GOLVEN, RATTEN, EN MENSEN…

Illustré par :

André Vander Vorst, professor emeritus aan de universiteit van Leuven, houdt zich al meer dan 20 jaar bezig met elektromagnetische golven. De resultaten daarvan — verhoogde sterfte van blootgestelde ratten, veranderingen in hun bloedsamenstelling, geheugenverlies — zouden op zijn minst een moratorium moeten hebben ingesteld op het gebruik van systemen die met dergelijke golven werken. Hoewel België niet de slechtste presteerder in Europa is, is de ideologie van een « verbonden wereld » niet bezoedeld, met Brussel als doel een van de eerste 5G-steden te worden. Volgens de wetenschapper mag de mens echter nooit de tovenaarsleerling spelen in zaken van golven. 

Een origineel kenmerk van uw werk is dat u metingen bij dieren hebt verricht. Hoe heb je het gedaan? 

Wij werkten met ratten, vreedzame dieren die goed geschikt zijn voor het laboratorium, waarvan een aantal werd blootgesteld aan microgolfstraling(1), terwijl de controlegroep dat niet deed. Daarbij wordt geen absolute meting gedaan van wat er met de blootgestelde ratten gebeurt, maar wordt vergeleken wat er met de blootgestelde rat gebeurt en wat er met de niet-blootgestelde rat gebeurt. Dit soort experimenten zou strikt genomen op mensen moeten worden uitgevoerd, maar er is geen enkele mogelijkheid meer om een controlegroep samen te stellen: er zijn geen mensen meer die niet blootgesteld zijn of zijn geweest. De implantatie van microgolven is zo snel en wijdverbreid dat het niet langer mogelijk is de effecten ervan op mensen rigoureus te bestuderen. Dit betekent dat zij die vandaag tegen u zeggen : « U weet dat niets bewezen is « , u ofwel (zij zijn vals) bedriegen ofwel onwetend zijn. 

Dit zou een subantwoord kunnen zijn op de vraag vraag: wat zijn de meest verbazingwekkende resultaten van uw carrière geweest? 

Wij bevinden ons inderdaad in een situatie waarin het niet mogelijk is de minst twijfelachtige wetenschappelijke methode toe te passen, aangezien wij geen controlegroep kunnen vinden. 

Is iedereen getroffen? 

Dat klopt. Sommige mensen zullen zeggen: « Maar we kunnen een Lapland nemen « . In dit geval, als u dat doet en dit publiceert, zal de die uw resultaten niet in overweging wil nemen, zal zeggen : « Maar tenslotte, je neemt een groep in België en vergelijkt die met een groep in Lapland… de sociologische samenstelling is zo verschillend dat niets meer te betekenen heeft ». En hij heeft het niet verkeerd… 

Mijnheer Vander Vorst, u bent professor emeritus aan de universiteit van Leuven, u hebt uw hele carrière gewerkt aan microgolven en microgolven en u hebt een microgolflaboratorium opgericht. Waaruit bestond je job in hoofdzaak? 

Sinds de oprichting van het laboratorium hebben wij in detail bestudeerd wat er gebeurt op transmissielijnen met een zeer hoge frequentie. Dit was in 1966. De eerste Spoetnik was 1957, de eerste Telstar was 1962(2). Vervolgens heb ik mijn onderzoek jarenlang voornamelijk gericht op studies van de atmosfeer of troposfeer, de lagere atmosfeer: in welke mate de transmissie evolueert naargelang van de atmosferische omstandigheden. Toen raakte ik geïnteresseerd in onderzoek naar apparaten die microgolven omzetten in optica en omgekeerd en begon ik te kijken naar biologische aspecten. Eind jaren zestig vroeg een bevriende neurofysioloog aan de UCL — we waren toen nog in Leuven — mij of microgolven misschien konden worden gebruikt voor de behandeling van struma’s bij Zwitserse koeien, maar ook bij mensen. Dus ik deed wat metingen, ondanks mijn gezond verstand, het werkte niet, ik wist er niets van… Tien jaar later patenteerden mijn werkplaatschef en ik een luchtsterilisatietoestel voor het uitvoeren van veldoperaties met een laminaire stroom die door een microgolfholte ging, een grote holte, waarin het systeem op geregelde tijdstippen een vermogensdissipatie oplegde die de bacteriën doodde door ze te koken. Rond 1985 begon ik samen te werken met een jonge Chinese ingenieur en we deden studies op konijnen, waaronder een microgolf-acupunctuurmethode. Wij hebben een experiment ontwikkeld om te testen of niet-thermische effecten kunnen worden gemeten door het ruggenmerg van konijnen bloot te stellen. Uiteindelijk, iets voor het jaar 2000, begonnen we een serieus onderzoek waarbij we ratten blootstelden. Ik heb dus nooit voltijds aan biofysica gedaan, maar het is een activiteit die zich sinds het einde van de jaren zestig bij mij thuis heeft ontwikkeld, en die is gegroeid. 

Was u vanaf de jaren 2000 vooral geïnteresseerd in de effecten van microgolven op het lichaam en de gezondheid van ratten? 

We waren al begonnen met de voorbereidingen Dit was in de jaren 1998–99. De maatregelen begonnen in 2004, met jaren van voorbereiding als het was om metingen te doen op ratten gedurende 2 uur per dag voor 21 maanden. Het was lang, er waren 6 werkuren per dag. De doctoraal student, een militair betaald door het leger, was bijgestaan door twee opstellers Gedurende 21 maanden, het doel was om te controleren of effecten werden als relatief Op de lange termijn. 

Wat waren de effecten van de blootstelling naar de golven op ratten? 

We werkten met groepen van 31 blootgestelde ratten en een groep van 31 niet-blootgestelde ratten. 3 groepen van 31 ratten werden blootgesteld aan verschillende frequenties en signaalmodi. De ene klonk bijvoorbeeld als een mobiele telefoon, terwijl de andere een enkele golf was. Wij vonden twee belangrijke resultaten na 21 maanden. Ten eerste was de samenstelling van het bloed bij de blootgestelde ratten statistisch gewijzigd in vergelijking met die van de niet blootgestelde ratten, met name wat de witte bloedcellen betreft. Het andere resultaat was dat het sterftecijfer van de blootgestelde ratten na de blootstelling ongeveer twee keer zo hoog was als het sterftecijfer van de niet-blootgestelde ratten. Er zij op gewezen dat deze ratten ongeveer 30 maanden leven en dat zij vanaf de leeftijd van 4 maanden gedurende 21 maanden werden blootgesteld. 30 maanden voor een rat is dus gelijk aan 90 jaar voor een mens. Blootstelling van de ratten gedurende 21 maanden zou dus gelijk staan met blootstelling van mensen gedurende 63 jaar. Dit is verre van het geval, want mobiele telefoons werden pas rond 1994 in onze landen geïntroduceerd, dus we moeten nog 38 jaar wachten… Een van de redenen waarom wij op deze manier werkten, was om te zien of wij bij ratten langetermijneffecten konden vinden die ons een idee zouden geven van wat er bij mensen zou kunnen gebeuren. Ik zeg « ideeën geven » omdat epidemiologische resultaten die bij een dierpopulatie zijn verkregen, nooit te snel kunnen worden getransponeerd naar een menselijke populatie. 

Welke andere effecten op ratten heb je gezien? vooral in termen van geheugen? 

In de loop van het onderzoek hebben wij ook het geheugen getest en een groot aantal eerder gepubliceerde studies over dit onderwerp gecontroleerd. We hebben geen origineel werk gedaan, maar we hebben wel bevestiging gekregen. Er werden ratten genomen die gedurende 15 maanden aan een bepaald soort blootstelling waren blootgesteld en ratten die op precies dezelfde manier waren behandeld, maar zonder dat de schakelaar van de belichtingsbox was aangezet. De niet-blootgestelde ratten werden vervolgens in een kooi geplaatst met twee identieke voorwerpen. De rat loopt rond de ene, loopt rond de andere, leert beide objecten kennen en gaat dan spelen. Daarna worden ze verwijderd en ongeveer 15 minuten later wordt hij weer in de kooi gezet nadat het ene voorwerp door het andere is vervangen. Op dit punt gaat de niet-blootgestelde rat nauwelijks naar het eerste voorwerp, hij kent het en gaat naar het tweede voorwerp en ontdekt het. De 31 niet-blootgestelde ratten vertoonden hetzelfde gedrag. Vervolgens hebben wij het experiment herhaald met de ratten die aan de golven waren blootgesteld, en wij hebben geheel andere resultaten verkregen: de rat die in de kooi aan twee identieke voorwerpen was blootgesteld, draait om het ene en draait dan om het andere, hij ontdekt ze. Wanneer de kooi wordt verwijderd en de rat 15 minuten later, nadat hij het ene voorwerp door een ander heeft vervangen, weer in de kooi wordt gezet, zal hij evenveel tijd nodig hebben om het eerste voorwerp dat hij al kende te herkennen als het tweede dat hij nog niet kende. Met andere woorden, hij is de herinnering aan de eerste kwijt. Het is erg indrukwekkend om te zien… 

Heeft dit je verrast? 

Oh ja! Tenslotte bevestigde het eerdere resultaten die aantoonden dat dit soort blootstelling inderdaad het geheugen kan veranderen, maar het is nogal verrassend dat dit dier zijn geheugen verloor. De 31 ratten die waren blootgesteld vertoonden allemaal hetzelfde gedrag, en vervolgens deden we het experiment 5 keer met elk van deze ratten, en het gaf hetzelfde resultaat. Het is dus niet eens meer een statistisch resultaat: na 15 maanden herkent een deel van hen het voorwerp dat zij reeds hebben ontmoet, terwijl geen van de anderen dat doet. Dit is ook indrukwekkend omdat ratten op grote schaal als proefdieren worden gebruikt, omdat 90–95% van hun DNA op het onze lijkt. Het is indrukwekkend om te zien hoe een dier, dat niet zo klein is, zijn geheugen kwijt is. De golven kunnen niet worden gezien of gevoeld, maar ze hadden een effect op het geheugen van 31 ratten die er 15 maanden aan waren blootgesteld. 

Was u het meest verrast door de wetenschappelijke resultaten, of had u het gevoel dat de resultaten te mooi waren om waar te zijn? Wel, er waren andere resultaten die je niet verwachtte. niet?

Het is heel opwindend wanneer je iets nieuws ontdekt of, integendeel, om bevestiging te krijgen en te krijgen van bekwame collega’s die hetzelfde reeds hebben getest. Dit is een wetenschappelijk aspect, uiterst aangenaam. Maar ik verwachtte het omdat ik al sinds ongeveer 1997 op dit gebied werkzaam ben. Ik weet ook dat niet iedereen hier blij mee is. De grote verrassing van het politiek-politieke soort zijn dan, laten we zeggen, die paar mensen die, soms onder het mom van wetenschap, kritiek hebben op uw werk. Je ontdekt dat je een artikel kunt publiceren in een tijdschrift van goede kwaliteit, wordt geconfronteerd met mensen die dit soort werk nog nooit hebben gedaan en die je verbaal bekritiseren, zonder zelfs maar een artikel te schrijven… Leden van de Nederlandse Gezondheidsraad schreven drie jaar na de publicatie van Dirk Adang’s proefschrift een studie van twee pagina’s, terwijl ons artikel elf pagina’s besloeg… Het is hun recht om dat te doen, het proces is correct. Waar ik geen aandacht meer aan schenk, is dat iemand, arts of niet, rond de tafel gaat zitten, zonder het ooit gedaan te hebben, kritiek levert door te zeggen dat het statistisch gezien niet ernstig is. Dit is niet logisch. Deze mensen staan erom bekend dat zij systematisch gemeten effecten bagatelliseren en elke studie die positieve resultaten oplevert, proberen te devalueren. Zij moeten gewantrouwd worden als de pest, want zij misleiden het publiek. 

Zijn hun redenen wetenschappelijk wanneer zij de resultaten van uw studies in twijfel trekken? En hun motieven? 

Dat zeggen ze, maar volgens mij is dat helemaal niet waar. Ze zijn niet over het algemeen niet bevoegd op dit punt; zij moeten worden gevraagd hoeveel artikelen ze al over het onderwerp hebben gepubliceerd. Ik ken er een. wat zeer kritisch is. Voor zover ik weet, heeft hij een artikel gepubliceerd over effecten van microgolven, waarvan ik co-auteur was, dus het maakt niet uit. laat hem niet echt toe de expert te spelen die kritiek kan geven. Deze maakt deel uit van het verhaal en anderen, zoals Madame Cammaerts, kan hetzelfde zeggen. 

Het beïnvloedt ook grote economische belangen… 

Er zit een hoop geld achter… Ik heb niets tegen geld, maar het is erg belangrijk geworden. Toen ik mijn loopbaan aan de universiteit van Leuven begon, was het prima als je een goed idee had, al was het maar één keer per jaar. Er was geen druk op u of op de regering om direct van nut te zijn voor de maatschappij, om deel te nemen aan grote onderzoeksgroepen, om te proberen zoveel mogelijk geld bijeen te brengen voor apparatuur. Ik heb dit meegemaakt, maar niet van de instelling. Vandaag is het moeilijk geworden. Bij dit soort studie moet men zich realiseren dat de doctorandus, die als soldaat begon, arts werd; zijn loopbaan was geëngageerd, hij bevond zich niet in de situatie van een jonge onderzoeker aan de universiteit die een min of meer vaste betrekking tracht te vinden. We begonnen hieraan te werken in 1998–1999, de tentoonstelling werd voltooid in maart 2005, de scriptie werd gepresenteerd in 2008 en het artikel gepubliceerd in 2009. Tien jaar is een luxe voor een jonge onderzoeker, die de universiteit zich niet kan veroorloven. Het is een moeilijk en traag terrein, opwindend, maar niet erg « winstgevend » vanuit het oogpunt van een wetenschappelijke carrière. 

Kunnen de experimenten die je op ratten hebt gedaan gebruikt worden om worden gereproduceerd op mensen? 

Hier stuiten we op een moeilijkheid die besproken moet worden… Er zijn ratten gevangen, een groep en een even grote controlegroep werden blootgesteld aan de blootgestelde groep. In feite worden de metingen niet gedaan van een microgolfblootstelling in dit geval, de meting van deze dat een blootgestelde groep verschilt van een niet-blootgestelde groep. niet-blootgestelde groep. Dat is het verschil, niet de absolute waarde. 

Zoals ik al zei, moeten wij, wanneer wij het over mensen hebben, beseffen dat wij zo snel met de invoering van de mobiele telefoon zijn gekomen — begin 1994, daarna de rage vanaf 1997–98 — dat wij niet in staat zijn een controlegroep bij de mensen op te zetten, omdat iedereen nu aan microgolven wordt blootgesteld. Er zijn geen onbelichte groepen meer! De minst twijfelachtige wetenschappelijke studie is echter die waarbij een blootgestelde groep wordt vergeleken met een niet-blootgestelde groep, maar dat is niet meer te doen… Er is geen enkele manier meer om de minst twijfelachtige soort wetenschappelijke experimenten uit te voeren, daarom werken we bijvoorbeeld met ratten… 

Dit is vrij zeldzaam in op wetenschappelijk gebied, dat er niet langer een controlegroep, toch?

De golven zijn bijna niet te ontwijken, want het zijn elektromagnetische golven, en bij deze frequenties verspreiden ze zich overal… 

Volgens de wetenschappelijke resultaten die je hebt gehad, wat beleidsmaatregelen moeten worden genomen, rekening houdend met de voorzorgsbeginsel?

Je stelt een moeilijke vraag… Ik heb hier de afgelopen jaren met politici over gesproken, maar nu niet meer, want ik ben moe… Ik heb het over effecten op lange termijn, want gelukkig lijken er geen ernstige epidemieën op korte termijn te zijn waargenomen als gevolg van dit soort blootstelling… Dus de vraag is: zijn er langetermijneffecten? Zoals ik al zei, we hebben onze ratten 21 maanden blootgesteld, wat overeenkomt met 63 jaar voor een mens, wat nog steeds een lange tijd is… Dus, hierover praten met een politicus, ik deed het van tijd tot tijd, maar ik drong niet aan, want, weet je, als er verkiezingen zijn over twee maanden of twee jaar, is het een beetje moeilijk om te praten over 60 jaar blootstelling… Vandaag zitten wij gevangen in een meer beperkende spiraal dan in het verleden, omdat de korte termijn het ondenkbaar maakt ons zorgen te maken over de lange termijn. Ik ben van mening dat studies van het type dat wij hebben verricht, moeten worden gefinancierd om belangrijkere resultaten te verkrijgen, evenals de publiciteit van de verkregen resultaten. Ik heb het niet over het afleggen van sensationele verklaringen vanuit de ene of de andere houding, maar ik wil op zijn minst de zaak tot op de bodem uitzoeken en het publiek naar behoren informeren. Politici zouden ook alleen mensen als deskundigen mogen nemen van wie bekend is dat zij op dit gebied hebben gepubliceerd, er moet transparantie zijn. Al met al geloof ik dat er maar één actor is die in staat is de zaken wezenlijk te beïnvloeden: de bevolking. Ik denk dat wij hier dankzij de Belgische bevolking normen hebben ingevoerd die in België dwingender zijn dan in Frankrijk, Duitsland, Nederland en Groot-Brittannië. In Brussel zaten we op 3 volt/meter, nu op 6; in Wallonië en Vlaanderen zitten we op iets van 7 volt, maximaal 7,5 volt/meter, terwijl in de ons omringende landen de limiet van de Wereldgezondheidsorganisatie ligt, namelijk op 41,2 volt/meter, wat nog steeds veel is In België zijn we voorzichtiger, vooral omdat het mogelijk was aanbevelingen te doen aan de Raad Volksgezondheid die naar mijn mening redelijk waren. Ik heb het specifiek over voorzichtigheid, niet over het voorzorgsbeginsel. Het voorzorgsbeginsel is een begrip dat is gedefinieerd in aanbevelingen van de Europese Unie, die soms moeilijk te interpreteren zijn. Ik zeg dat we voorzichtig moeten zijn. 

U zegt dat we moeten wachten op een verandering of een bewustwording van de bevolking, maar toen we u ontmoetten in 2013(3), zei u dat de berekening volgens u was om de dingen lang genoeg te laten gaan, zodat er geen weg terug meer was. Jongeren zijn zo verslaafd dat zelfs als hen later een voorzorgsbeginsel wordt opgelegd, niemand daar rekening mee zal houden… 

Mag ik op twee punten ingaan? De eerste is dat, voor mij In België lijkt de bevolking op de hoogte te zijn. Bovendien, misschien het land kleiner is, heeft het een duidelijk effect gehad op de 

beleid, zodat verschillende normatieve beslissingen worden genomen. De andere is dat, als ik denk dat alleen de bevolking het kan, het komt omdat er veel geld achter zit… de exploitanten, de aandeelhouders, mogen we niet vergeten. En politici moeten beslissen… Ik denk dat de berekening was om snel te gaan, zodat het niet mogelijk zou zijn om achteruit te gaan, maar dit is mislukt, aangezien we, met name in Brussel, naar 6 volt/meter zijn gegaan, een aanbeveling van de Raad Volksgezondheid in 2000, bevestigd in 2005. 

Als iemand die zich bewust is van de effecten van elektromagnetische golven op ratten, die naar de mens kunnen worden geëxtrapoleerd, wat is er dan in uw leven veranderd met betrekking tot het risico van blootstelling? 

Dit gebeurde op twee zeer verschillende niveaus. Het ene is het wetenschappelijke aspect, zoals ik al eerder zei, dat de voldoening geeft om te zien dat we interessante resultaten krijgen… Als een onderzoeker niets vindt, wat het geval kan zijn, is het minder leuk. De andere is mijn persoonlijke mening, die ik net zo goed heb als ieder ander. Als we ons in de wetenschap uitdrukken, is dat op een rigoureuze basis. Mijn persoonlijke mening is dat de mens het milieu waarschijnlijk zeer ingrijpend zal veranderen, hij zal onze planeet waarschijnlijk schade toebrengen, en als er geen reflexen zijn die ons aan ons gezond verstand herinneren, zal dit waarschijnlijk gebeuren… Op persoonlijk vlak, bijvoorbeeld met betrekking tot golven, denk ik dat het effect van de mens op het milieu nul moet zijn… Er moeten andere middelen worden gevonden. Ik heb thuis geen wifi, ik heb een vaste telefoon, die werkt heel goed, het is heel comfortabel om in een leunstoel te zitten, goed te horen en te spreken. We moeten ook heel voorzichtig zijn met de kwaliteit van het water, de lucht en het milieu, inclusief de golven in kwestie… 

U slaagt er dus in een grens te trekken tussen wat u wetenschappelijk doet en, laten we zeggen, wat er in uw leven of in het leven van anderen gebeurt. Maar wat is dan de relatie tussen een bepaalde vorm van waarheid die je aan het licht probeert te brengen en de effecten in de werkelijkheid. Wat vindt u van het feit dat de experimenten die u uitvoert en de resultaten die u boekt misschien niet overeenstemmen met de werkelijkheid? 

Dit is een moeilijke vraag omdat zij kan worden gesteld over Zesendertig dingen, natuurlijk, niet alleen voor de ether. In In feite heb ik ook het gevoel dat ik het woord verspreid in mijn familie, met mijn vrienden. De mensen die soms kritiek op je hebben, lezen niet literatuur, en zij zeggen dat. Ze weten dat lang daarna, het blijft er iets over. Dat gezegd zijnde, ik ben nog steeds heel overtuigd van de vrijheid van de mens, en daarom als iemand van mijn familie of een vriend het anders doet, heb ik niet veel te zeggen. van zorg in dit verband. Het is niet echt mijn probleem, het is zijn eigen. Ik denk dat het meest urgente ding om te doen is misschien in termen van de vrijheid van het individu die moet worden uitgeoefend, maar het moet goed gedocumenteerd, en dan mensen zoals ik of zoals politici hebben een invloedrijke rol te spelen. Een van mijn verrassingen was om te zien hoeveel van hen die vijandig staan tegenover het praten over risico’s, in feite liegen door nalatigheid met vreugde. Je krijgt iets te horen dat juist is, maar je wordt niet verteld wat je moet doen. die even accuraat is, maar die alles verandert. het soort waardering dat men kan hebben voor wat we praten. Liegen door verzwijgen is heel gewoon… Ik heb wat massa’s ter beschikking. 

Interview door Alexandre Penasse. 

Met dank aan Sébastien Gillard voor de transcriptie, aan Bernard Legros voor de vertaling en aan de voor proeflezen. 

Notes et références
  1. « Les micro-ondes sont des rayonnements électromagnétiques de longueur d’onde intermédiaire entre l’infrarouge et les ondes de radiodiffusion. Le terme de micro-onde provient du fait que ces ondes ont une longueur d’onde plus courte que celles de la bande VHF, utilisée par les radars pendant la Seconde Guerre mondiale » (Wikipedia).
  2. Satellites de télécommunication.
  3. « Le taux de mortalité des rats exposés est deux fois plus élevé », Kairos février-mars 2013.

Espace membre

Leden