DIGITALE SCHOOL: COVID-19 VERANDERT (BIJNA) NIETS

« We moeten ook de trend naar afstandsonderwijs, die vandaag als nooit tevoren wordt getest, versnellen. »⁽¹⁾

Google CEO Eric Schmidt in de Wall StreetJournal

Sinds het begin van deze « crisis », heb ik veel mensen om me heen horen zeggen dat  » dingen eindelijk zouden gaan veranderen  » en dat  » het coronavirus alle kaarten herschikte « , wat betekende dat iedereen, van de ene kant van het politieke spectrum tot de andere, zijn oordeel en zijn pogingen om uitleg te geven moest opschorten, bescheiden moest zijn, zich moest onthouden van Ik zei het je toch! « Het is alsof het virus ook de macht had om het politieke denken te ontkrachten. In Le Soir (28 april 2020) stuurde Jean-François Kahn iedereen achter elkaar aan, door vanuit zijn kritische helikopter slechte punten neer te laten regenen op de hoofden van ecologen, degrowthisten, liberalen, socialisten, marxisten en soevereinisten. Het gaat er nu om te erkennen dat iedereen ongelijk heeft, beweerde hij als een postmoderne Socrates. Nee, Mr Kahn, het is het tegenovergestelde. Op één of twee uitzonderingen na, zit er in elk van hen een kern van waarheid in hun analyse. En het coronavirus verandert niet veel aan wat al lang geleden had moeten (en zou moeten) worden gedaan om te trachten een reeds minder onfatsoenlijke samenleving tot stand te brengen.

SCHERMEN, OPNIEUW EN OPNIEUW

Dit is het geval voor de strijd tegen schermverslaving. Het had ernstige gevolgen vóór de epidemie (vooral voor jongeren), het had er tijdens en het zal er ook na⁽²⁾ hebben. Wat verandert, is dat de digitale school en de digitale werkomgeving (DWO) een nieuwe legitimiteit krijgen in de media, in de politiek, bij kiezers/consumenten en, zo lijkt het, bij een vrij groot deel van de leraren (helaas!). Live cursussen (live) op digitale platforms, blijkbaar gewaardeerd door de studenten:  » Ik had les vandaag [ed. note: 25 mei]. op school met de tweedejaars, en de situatie is zo onaangenaam dat ik bang ben dat sommige leerlingen liever thuis blijven en de live-lessen via Internet volgen⁽³⁾ « verklaart Sarah⁽⁴⁾een jonge leerkracht in het algemeen secundair onderwijs in Brussel.  » De technologie heeft ons inderdaad geholpen in deze situatie. Ik hoop echter dat dit in de toekomst niet nodig zal zijn. Ik hoop in september terug te keren naar het reguliere onderwijs, hoewel ik denk dat sommige praktijken ondanks ons zeker zullen veranderen « voegt ze eraan toe. In de pers wordt reeds luidkeels opgeroepen tot « verkleining van de digitale kloof  » en « heruitvinding van de school  » door middel van een « krachtige digitale omgeving « , met name om de doeltreffendheid van omgekeerde klassen te vergroten⁽⁵⁾. Burgerverenigingen hebben, net als de nuttige idioten van de « silicolonisering van de wereld »⁽⁶⁾, moeite om achterstandsleerlingen die verstoken blijven van een gebruikte computer, te voorzien. « In deze zaak is er meer dan een uitdaging, er is een verplichting om te slagen « , beveelt Éric Burgraff in het hoofdartikel van Le Soir (19 mei 2020). Wat zou er gebeurd zijn met de arme beboete studenten zonder dit prachtige hulpmiddel, het internet? Gedumpt in de grote kapitalistische wedloop naar innovatie, potentieel werkeloos, niet in staat om het reserveleger te vormen dat de haperende Belgische economie na de pandemie nieuw leven zal inblazen… Gelukkig waren er de online cursussen! Tijdens de lockdown aarzelden sommige ijverige leraren — vermoedelijk gesteund door hun schooldirecteuren — niet om het te gebruiken en te misbruiken, door hun leerlingen voor de lol aan de schermen gekluisterd te houden, zonder zich ook maar iets aan te trekken van de repercussies van hun pedagogische eisen op de gezinnen, te beginnen met de onderuitrusting van sommige gezinnen met computers⁽⁷⁾Maar ook de ingewikkelde organisatie tussen maaltijden, vrijetijdsbesteding, kleine uitstapjes om de benen te strekken, winkelen, telewerken… en online school. Alsof de sfeer nog niet angstig genoeg was, voegden ze er nog een laag⁽⁸⁾ aan toe! Wat de educatieve voordelen betreft, deze zijn nog lang niet bewezen⁽⁹⁾. Digitaal onderwijs bevordert de autonomie niet. Voorstanders ervan verwarren leren vaak metboren of motivatie voor het instrument… als het bestaat. Omdat leerlingen niet spontaan om technologische snufjes vragen, worden deze hun in eerste instantie door de leiders van onderwijsgemeenschappen opgedrongen. En aangezien de tijd rijp is voor bezorgdheid over de gezondheid, mogen we niet vergeten dat beeldschermmisbruik slaapstoornissen, aandachtstekort, bijziendheid, spier- en skeletaandoeningen, overgewicht en cyberverslaving bij jongeren veroorzaakt… die allemaal moeten worden toegevoegd aan het virale risico!

SCHOOL EN DE NIEUWE DIGITALE BIOPOWER

Het Covid-19 verandert niets wezenlijks aan de zware last van de digitalisering van het onderwijs, die al geruime tijd een realiteit is voor leraren en leerlingen⁽¹⁰⁾. Maar vandaag, voor de technocratische liberale opportunisten, is het Kairos ! Minister Pierre-Yves Jeholet verkondigt, in lijn met zijn zeer technocratische MR-partij, dat de digitale school moet worden ontwikkeld « met een ambitieuze en pragmatische visie « (Le Soir, 25 mei 2020). Aan de kant van het maatschappelijk middenveld staat de vereniging Educit in de voorste gelederen (zie de lovende uiteenzetting van Jean-François Munster in hetzelfde nummer van Le Soir). Aan de andere kant van de Atlantische Oceaan wordt deze « shock strategy »(vgl. Naomi Klein) in New York ten uitvoer gelegd in de vorm van een « Screen New Deal », voor het grotere belang van de GAFAM’s. Als gelukkig een fractie van de ouders de val ziet waarin zij en hun kroost zijn gelopen⁽¹¹⁾, applaudisseert de ander, op het toppunt van vervreemding, voor de (on)verantwoordelijke leraren en vraagt om meer. Zal het het gezicht van de (besmette) wereld veranderen als kinderen dit jaar hun CEB of CE1D niet halen? Zal het iets verstoren of zelfs verhinderen in hun cognitieve ontwikkeling op lange termijn? Tenzij het de bedoeling is de druk op hen te handhaven, die ten onrechte profiteren van een ongewenste extra « vakantie ». Aan de andere kant worden twee dingen sterker. In de eerste plaats zijn er de ongelijkheden in het onderwijs, die al voor de epidemie duidelijk waren: gebrek aan of verouderde computerapparatuur in kansarme gezinnen tegenover privé-lessen in rijke families ; ten tweede, de mogelijkheden om leraren te controleren, aangezien hun lessen en oefeningen nu online staan en door iedereen kunnen worden geraadpleegd, met inbegrip van de adviezen van litigieuze ouders die alle vormfouten en afwijkingen van de letter van de programma’s zullen opsporen, en zullen zich zo gemakkelijker kunnen ontdoen van bepaalde leerkrachten die zich niet aan de regels houden, bijvoorbeeld leerkrachten die het digitale bevel weigeren en daardoor het risico lopen aan de professionele schandpaal te worden genageld wegens ongehoorzaamheid, onvermogen tot aanpassing, onverantwoordelijkheid, te veel originaliteit of een afwijkende politieke stem binnen de school. « Viral » voor jaren, de anti-professor propaganda zou kunnen stoppen als leerkrachten snel en massaal overschakelen op digitale technologie. Dit zal de neoliberale regering er niet van weerhouden haar onuitgesproken doelstelling na te streven om uiteindelijk haar personeel in te krimpen en de gelukkige (?) overlevenden om te dopen tot « e‑learning resource persons » . Vaarwel aan de status van leraar! Laten we echter niet vergeten dat er zonder leraren niets zou zijn gebeurd: geen cursussen, geen nut voor de functies van inspecteurs, directeuren en prefecten, voor de organiserende instanties, ouderverenigingen, de administratie en zelfs het ministerie. Wij, de leerkrachten, zijn de alfa en omega van de school, en het zou volstaan dat wij ons dit (opnieuw) realiseren⁽¹²⁾ om de zaken echt in een heilzame richting te doen evolueren. Niet dat men de doodgraver is van zijn eigen beroep door te gehoorzamen aan oproepen om te digitaliseren of zelfs door het vrijwillig te aanvaarden. Vrijwillig of niet, geen dienstbaarheid meer!

Bernard Legros