Na mij de zondvloed

Alvorens zich « voortijdig » terug te trekken uit het Voorzitterschap van het Brusselse Gewest (midden in de legislatuur, maar toch na 20 jaar aan de macht te zijn geweest), heeft Charles Picqué nog een laatste belangrijke beslissing genomen: de oevers van het kanaal ter beschikking stellen van de vastgoedontwikkeling… 

In het begin krijg je het aanbod om een column te schrijven in een tijdschrift en denk je: geen probleem. Er is geen gebrek aan interessante onderwerpen die slecht worden behandeld of verborgen door de media! U geeft uw column een titel die aangeeft dat er geen ontslag komt. U bent vastbesloten om alleen kwesties aan de orde te stellen die mensen tot actie aanzetten, in plaats van hen het gevoel te geven machteloos te zijn. Maar een paar nummers later realiseer je je dat het is veranderd in een catalogus van slecht nieuws. Wat is er gebeurd? 

Je bent een afspiegeling van je tijd. Nu je geest overspoeld wordt door weerzinwekkende onderwerpen, je energie en woede voortdurend worden aangesproken door de manifestaties van een systeem dat helaas eerder op onze ondergang dan op zijn eigen ondergang uit is, weet je niet meer aan welke zaak je je moet wijden. Je bent dus geleidelijk veranderd in een eeuwig verontwaardigde persoon. Zoals de meeste sociale bewegingen die slogans hebben bedacht die hun stellingname moeten onderstrepen, maar die zich vaker wel dan niet in een defensieve, protesterende houding bevinden, in een poging om de offensieven van de gefinancialiseerde economie tegen te houden en te behouden wat zij dachten dat sociale verworvenheden waren. 

De huidige stormloop en complexiteit zijn van dien aard dat elke aanspraak op sociale rechtvaardigheid utopisch lijkt. Je hoeft dus niet meer verbaasd te zijn als je gedesoriënteerde activisten ontmoet (anarchisten die de rol van de staat verdedigen tegen de macht van de financiën, décroissants die de industrie steunen tegen de vraatzucht van de werkgevers, enz.), noch als je je zonder enige nuance gediskwalificeerd ziet zodra je kritiek hebt op een politieke beslissing die niettemin « modern », « creatief » of « vernieuwend » is. In het kort, je bent een nerdy idealist, een stoffige conservatief. Soms vraag je je zelfs af of de situatie kan verbeteren met de komst van nieuwe generaties die nooit een betere context hebben gekend. 

Je kunt natuurlijk ook kiezen voor berusting, ontgoocheling, vergetelheid. Kies voor « verantwoord consumeren » en individuele actie in uw dagelijkse keuzes. « Open uw ogen », zoals u wordt aangemoedigd te doen, en accepteer eindelijk het « realisme ». Of u kunt besluiten om het systeem van binnenuit te veranderen, zelfs als dat betekent dat u het risico moet nemen dat het tegenovergestelde gebeurt… Maar u kent te veel voorbeelden van activisten die betrokken zijn bij politieke partijen die, eenmaal aan de macht, hun principes hebben opgeborgen om u vervolgens uit te leggen hoe veel slechter het zonder hen zou zijn. Tenslotte zegt u tegen uzelf dat deze rol van brenger van slecht nieuws (of zelfs van alarmklok zoals we tegenwoordig zeggen, dat klinkt beter) uiteindelijk zo slecht nog niet is… 

En omdat u nog steeds van mening bent dat lokale kwesties de inwoners concrete handvatten bieden (en nog meer als de overheid er nog iets over te zeggen heeft), kiest u, zoals altijd, een lokaal en vreselijk sexy onderwerp, dat de volksmassa’s waarschijnlijk zal interesseren om uw column te lezen. 

SLECHT NIEUWS VAN DE MAAND: DE PRAS‑D

Waar gaat het over? Zoals de naam al zegt, verdeelt het « Gewestelijk Bestemmingsplan » het Brusselse grondgebied in zones om te bepalen welke functies daar kunnen worden ontwikkeld. Landbouwgrond omzetten in bouwgrond? Een woonwijk in een kantoorgebied? Een productieve activiteit in een winkelcentrum? Als PRAS het wil, kunnen promotors het (en de geschiedenis heeft soms uitgewezen dat het omgekeerde ook waar kan zijn). 

Gelukkig wordt het Brussels Gewest momenteel bestuurd door een « progressief » team, dat weliswaar enige moeite heeft om samenhang te vinden tussen de verschillende onderdelen, maar dat vooral het algemeen belang nastreeft. Het trotse team, tot nu toe geleid door de socialist en sociaal-democraat Charles Picqué, heeft daarom een nieuwe PRAS‑D aangenomen… met D voor « demografisch », want dat is de huidige uitdaging voor Brussel: het hoofd bieden aan de demografische boom. 

De urgentie is zo groot dat met de goedkeuring van het PRAS‑D niet kon worden gewacht tot het nieuwe PRDD (het « Gewestelijk Ontwikkelingsplan », met een tweede « D » voor « duurzaam ») was opgesteld, een plan dat hiërarchisch superieur is aan het PRDD, omdat het de grote politieke oriëntaties voor de toekomst van Brussel bepaalt. Logischerwijs kan een PRAS niet worden ontwikkeld buiten het kader van een eerder bestaand RDP. Maar logica zit niet goed bij demografische noodgevallen… Ditmaal is de PRAS‑D goedgekeurd, terwijl de PRD‑D nog niet eens in het stadium van openbaar onderzoek verkeert. 

Deze reglementaire truc heeft zijn voordelen, natuurlijk. In de eerste plaats kunnen hierdoor een aantal industriegebieden langs het Brusselse kanaal zonder verdere vertraging worden omgevormd tot woongebieden of gebieden voor « gemengd gebruik ». En dat is goed nieuws: in de afgelopen jaren zijn particuliere investeerders begonnen deze gebieden over te nemen. De PRAS‑D beloont dus hun speculatieve ijver en stelt hen in staat vette meerwaarden te genereren op grond en onroerend goed, waarvan de overheidsinstanties zich tevreden stellen de kruimels op te zuigen. Voor de goede orde: PRAS‑D effent ook het pad voor het publiek-private « Neo »-project en het bijbehorende megacommerciële en congrescentrum (uiteraard van essentieel belang voor de « internationalisering » van Brussel). De demografische boom heeft een goede kant… 

EEN MOOI AFSCHEIDSCADEAU 

« Wij verdrijven niet de ene activiteit voor de andere, maar staan toe dat er woningen worden gebouwd in deze stedelijke industriële ruimten », antwoordde Charles Picqué op de talrijke kritieken die werden geuit tijdens het openbaar onderzoek naar de PRAS‑D, waaraan hij verkoos geen gehoor te geven. 

Is zijn regering zich er niet van bewust dat huisvesting en industrie nauwelijks verenigbare functies zijn? Dat het niet lang meer zal duren voordat het samenleven van bewoners en productieve activiteiten, pleziervaartuigen en binnenschepen, een probleem wordt? 

Het kanaal tussen Antwerpen en Charleroi geeft Brussel een echte haven, een essentiële functie in ecologisch, energetisch, sociaal en economisch opzicht op lange termijn. Als men de rivier wil omvormen tot een « rivier », jachthavens wil aanleggen in de bekkens en woningen wil bouwen op de oevers, zal de haven voorgoed de strategische toegang tot de waterweg worden ontnomen. 

De residentiële gentrificatie van de kanaaloevers is echter niet onvermijdelijk, evenmin als het uitblijven van een oplossing voor de huisvestingscrisis, die niet heeft gewacht tot de demografische studies acuut werden… Dit gaat allemaal over politieke keuzes. Andere oplossingen, die al lang bekend zijn, staan ter beschikking van de overheid als zij dat wenst: bouw van nieuwe sociale woningen die al jaren in het vooruitzicht worden gesteld, vordering van leegstaande woningen, transformatie van leegstaande kantoren, oplegging van een percentage sociale huisvesting aan de gemeenten, enz. Als zij een slag had willen slaan, had de Brusselse regering zelfs de planning kunnen herzien van bepaalde locaties met een zeer groot potentieel voor nieuwe woningen, maar waar zij het leeuwendeel liever aan « internationale » dienstverlenende functies had willen geven. 

Bij zijn afscheid wil Charles Picqué aan de toekomstige generaties een PRAS‑D nalaten dat « 20.000 extra inwoners » moet huisvesten. Hij vergeet te vermelden dat deze woningen verkocht of verhuurd zullen worden op de particuliere markt… dat wil zeggen dat ze onbetaalbaar zullen zijn voor een groot deel van de toekomstige nieuwe inwoners van Brussel (de demografische vooruitzichten zien er niet bepaald rooskleurig uit in de bourgeoiswijken, en de economische vooruitzichten zijn niet geweldig voor de armsten of de middenklasse!) 

Wat de bijna 40.000 mensen betreft die op de wachtlijsten voor sociale huisvesting staan (sommigen al heel lang)… zij kunnen nog steeds op hun beurt wachten, of elders gaan kijken of de huren goedkoper zijn. 

Toekomstige generaties zullen zich dit herinneren. 

Gwenaël Breës