Fluorkoolwaterstoffen (of HFK’s) zijn synthetische koelgassen die werden ingevoerd na het verbod op hun ozonafbrekende voorgangers, CFK’s. HFK’s hebben niet dezelfde knabbelende eigenschappen, maar hun broeikaseffect is spectaculair en door de explosieve groei van de verkoop van airconditioners wereldwijd zijn zij een van de snelst groeiende broeikasgassen. De Europese Commissie heeft een verordening opgesteld om het gebruik ervan te verbieden: ze kunnen worden vervangen door CO2. Het probleem is dat HFK’s nog steeds gepatenteerd zijn, terwijl CO2 niet gepatenteerd kan worden… De fabrikanten (en de gebruikers, die hun toestellen niet willen vervangen) hebben daarom een leger van minstens 353 lobbyisten in Brussel bijeengebracht om de Commissie en het Parlement ervan te overtuigen dat zij moeten doorgaan met de exploitatie van deze lucratieve gassen(1).
Nog een anekdote in de Brusselse eendenvijver? Misschien, maar met aanzienlijke gevolgen, die de media niet vermeld hebben. Laatstgenoemden daarentegen hebben de laatste tijd veel ophef gemaakt over het « Dalli-schandaal »(2). Ken je John Dalli? Dat zou wel moeten: deze Maltees was commissaris voor Gezondheid en Consumentenzaken tot hij op 16 oktober jl. werd ontslagen in verband met een afpersingszaak waarbij een Maltese politicus en Swedish Match betrokken waren, een Zweeds bedrijf dat « snus » produceert, kleine zakjes gevuld met tabak (onder andere) die achter de bovenlip worden geplaatst en die in de EU niet mogen worden verkocht, maar populair zijn in Scandinavische landen waar de verkoop ervan wordt gedoogd. Het verhaal gaat dat de politicus een enorm bedrag van het bedrijf eiste in ruil voor druk op Dalli om het verbod op snus in de EU op te heffen, als onderdeel van een richtlijn inzake tabaksproducten die binnenkort in het Europees Parlement wordt besproken. Geschokt (de man zou 60 miljoen euro hebben gevraagd) diende het Zweedse bedrijf een klacht in bij de fraudebestrijdingsdienst van de Commissie, OLAF, die verslag uitbracht aan Barroso en het ontslag van Dalli bespoedigde(3).
Alleen is niets duidelijk in dit verhaal: door het ontslag van Dalli wordt de hele procedure rond deze voor de tabakshandelaren in het algemeen cruciale richtlijn vertraagd (zo wordt voorgesteld grafische sigarettenverpakkingen verplicht te stellen) en men vraagt zich nu af of hij niet het slachtoffer is van een manoeuvre van de tabaksindustrie als geheel. De inbraak in verschillende antirook-NGO’s in Brussel in de dagen na zijn ontslag zou deze hypothese kunnen bevestigen. Maar het zou ook iets anders kunnen zijn, zoals de behoefte om nog ernstiger feiten te verdoezelen, want Dalli’s reputatie is bepaald niet die van een felle tegenstander van multinationals (zijn eerste daad als nieuwe commissaris was het goedkeuren van de GGO-aardappel Amflora van de Duitse chemicus BASF). Tot overmaat van ramp beweert Dalli nu publiekelijk dat hij door Barroso is opgeofferd aan de belangen van de industrie. Wie moet ik geloven? Het OLAF-rapport is niet openbaar gemaakt…
Hoewel dit de eerste keer is dat een commissaris is ontslagen naar aanleiding van een lobbyzaak, is het gebruikelijk dat Europese commissarissen (en hoge ambtenaren) nauwe banden aanknopen met de bedrijven die zij geacht worden te reguleren. Het fenomeen van de pantouflage, of het heen en weer gaan tussen de openbare en de particuliere sector, is in feite alomtegenwoordig in Brussel. In theorie moet elke commissaris of hoge ambtenaar die in de particuliere sector wil werken, het gunstig advies inwinnen van een ad hoc-comité ethiek. Welke gevalideerd… 200 van de 201 zaken die zij sinds 2008 heeft moeten behandelen. Gezien de duidelijke onwil van de Commissie om deze kwestie ernstig te nemen en de opeenstapeling van gevallen, heeft CEO, samen met andere Europese NGOs, een klacht ingediend bij de Europese Ombudsman(4).
Zal het genoeg zijn? Kennelijk niet. Hoe kan de Europese overheid het algemeen belang beschermen als haar schizofrene credo is dat alleen de particuliere sector de zaken goed kan regelen? Dit bleek deze maand opnieuw toen de Commissie eindelijk antwoordde op een open brief die wij hadden gestuurd met kritiek op de privatisering van waterdiensten die zij in ruil voor Europese steun aan crisislanden (Griekenland, Portugal, enz.) had opgelegd, in strijd met de verdragen en de vigerende wetgeving. Zijn antwoord? « De privatisering van openbare nutsbedrijven draagt bij tot de vermindering van de overheidsschuld. […] [la privatisation augmente] De Commissie is van mening dat de privatisering van openbare nutsbedrijven, met inbegrip van watervoorzieningsbedrijven, de samenleving ten goede kan komen wanneer zij goed wordt uitgevoerd. […] De Commissie is van mening dat de privatisering van openbare nutsbedrijven, met inbegrip van watervoorzieningsbedrijven, de samenleving ten goede kan komen als zij correct wordt uitgevoerd. In het tijdperk van de hercommunautarisering van de waterdiensten(5)Het is gewoon verbijsterend om dergelijke onzin te lezen die rechtstreeks afkomstig is uit de gouden eeuw van de structurele aanpassing (zelfs de Wereldbank durft tegenwoordig niet meer zulke bevooroordeelde analyses te produceren). De Commissie vaart er wel bij, verblind door haar ideologie en in de hoop eindelijk een slag te winnen die zij in de jaren 2000 heeft verloren: de Griekse en Portugese regeringen waaraan zij dit heeft opgelegd, liggen op hun knieën, gevangen door de financiële markten. Grote overwinning, heren, goed gedaan.
Een kwestie die echter niet aan uw aandacht zal zijn ontsnapt, is de zaak-Serralini, genoemd naar de Franse wetenschapper die een studie heeft gepubliceerd waarin de catastrofale gevolgen voor de gezondheid worden aangetoond van ratten die zijn gevoed met GGO-maïs NK603 en Roundup, ‘s werelds best verkochte herbicide. Ooit zullen wij een monument moeten oprichten voor de miljoenen ratten die de wetenschap ter bescherming van ons heeft gedood (hmm!), maar intussen heeft de zaak voor opschudding gezorgd, al was het alleen maar door de bliksemende tegenaanval van de industrie. De EFSA, de Europese Autoriteit voor voedselveiligheid, die de toxiciteit van GGO’s en bestrijdingsmiddelen bestudeert, geeft niet op: de studie is waardeloos, ga verder. Twee weken nadat zij haar advies had uitgebracht, nam zij deel aan een door Europabio, de Europese biotechnologielobby, georganiseerde workshop over de toxicologische beoordeling van GGO’s. Maar er was geen media schandaal, niets.
Humor is de adrenaline van de optimisten, zoals ik me een uitdrukking herinner. Ik kan deze column dan ook niet afsluiten zonder melding te maken van de « bezuinigingstour », een burleske en leerzame wielerwedstrijd die op 27 oktober in Brussel onder meer in de Europese wijk heeft plaatsgevonden. De gelegenheid om getuige te zijn van de (afgemeten) inspanningen en overwinningen (gegarandeerd door de rascommissaris, Herman Van Rompuy) van de Belgische en Europese bezuinigingsbaronnen, en om al deze machtsplaatsen te bezoeken met een glimlach van spot en vastberadenheid op de lippen. Dank aan de organisatoren, en ik kijk uit naar de volgende race!
- Climate bombs called HFCs, Corporate Europe Observatory, 13 septembre 2012.
- Dalligate: Smokescreen or smoking gun? Scandal exposes deep problem of corporate influence over Commission decision-making, 25 octobre 2012, Corporate Europe Observatory.
- John Dalli n’aurait pas pris part aux manoeuvres de son ami mais en aurait eu connaissance sans s’y opposer.
- Commission’s Refusal to Block Revolving Door triggers Ombudsman Complaint, Corporate Europe Observatory, 16 octobre 2012.
- Remunicipalisation — Putting water back into publichands, CEO, TNI et MSP, 14 mars 2012