Is de NAVO een verdedigings- of een aanvalsorganisatie?

Goed nieuws voor wie de internationale betrekkingen, de zogenaamde humanitaire oorlogen en andere geopolitieke manipulaties beter wil begrijpen: het laatste boek van onderzoeker en vredesactivist Daniele Ganser, « NATO’s Illegal Wars » , is vertaald en gepubliceerd in het Frans. Dit boek laat zien hoe de NAVO-landen de VN saboteren en wat de VN had kunnen doen voor vreedzame betrekkingen tussen naties. Daarmee geeft het boek een rijk en synthetisch overzicht van een hele reeks westerse oorlogen sinds 1945, hun werkelijke doelen, alsmede hun desastreuze gevolgen voor de bevolking.

Ganser legt rigoureus, maar niet zwaar, bloot hoe sommige NAVO-landen systematisch een van de grondbeginselen van het VN-Handvest hebben genegeerd: het verbod om oorlog te voeren tenzij het gaat om defensieve actie of oorlog waarvoor toestemming is verleend door een mandaat van de Veiligheidsraad. Zoals uit het boek blijkt, heeft deze minachting, naast de verwoesting die de oorlogen in kwestie hebben aangericht, ook de VN fundamenteel in diskrediet gebracht. Niet dat Ganser enige illusie koestert over deze instelling en haar ernstige tekortkomingen. Hij wijst natuurlijk op het ontstellende feit dat alleen de vijf permanente leden van de Veiligheidsraad vetorecht hebben (waarvan er drie deel uitmaken van de NAVO, en vier noordelijke landen zijn). Niettemin is hij van mening dat deze instelling, zelfs als zij moet worden hervormd, zin heeft omdat it is de enige organisatie waartoe alle landen behoren en die streeft naar vrede tussen de naties. Een positief en zeer belangrijk aspect van de VN is volgens Ganser het feit dat zij een ruimte biedt waar vertegenwoordigers van alle landen van de wereld conflicten kunnen bespreken. 

Hoe men ook tegen de VN aankijkt, het boek is om een aantal redenen van groot belang: 

Ganser is een erkend deskundige op dit gebied — een gerenommeerd historicus en professor aan de Universiteit van Basel, die de Westerse oorlogen heeft bestudeerd voor zowel zijn dissertatie als zijn doctoraat; de waarde van dit werk is erkend in de academische wereld — en het wordt in hoog aanzien gehouden door mensen als Noam Chomsky. Zo kan Ganser moeilijk worden bestempeld als een extreem-linkse zonderling. Dit belet niet dat de Franstalige mainstream media het nieuwe boek van deze onderzoeker tot nu toe over het algemeen hebben genegeerd. Dit is niet verwonderlijk, aangezien« NATO’s Illegal Wars » onder meer handelt over zaken die nog steeds volop in het nieuws zijn, waarbij onze regeringen betrokken zijn — in tegenstelling tot andere publicaties van de auteur die een echte media-impact hadden (in het bijzonder « NATO’s Secret Armies »).

Ondanks de erkende waarde van het werk van Ganser, negeert de gehele Franstalige mainstream media zijn nieuwe boek

Een ander belangrijk belang van het boek: hoewel Ganser zeer kritisch is, belicht hij ook veel feiten en actoren die bronnen van hoop zijn, waardoor de lezer niet vervalt in tekortkomingen als anti-Amerikanisme, of een afwijzing van het Westen als geheel: Amerikaanse diplomaten die de waarheid vertelden ondanks de risico’s, leden van Westerse geheime diensten die feiten onthulden die hun regering in gevaar brachten, journalisten die hun werk goed probeerden te doen, enz. Hij legt ook de nadruk op het feit dat een heel deel van de inwoners van de landen die betrokken zijn bij de behandelde uitkeringen, zich tegen deze uitkeringen verzetten, zodra zij er kennis van hebben kunnen nemen; en hiertoe behoren natuurlijk ook de Verenigde Staten (een land waar de auteur heeft rondgereisd en met veel mensen heeft gesympathiseerd). Deze positieve instelling komt nog duidelijker tot uiting in de mondelinge communicatie van Ganser (veel van zijn interviews en lezingen staan op internet): hij spreekt met een kalmte, humor en menselijkheid die de behandelde onderwerpen sterk verlichten, zonder afbreuk te doen aan de ernst ervan. 

Een ander interessant punt is dat de aanpak van Daniele Ganser zo niet-politiek is als maar mogelijk is. Veel auteurs of verenigingen die oorlogen zoals de oorlog in kwestie aan de kaak stellen, doen dat echter door hun uiteenzettingen vergezeld te doen gaan van zeer politiek getinte analyses, hetgeen er vaak in hoge mate toe bijdraagt dat hun publiek wordt beperkt (ongeacht de waarde van hun benaderingen en analyses). Dit geldt des te meer omdat het hier gaat om onderwerpen die, wanneer zij kritisch worden benaderd, vaak van meet af aan de verdenking van « samenzwering » oproepen; dit lijkt echter onvermijdelijk als wij het willen hebben over de meest significante feiten; feiten die Ganser zonder aarzeling behandelt, waardoor hij de vage standpunten vermijdt van degenen die juist bang zijn om als « samenzweringstheoreticus » te worden bestempeld. Zo stelt hij onomwonden dat de Verenigde Staten een imperium zijn en dat de andere NAVO-landen zich in hun regeringen in grote lijnen als vazallen van dat imperium gedragen. Verklaringen die hij zorgvuldig onderbouwt. 

Tegelijkertijd vervalt de auteur niet in een eenzijdige visie: hoewel hij de westerse agressie tegen de betrokken landen radicaal bekritiseert, gaat hij niet voorbij aan de misbruiken van de machthebbers in deze landen, voor zover die bestaan. Maar het toont aan dat de oorlogen in kwestie, verre van iets te helpen, de situaties in kwestie verschrikkelijk verslechteren. 

Dit boek is een echte schat voor geschiedenisliefhebbers die gevoelig zijn voor de inzet van vredesbewegingen: na een zeer beknopte presentatie van de VN en de NAVO begint de kroniek met de putsch die in 1953 in Iran werd gepleegd door de Amerikaanse en Britse mogendheden tegen een democratisch gekozen en zeer progressieve regering; het boek eindigt met de analyse van de zeer actieve bijdrage van de westerse mogendheden aan de vernietiging van Syrië, onder het volstrekt valse voorwendsel van een streven naar democratisering. Intussen neemt Ganser ons mee langs de oorlog tegen Vietnam, de steun van Washington aan een terroristische guerrilla in Nicaragua, ondanks twee veroordelingen van de Amerikaanse regering door het Internationaal Gerechtshof, de invasie van Irak, of het in chaos storten van Libië als gevolg van westerse « interventie » (agressie). In totaal worden dertien illegale oorlogen gevoerd door NAVO-landen op een synthetische en voldoende rijke manier beschreven, in een zeer leesbare en vaak spannende stijl. 

In slechts een paar honderd bladzijden verschaft dit boek dus een groot aantal gegevens die nodig zijn om het oorlogsbeleid van onze landen te begrijpen. Begrip is van essentieel belang als wij willen helpen een einde te maken aan dit beleid. Dit is even noodzakelijk als altijd, zo niet nog noodzakelijker. We zijn inderdaad nog maar net na de vernietiging van Syrië, die kort volgde op de vernietiging van Irak, Libië, Jemen, enz. Vernietiging waarin een deel van het Westen een centrale rol heeft gespeeld (of nog speelt). Zodra de laatste van deze verwoestingen was voltooid, ontstond en verergerde er echter onrust in Iran. Natuurlijk zijn, zoals zo vaak het geval is, de sociale situatie in dit land en de fouten van zijn regering zeker belangrijke oorzaken van deze onrust. Maar het is zeer moeilijk voor te stellen dat de westerse mogendheden, althans de VS, niet ook een rol zullen spelen, of dat zij niet opnieuw zullen proberen om van de situatie te profiteren. Het risico dat dit gebeurt is op zijn minst zeer groot. Iran staat namelijk al jaren op een lijst van landen waar machtige personen in de VS uit zijn op een regimeverandering. Dat is althans wat Wesley Clark zei; nogmaals, hij is geen extreem-linkse zonderling, maar een Amerikaanse generaal die de hoogste functie in de NAVO bekleedde. Deze informatie werd gemeld door de Guardian, die allesbehalve een klein randmedium is. Op de website van de krant staat:  » Volgens (…) Generaal Wesley Clark, enkele weken na 9/11 [2001], onthulde een memo van de minister van defensie van de VS plannen om « de regeringen van 7 landen in 5 jaar aan te vallen en te vernietigen », te beginnen met Irak, en dan verder te gaan met Syrië, Libanon, Somalië, Soedan en Iran.⁽¹⁾.  » In een daaropvolgend interview, zo vervolgt het artikel, legt Clark uit dat deze strategie in wezen gebaseerd is op de wens de grote olie- en gasvoorraden van de betrokken regio’s in handen te krijgen. Na wat er in de genoemde landen is gebeurd, lijkt het echter zeer duidelijk dat de feiten deze beweringen bevestigen, althans voor een deel van het betrokken plan. En, even duidelijk, het is niet Donald Trump die dergelijke plannen met betrekking tot Iran zou afkeuren. 

Het nieuwste boek van Ganser kan echt de actie en de geloofwaardigheid versterken van degenen die willen helpen een einde te maken aan deze nachtmerries, of althans proberen dat te doen. 

Daniel Zink

*Daniele Ganser, NATO’s Illegal Wars

Éditions Demi-lune, november 2017, 448 pagina’s. 

Vertaald uit het Duits door Laurent BÉNAC en Jonas LISMONT