pagina 56. Uiteraard met de overweging dat horizontaliteit beter is dan hiërarchie (ja, ja, dat is een link naar mijn doctoraalscriptie die ik hier discreet plaats). Waarom? Omdat het beter is, dat is alles. Dit wordt ook gezegd in de film Après Demain van Cyril Dion. En het is een externe operator die hen zal helpen (p.11), een operator die betaald zal moeten worden (met Sugus?).
Deze beloften lijken soms onwenselijk in beginsel en onbetaalbaar in de praktijk. Hoe in een dergelijke budgettaire context huisbezoeken voor geïsoleerde cliënten te financieren, postoverschrijvingen te verwerken die de digitale kloof moeten compenseren, te zorgen voor een gratis SBB (Basic Banking Service), terwijl gratis prijzen worden toegestaan? In feite, zoals we hieronder in detail zullen zien, oplossingen — als ze bestaan — in feite besloten liggen in een afhankelijkheid van het systeem en niet in het ter discussie stellen ervan, zoals het delen van bankkantoren met andere financiële instellingen, of het verhuren van geldautomaten (hetgeen NewB ook zal kosten, hoewel zij niet verwacht op deze operaties een marge te zullen maken, zie blz. 32).
Hoewel dit een aspect is dat sterk werd verwacht, bevat deze ontwerp-versie van het handvest geen indicatoren om de naleving van zijn eigen beginselen te evalueren. In noot 2 op blz. 3 staat duidelijk dat dit in een « latere versie » zal gebeuren. Praktisch : aan de samenwerkers wordt gevraagd hun mening te geven over de relevantie en de geldigheid van beginselen die zij niet kunnen doen naleven.
Stel bijvoorbeeld dat NewB opnieuw een beroep doet op de diensten van Deloitte, zoals bij het indienen van een aanvraag voor een « vergunning als kredietinstelling » (zie p.17 van de jaarrekening 2017), Welke mogelijkheden krijgt het maatschappelijk comité om toe te zien op de ethische naleving? Zal er naar hem geluisterd worden als hij zijn verbaasde directeuren vertelt dat we onder de andere cliënten van Deloitte bijvoorbeeld Morgan Stanley (een Amerikaanse investeringsbank), Microsoft, General Motors, Boeing of zelfs Procter & Gamble aantreffen, dat zich volgens Amnesty in het bijzonder heeft onderscheiden in kinderarbeid? Wat denkt NewB van het feit dat, volgens de CADTM dat Deloitte « verdrinkt in veroordelingen », en dat diezelfde CADTM (niet rancuneus, het blijft ondanks alles een medewerker van de « neo-bank ») belde in 2016, een jaar voordat NewB Deloitte inhuurde, om « af te zien van zijn advies »?
Bovendien wordt het Comité voor de Maatschappij geacht « periodiek de relevantie van [NewB’s ethische] beginselen voor de ontwikkeling van de onderneming te beoordelen » (blz. 4). Ja. In die zin. U had liever gelezen dat het comité periodiek de relevantie van de ontwikkeling van de activiteiten ten aanzien van de beginselen beoordeelt? Ik ook. Maar nee. Hier hebben we een prachtig artikel om de catalogus van NewB waarden zachtjes en rustig af te breken. Moeten de veranderingen door de AV? Natuurlijk, maar op de manier van: « Nou, dat doen we toch, dus… » Dit belet u niet het te proberen, zoals ik aan het eind van het dossier voorstel met een reeks vragen die u deze zaterdag kunt stellen.
Hoe kunnen we dan « thema 13 » van het handvest over de « ecologische voetafdruk van interne operaties » anders zien dan als hypocrisie, waar we het hebben over dubbelzijdig afdrukken, recyclage, afvalsortering en treinkaartjes?
Op het beginsel van coöperatief en participatief bestuur, Latenwe deze « innovatie » niet vergeten, dat zijn de drie hogescholen (naargelang u een instelling bent die investeert, een vereniging of een particulier) zodat in de praktijk 9 coöperanten (ja, drie Monceau entiteiten maken nog steeds één Monceau, je tweede en derde naam hebben je nooit uit elkaar gehaald, toch?) hebben een veto over elke beslissing. Betaal uw coöperatie, die stilletjes haar voeten veegt aan de regel « één coöperant = één stem »… maar dit alles zou een « positieve invloed moeten hebben op […] de democratisering van de economie en van de samenleving in het algemeen » (p.8, onderstreping toegevoegd, alleen maar om al diegenen eraan te herinneren die mij ervan beschuldigden NewB ten onrechte een verlangen naar grootschalige verandering toe te schrijven).
Met betrekking tot het Comité voor de samenleving, dat « niet bevoegd is tot het geven van bevelen » (blz. 5), bepleit het handvest een « zachte » dialoog (p.3) met de teams over de implementatie van de waarden binnen NewB en een « dialoog » (maar deze keer niet « zacht ») met de Raad van Bestuur. Wat betekent dat? Dat de AC in staat is om de Sociale Commissie het zwijgen op te leggen? Ruikt het naar groenwassen of droom ik? Het zou bijvoorbeeld mogelijk zijn geweest dit Comité enige bevoegdheid te geven, of ervoor te zorgen dat het ten minste één stem in de Raad van Bestuur heeft via een zetel van niet-uitvoerend bestuurder (de leden van het Comité zijn tenslotte vrijwilligers). Ik bedoel, alles wat je niet laat denken dat je automatisch « cause toujours » kunt antwoorden.
Woorden, alleen woorden, maar belangrijke woorden. Zo, morele en seksuele intimidatie wordt beschreven als een « plaag », waardoor het niet als onderdeel van een systeemhoeft te worden beschouwd (niet een enkelvoudige calamiteit) van patriarchale overheersing. Het patriarchaat is goed vertegenwoordigd met drie mannen aan het hoofd en een raad van bestuur van 12 personen waarin in 2018 slechts één vrouw zat (er is nog steeds geen pariteit). Hoe kan artikel 91, waarin staat dat « NewB de benoeming van vrouwen in hogere functies in de beroepshiërarchie bevordert » dan serieus worden genomen? Wat valt er te begrijpen van de aanstaande benoeming van Thierry Smets als nieuwe CEO wanneer NewB stelt dat bij gelijke bekwaamheden de kandidaat uit de ondervertegenwoordigde groep zal worden gekozen (p.65)? Dat er geen bekwame vrouwen en/of raciale mensen zijn om NewB te leiden?
Er zal echter een « nultolerantie »-beleid worden gevoerd in gevallen van discriminatie op grond van persoonlijke kenmerken (blz. 67). Een « nultolerantie » die bovendien pas geldt na herhaald discriminerend gedrag. Tolerantie +1 +1= 0, NewB wiskunde.
Op diversiteit weer, komen we uit op afwijkingen zoals [qu’]Door in de personeelsadvertentie duidelijk aan te geven dat NewB een actief diversiteitsbeleid voert, kunnen verschillende doelgroepen solliciteren zonder bang te hoeven zijn voor hun eigen vooroordelen dat hen zou doen geloven dat het onmogelijk is om bij NewB aangenomen te worden » (p.61). Ah, dit publiek van diverse achtergronden, ze zitten vol vooroordelen over de dominante, ze begrijpen er niets van! Is alles in orde dan? Zeggen is doen, is het niet?
Beloften zijn alleen bindend voor wie ze gelooft… en wie niet al te voorzichtig is, zoals wanneer artikel 87 van het handvest zijn personeel uitnodigt om « flexibel » te zijn en in deeltijd te werken om « de diversiteit binnen de teams te bevorderen » (blz.56). Het doet er niet toe dat feministische auteurs hebben aangetoond dat deeltijdwerk van vrouwen geen kwestie van keuze is maar een indicatie van mannelijke dominantie en dat het bijgevolg moet worden bestreden in plaats van versterkt(zie bij voorbeeld hoofdstuk 7 van dit boek).
Om de schulden aan te zuiveren, de salarissen te kunnen blijven betalen, de geplande bankdiensten en dus haar maatschappelijke opdracht te kunnen vervullen en, tenslotte, alle bovengenoemde « diensten » te kunnen betalen, met inbegrip van de « externe operatoren », NewB kan maar beter een paar echt goede ideeën hebben om geld te verdienen. Is dat zo? Laten we er samen naar kijken.
Men zal verheugd zijn te vernemen dat NewB « niet ten koste van alles een maximale winst nastreeft, maar op een financieel gezonde manier wil opereren » (blz.18). Voor de « maximale winst » valt inderdaad niet te vrezen. Voor de rest zou ik minder zeker zijn.
Terwijl NewB ongeveer de helft van haar eigen vermogen zal gebruiken voor het verstrekken van leningen aan haar klanten, zal zij de andere helft investeren in financiering (zie tabel op blz. 41 van het handvest). Ethische » financiering die belooft « activiteiten die de mensenrechten schenden » achter zich te laten (p.40). Er zij immers aan herinnerd dat een centraal element in haar reclamecampagne een jaar geleden de bewering was dat zij niet zou deelnemen aan de financiering van bijvoorbeeld wapenhandel (zie foto).
Is dit eerlijk? Het antwoord is NEE.
NewB investeert in de productie van en handel in wapens. In tegenstelling tot alles wat ze je verteld heeft, zal het de wapenindustrie financieren. In feite zal het grootste deel van haar financiële portefeuille bestaan uit obligaties (« Staatsbons »), waarvan het merendeel Belgische staatsobligaties zullen zijn (blz. 41). De Belgische Staat, via het Waalse Gewest, is echter enige aandeelhouder van FN Herstal, een enorme wapenproducent en ‑handelaar wiens groep ook twee Amerikaanse wapenbedrijven bezit. Het is waarschijnlijk de moeite waard eraan te herinneren dat FN Herstal zijn « producten » in stilte uitvoerde naar Saoedi-Arabië, dat ze met name gebruikte in zijn criminele oorlog in Jemen . Hoe doen we het met al die ethiek?
Ik zou willen toevoegen, voor degenen die denken dat ik overdrijf, dat Als de Belgische burger geen andere keuze heeft dan de wapenhandel ten minste via belastingen te financieren, kan hetzelfde niet worden gezegd van NewB, die, zolang zij verlies maakt, geen belastingen betaalt. Zij zou derhalve in overeenstemming kunnen blijven met haar voornaamste beginselen. Wat betreft wapenfinanciering die « slechts indirect » is (en dus « niet meetelt »), zou u het dan ook rationeel vinden om uw tiener te laten beloven niet te gebruiken specifiek de €20 zakgeld die je hem geeft om zijn wiet te kopen? Het heeft geen zin: je geeft hem geld, hij rookt, jij financiert zijn roken, dat is alles.
Het grappige is dat zelfs staatsobligaties, die bekend staan als « veilige beleggingen », risico’s inhouden. Zo, Belgische staatsobligaties hebben momenteel een negatief rendement (-0,354%). Kortom, NewB zal betalen om onder andere de wapenhandel te financieren. We zullen met wat krachtigere ideeën moeten komen om ethisch te zijn en de schatkist te spekken, nietwaar?
We kunnen echter gerustgesteld zijn (haha) dat NewB « geen producten op de markt brengt die zouden kunnen leiden tot het nemen van buitensporige risico’s door de bank » (p.13). Behalve dat zij, wat de financiële producten betreft, ook haar toevlucht zal nemen tot de derivatenmarkt (blz. 42). NewB zal onder haar financiële producten — een uitdrukkelijke bedoeling sinds haar oprichting, voor het geval sommige naïeve mensen denken dat dit onlangs aan hen is voorgelegd — aandelen in BEVEK’s aanbieden . Pas op, « ethische » BEVEK’s. Dit verandert alles. De samenstelling van de « pakketten » zal opnieuw worden toevertrouwd aan een externe operator die uiteraard zal moeten worden betaald (re-Sugus?) en wiens identiteit nog onbekend is. (Zeg, dat is toch niet Monceau daarachter, of wel?)
De financiële crisis van 2008 heeft geleid tot een algemene consensus in de samenleving over de noodzaak om een onderscheid te maken tussen depositobankieren (de « echte » bankactiviteiten) en investeringsbankieren (AKA, de schurken). Hoewel NewB strikt genomen geen investeringsbank is, in die zin dat zij geen honderden financiële producten samenstelt, heeft zij van meet af aan de wens geuit « om beleggingsfondsen tot de aangeboden producten te rekenen » (blz. 43).
Ja, maar dit zijn verantwoordelijke en ethische BEVEK’s, zeiden wij! Zij zijn opgezet om te voldoen aan de criteria voor maatschappelijk verantwoord beleggen ( SRI, socially responsible investment). Ik zal eerlijk zijn, ik heb mezelf niet volgepropt de 43 bladzijden van het dossier waarin wordt uitgelegd hoe het label ethiek garandeert (iemand die dit werk moet doen?), maar anderzijds Ik zal je wat voorbeelden geven van anderen instellingen waarvan de producten ook het label « duurzaam beleggen » dragen Wij vinden, onder andere, AXA, BNP Paribas, HSBC de bank « van alle schandalen volgens Le Monde, en de investeringsbank Lazard. Wat een geweldig stel. NewB neemt dus genoegen met een etiket dat al omarmd is door de grootste oplichters in de financiële wereld. Wat draagt het nog bij?
NewB verwacht ook dat de fondsbeheerder van deze fondsen een « actieve aandeelhouder » zal zijn. Het idee is om zijn kracht als aandeelhouder te gebruiken om « het gedrag van bepaalde ondernemingen te beïnvloeden » (p.44). En wat doen wij, terwijl wij wachten tot de genoemde bedrijven hypothetisch voldoen aan de « ethische » eis van onze aandeelhouders? Als NewB belooft te desinvesteren als de emittent zijn praktijken niet verandert, betekent dit dat het aanvankelijk aanvaardbaar was te investeren in een bedrijf dat onze beginselen niet respecteerde.
Eindelijk, het rendement dat van dergelijke BEVEK’s kan worden verwacht, is waarschijnlijk veel lager dan het woord zelf doet vermoeden. tussen de te vergoeden fondsbeheerder, de cliënt van NewB en het rendement van de belegging zelf, is er niet veel provisie meer voor onze mooie sociaal verantwoorde bank. Dit is nog steeds niet de plaats om de lunchbox van het Uitvoerend Comité te vullen, vooral omdat NewB, om niet door de « systeemrisico’s » van de financiële sector te worden getroffen, belooft nooit geld op de financiële markten te zullen aantrekken. Dit is allemaal goed en wel, maar nogmaals, het beperkt zijn vermogen om zichzelf te financieren en het is niet zeker dat het in staat zal zijn meewerkende partijen te vinden om zijn liquiditeit aan te vullen wanneer de lonen hethebben uitgezogen.
Zij wil ook geld verdienen aan de kredieten die zij zal verlenen. Behalve dat kredieten (zelfs « ethische ») juist risicovolle activa zijn. Slechte betalers vind je overal — ook in de sarouel-cravats. Dus, credits, ja, maar in kleine doses en goed gekozen.
Gezien NewB’s financiële situatie, zal het moeten uiterst voorzichtig in haar kredietbeleid, waardoor zij — in tegenstelling tot wat zij vanaf het begin heeft aangekondigd - niet kaninnoveren (innoveren is bij uitstek riskant) en dwingt haar te vertrouwen op marginale leningen in termen van bedragen voor projecten die in hun reikwijdte zijn gezien en beoordeeld. Dit wordt bevestigd op p.38, waar wordt begrepen dat je de aankoop van een elektrische scooter of de buitenisolatie van een caravan kunt financieren, of « je subsidies kunt voorfinancieren » als je een VZW bent (wat niettemin riskant is, als je bijvoorbeeld de recente bezuinigingen op het cultuurbudget in Vlaanderen ziet).
Van de naar schatting 37.000.000 euro aan aandelenkapitaal die NewB zal hebben, kan slechts de helft worden omgezet in leningen op afbetaling (ik zeg dit niet, het is de prognose op blz. 41). 18.000.000, dat natuurlijk moet worden verdeeld in meerdere kredieten, laten we zeggen een paar duizend, om het risico te verdunnen. Hoeveel is er nog over? 18.000 gemiddeld per lening, wat helemaal niets betekent. Het is dus gemakkelijker de « restrictieve » lijst van kredietmogelijkheden te begrijpen, die niet alleen uiterst beperkt is, maar ook niets strategisch zegt over het vermogen om eenvoudigweg zijn doelstellingen na te streven. Bijvoorbeeld, als een elektrisch voertuig zachte mobiliteit is, hoe kijkt NewB dan aan tegen een bedrijf als Tesla? Nou? Niet goed? Wat denken alle labels waaraan het voldoet?
Kortom, heeft NewB iets te bieden op het gebied van krediet dat een andere bank niet heeft? Nee, helemaal niets. Zal het « de ecologische overgang financieren »? Nee, niet meer.
Voor het overige zullen de klanten, zoals bij alle banken, maandelijks betalen voor bankdiensten (behalve dat deze hier minder efficiënt en minder talrijk zullen zijn dan elders). En aangezien de klanten meestal ook meewerken, betalen ze dubbel. Artikel 23 van het Handvest bepaalt dat deze kosten een marge moeten bieden om de bank economisch levensvatbaar te maken, een voortdurend veranderend discours, aangezien NewB voor het genereren van winst afhankelijk was van zijn verzekering. Ons wordt reeds verteld dat, ondanks de afwezigheid van fysieke filialen, deze producten en diensten niet « individueel de goedkoopste op de markt » zullen zijn (p.19), maar dat NewB zou opteren voor « gratis prijzen ».
Wat een goed idee, hè? Een ieder zou dus naar draagkracht kunnen kiezen wat hij of zij aan de bank kan betalen.
In feite, achter een verleidelijk concept, is er precies wat ik aan de kaak stelde tijdens de debat dat in januari jongstleden door ATTAC werd georganiseerd: de zeer kapitalistische praktijk van liefdadigheid. Ik zal het uitleggen: door zich te baseren op « bewuste keuze », vertrouwt NewB op het idee dat de meer welgestelden meer zullen betalen en dat daardoor ook de armeren van zijn diensten zullen kunnen profiteren. Met andere woorden, de rijksten geven aan de armsten. Maar het is belangrijk te begrijpen dat deze liefdadigheidsmechanismen de machtsverhoudingen niet veranderen. Liefdadigheid verandert uit de aard der zaak niets aan de structurele mechanismen die overheersing veroorzaken (in dit geval economische). Een cliënt worden van NewB zal een arm persoon niet uit zijn of haar shit helpen of iets veranderen het feit dat zij door de uitbuitingsrelatie met de rijken aan armoede zijn blootgesteld.
Aan de andere kant is het relevant de vraag te stellen waarom de rijksten inderdaad rijker zijn. De rijksten zijn in feite de winnaars van het economische systeem dat NewB aan de kaak stelt. Met andere woorden: NewB heeft de mensen die het aan de kaak stelt economisch nodig om het draaiende te houden en dit aspect komt duidelijk naar voren wanneer we het hebben over haar cliënteel, maar, zoals we hebben gezien, is haar afhankelijkheid van het systeem aanwezig op alle niveaus, van haar investeerders (Monceau), haar partners (Rabobank, Mastercard), haar Directiecomité (private banksector), bepaalde derden (Deloitte), enz. Ziet u hier nog iets subversiefs in, dat « de bank kan veranderen »? Dat doe ik niet.
In dit stadium, als ik een NewB-coöperant was geweest (wat u zich kunt voorstellen dat ik dat niet zou zijn), zou ik al veel vragen hebben om op de algemene vergadering te stellen: over de salarissen van het management, sociaal verantwoordelijke fondsen, enz. Maar ik heb besloten een aanvullende lijst te maken, somsmet zeer specifieke vragen omdat, zoals vaak het geval is, de duivel ookin de details zit.
Aan het eind van deze analyse zijn er verschillende mogelijkheden.
De eerste, die mij legitiem lijkt, is een soort staat van verbazing: wij hebben met zoveel hart in dit project geloofd dat zo’n lawine ons sprakeloos maakt. Dit is waar en dit is de reden waarom ik zo aandring op het belang van een theoretische lezing van de wereld. Dit is een conditio sine qua non voor het vermogen om te begrijpen en te voorspellen waartoe de ons voorgestelde « oplossingen » zullen leiden. Voorkomen, niet genezen.
Het is ook mogelijk dat u mij ervan beschuldigt uitsluitend belastend te zijn, overal het kwaad in te zien, elk element negatief te interpreteren, of zelfs het project belachelijk te maken. door alle positieve aspecten van het project weg te laten. Als je dat denkt, ben ik het met je eens. Ja, dit artikel is belastend, maar, ja, ik denk dat het legitiem is. Zoals ik een jaar geleden al genoeg zei, zijn er veel meer voorstanders van NewB dan tegenstanders. Mijn stem in deze context is niet eens een minderheid — hij is te verwaarlozen. Bovendien ben ik minder geïnteresseerd in het ad numerum argument dat erop gericht is alles op te sommen wat er mis is met NewB dan in de wens om concreet, aan de hand van een voorbeeld, te laten zien hoe een conceptuele onmogelijkheidwordt ingeschreven : entryisme.
In dit stadium is NewB op zijn best een liefdadigheidsinstelling die zichzelf moet gaan redden, zoals ik vorig jaar in een door Attac georganiseerd debat heb gezegd. Dus kunnen wij natuurlijk tegen onszelf blijven zeggen « tot dusver gaat alles goed », en van herkapitalisatie naar herkapitalisatie gaan, tot de dag waarop de coöperanten het niet meer willen. Maar zoals we allemaal weten, « het is niet de val, het is de landing ». Het structurele effect van de voortdurende verliezen die sinds de oprichting van NewB zijn geleden, zal op een dag voorgoed voelbaar worden en het risico bestaat dat er massaal ontslag zal worden genomen door medewerkers…die niet zullen kunnen vertrekken omdat de statuten dit kunnen verbieden als de levensvatbaarheid van de bank in gevaar is. Met andere woorden, de opgesloten coöperanten zullen eigenaars zijn van aandelen die waardeloos zijn. Ze zullen alles verloren hebben.
En als NewB er door een wonder toch in zou slagen om op een dag winst te maken, ten koste van wat « afslanking van haar waarden », dan zou dat zo minuscuul zijn, zowel economisch als wat betreft haar invloed op de samenleving, datzouden de vermeende voordelen helemaal niet worden gevoeld. Een druppel in een tank, precies het punt dat ik een jaar geleden maakte. Op de zeer lange termijn, mocht NewB de middelen vinden om te overleven, is er ook geen uitweg. Waarom? Omdat je een enorme klantenkring zou moeten hebben die zowel bereid is te investeren als blij is met minieme winsten (of zelfs geld verliest) wil de bijdrage van NewB aan de maatschappij tastbaar zijn. En de Belgische samenleving van vandaag is niet in staat om deze clientèle te produceren. Er zijn veel meer echte arme mensen dan onwetende hippie-bohemiens.
« De bank voorgoed veranderen? Dit is gewoon een misleidende slogan. Met de bank komt het wel goed, dank u, en met de traditionele banken misschien nog wel beter, omdat zij dan bijvoorbeeld kunnen zeggen dat zij « ethische » financiële producten aanbieden die hetzelfde label hebben als NewB.
Dus waarom heb ik het op NewB gemunt?
Eerst en vooral omdat voor een bank die ethiek voorstaat, er zijn te veel elementen die echt schandalig zijn. De samenwerkende VZW’s, dezelfde die het zich niet kunnen veroorloven pas afgestudeerde studenten in dienst te nemen, geloofden in dit project en in de mensen die het leidden. Hoeveel berooide coöperanten zijn er niet in de problemen geraakt in naam van dit ideaal? Ik blijf dus volhouden omdat het mij lijkt dat de tijd die de vrijwilligers hebben geïnvesteerd, het geld dat de medewerkers hebben geïnvesteerd, de energie die is geïnvesteerd, de intelligentie die is geïnvesteerd…dit alles is een tragische verspilling. Al deze middelen hadden ten dienste kunnen worden gesteld van een echte paradigmaverschuiving, en niet van een pseudo-hervorming die, zonder rekening te houden met intellectueel werk en historische ervaringen uit het verleden noch met concrete financiële elementen, blijft doen alsof het wiel opnieuw wordt uitgevonden terwijl men de zoveelste versie van de stok die wij erin hebben gestopt, opnieuw uitvindt.
Ik dank Philou, die mij zorgvuldig heeft geholpen bij het samenstellen van dit dossier, meer bepaald bij het begrijpen van de boekhoudkundige en financiële elementen, en bij het maken van de desbetreffende analyses. Dankzij jou, zal ik veel geleerd hebben. Ook hartelijk dank aan Ba, de minnares met wie ik samen ben, voor haar deskundige en attente proeflezen en haar altijd zo ter zake doende opmerkingen.
Deze berekening heb ik te danken aan Philou, die stelt: « Volgens de gecontroleerde rekeningen per 31/12/2019 bedroeg de boekwaarde van het eigen vermogen 1.736.625 euro. Opgemerkt zij dat tussen 31/12/2018 (de datum waarop de in het prospectus vermelde waarde van EUR 5,95 werd berekend) en 31/12/2019 (rekeningen die nu beschikbaar zijn), een bijkomend verlies van EUR 4.008.746 het eigen vermogen van de vennootschap verder heeft verminderd. Indien de waarde van het laatste gecontroleerde eigen vermogen (EUR 1.736.625) wordt herleid tot de nominale waarde (EUR 15.279.480), was een B‑aandeel dat tegen een nominale waarde van EUR 20 werd verkocht, in werkelijkheid EUR 2,27 waard, wat nog altijd minder is dan de helft van de in het emissieprospectus gepubliceerde waarde van EUR 5,95 ».
