DE NATIONALE LOTERIJ: EEN FORMIDABEL INSTRUMENT VAN SOCIAAL CONSERVATISME

DE LOTERIJ: EEN LANG VERLEDEN… VOL TOEKOMST?

In 2013 wijdde Leaders, het tijdschrift van de Cercle de Lorraine, een dossier aan de Nationale Loterij, « schepper van kansen beladen met geschiedenis ». De Cercle de Lorraine weet waarover zij spreekt, want zij reserveert haar prestigieuze trefpunt « voor bedrijfsleiders, vrije beroepen, diplomaten en Europese ambtenaren, alsook voor persoonlijkheden uit de academische en politieke wereld ». Met een eenmalige toegangsprijs van 1.750 euro en een jaarabonnement van 1.530 euro heeft u al een paar winnende kaartjes nodig om door de deuren te komen en de lidmaatschapskaart te bemachtigen, « de kostbare sesam die u toegang geeft tot de Cirkel »⁽¹⁾.

Na meer dan 80 jaar is de Nationale Loterij een gevestigde instelling. Philippe-Edgar Detry, niemand minder dan de achterneef van de stichter van de Nationale Loterij en lid van de Cercle de Lorraine, is de directeur van de afdeling mecenaat, de eerste in het land op dit gebied. Dat komt omdat de Loterij niet alleen een aanzienlijke ideologische macht heeft, maar zich ook omringt met een niet te evenaren harnas van symbolische bescherming, namelijk het mecenaat. Want waarom zou je rijkdom aanvallen als je er een deel van verdeelt? Waarom Loterij bestuursleden de schuld geven van het winnen van obscene bedragen, als ze « Ze« maken dromen waar, ondersteunen sporters, helpen culturele initiatieven zich te ontwikkelen en geven jongeren maximale kansen (…) Mede dankzij jullie, want elke keer dat jullie spelen, helpen jullie!

Je bijt niet in de hand die je voedt. Wanneer u financieel de Conseil National de la Protection Animale, kleine producenten in het Zuiden, PAN Europe en zijn acties om het gebruik van alternatieven voor bestrijdingsmiddelen te bevorderen, Be Gold , dat jonge atleten helpt, de Belgisch Paralympisch Comité dat atleten met een fysieke, visuele of mentale handicap ondersteunt, Vétérinaires Sans Frontières in Rwanda, de non-profit organisatie Opstijgen die zieke kinderen gratis computerfaciliteiten biedt, zodat ze lessen kunnen volgen, enz. Wanneer je een van deze structuren bent die een deel van de 185.300.000 euro aan subsidies ontvangt, of de 14.500.000 euro aan sponsoring, is er weinig kans dat je kritiek hebt op de Nationale Loterij⁽²⁾Het gaat er niet om dat één persoon het kan betalen, maar dat van hem wordt gevraagd het uit te roeien met het argument dat het bevorderen van rijkdom in een systeem dat ellende creëert een antidemocratische onfatsoenlijkheid is. Er bestaat dus een stilzwijgende verstandhouding tussen het gevestigde en meestal familiale grootkapitaal, de politici, de spelers en de begunstigden van het beschermheerschap. Een aanval op ‘s lands voornaamste beschermheer van de kunsten is dan ook niet zonder gevaar voor een front van verontwaardigde reacties uit verschillende hoeken. 

Achter dit stilzwijgend inzicht gaat ook impliciet de opvatting schuil dat het slechts een vrijheid van ieder individu is om rijk te worden, dat degenen die reeds rijk zijn, ervoor gewerkt hebben, banen scheppen en onmisbaar zijn voor de samenleving. Dit is natuurlijk een grote grap en de sociaal-economische realiteit laat het gemakkelijk zien: de grote fortuinen zijn parasieten van de maatschappij, die stroomafwaarts verdelen wat hun stroomopwaarts niet wordt afgenomen, ondernemers die rondlopen in Viva For Life of multi-miljonaire sterren met bankrekeningen in een belastingparadijs die pronken bij de shows van Restos du Coeur, het verdienen van de glorie van liefdadigheid. Dus, geen zorgen, terwijl de leden van de Lorraine Cirkel ellende creëren, is hun collega Philippe-Edgar Detry druk bezig met het creëren van dromen. En ze kopen het stilzwijgen van politici door hen rijkelijk te betalen voor nutteloze posities in het bestuur van de Nationale Loterij, waarvan ze hun collega’s in de ministeries overladen die « een enveloppe krijgen waarmee ze Sinterklaas kunnen spelen »⁽³⁾.

DE GESCHIEDENIS VAN DE NATIONALE LOTERIJ 

Laten we een stukje teruggaan. Het was 1934, de financiën waren slecht na de grote recessie van de jaren dertig en René-François Detry, toen kabinetschef van de minister van Koloniën, stelde voor een loterij op te zetten waarvan de opbrengst zou worden gebruikt om de kolonie te financieren. De strijd was begonnen: affiches, reclamefilms, lichtreclames, kolonisatie van pers en radio, postkaarten, onderzetters… het was een enorm succes. De instelling werd tijdens de Tweede Wereldoorlog stopgezet, maar ze werd nieuw leven ingeblazen en omgevormd tot de Winterreliëfloterij, die tot doel had de naoorlogse Belgische bevolking te helpen. Terwijl het zijn oorspronkelijke, voor de kolonie bestemde taken hervatte, veranderde het geleidelijk in een mecenaatsactiviteit om « Belgen in nood » te helpen. In februari 1953, na een dodelijke vloedgolf, kreeg het Belgische Rode Kruis de helft van de opbrengst van een speciale verloting. 

Met de « onafhankelijkheid » van Congo in 1960 werd de Nationale Loterij⁽⁴⁾ en kende ze succes. Haar omzet steeg elk jaar en de winsten werden herverdeeld onder diverse organisaties, zoals de Koning Boudewijnstichting, het Anti-Poison Centrum, Child Focus, de Munt, Bozar, Europalia, enz. Het verstrekt ook subsidies « via oproepen tot het indienen van projecten die gericht zijn op duurzame ontwikkeling, armoedebestrijding en de verwezenlijking van de millenniumdoelstellingen voor ontwikkeling ». Tenslotte komt het ook tussenbeide in de gemeenten en buurten door financiële steun te verlenen voor de aanleg van speelterreinen, de organisatie van een dorpsfeest of een sportwedstrijd. 

« Vandaag is de Nationale Loterij meer dan ooit begaan met haar imago en staat zij in de voorhoede van de communicatie.⁽⁵⁾Zij moet de fabelachtige paradox aanvaarden dat de armsten vrijwillig de opleiding van een paar nieuwe rijken financieren, en aldus deelnemen aan een vorm van omgekeerde belasting waarbij velen geven voor één. Begiftigd met een allesomvattende bekendheid, profiterend van een aura dat overeenstemt met het imago dat zij wil geven, beschikt de Nationale Loterij over de middelen om het zwijgen van anderen te kopen, waardoor deze formidabele truc van prestige mogelijk wordt, die erin bestaat het protest tegen schandalige rijkdom te doven door de onderdanen te misleiden dat zij het ook zullen kunnen worden. Toch is de Nationale Loterij, gezien de kansen om de jackpot te winnen, vooral een schepper van pech, waaraan de spelers en degenen die het spektakel van de « grote winnaar » volgen, zich onttrekken door een hoop die de realiteit negeert. 

AUTOPSIE VAN DE NATIONALE LOTERIJ: IN HET HART VAN HET PROPAGANDA- EN LEGITIMATIEORGAAN VAN DE GELDKONING 

De nationale loterij is een enorme machine met een goed geoliede loop. Zij is geregeld bij de wet van 19 april 2002 en heeft een omzet van ongeveer 1,2 miljard euro per jaar. De Raad van Bestuur (RvB), die door de Koning (d.w.z. de federale regering) wordt benoemd, bestaat uit 14 leden die voor 6 jaar worden benoemd en hernieuwbaar zijn⁽⁶⁾.

Door zich te verdiepen in de mysteries van de Nationale Loterij wordt de werking van een totaal systeem onthuld, dat zijn beheerders beloont, de illusie van « wat als jij het was » in stand houdt met alomtegenwoordige marketing , subsidies en sponsoring verdeelt, en ervoor zorgt dat het denken wordt opgesloten. Het is dan moeilijk om het principe te zien dat erin doorsijpelt, namelijk de diep onfatsoenlijke ideologie van individuele verrijking ten koste van anderen. 

In de eerste plaats is het de directeur, die het directiecomité voorzit, Jannie Haek, die het apneu-record breekt en een koele 290.000 euro per jaar ontvangt. Jannie Haek staat sinds 2005 niet meer op de radar van Cumuleo,⁽⁷⁾, maar een beetje speurwerk volstaat om hem te leren kennen. De man, wiens mentor Etienne Davignon⁽⁸⁾ is, heeft samengewerkt met een aantal socialistische partijpolitici (Louis Tobback, Luc Van de Bossche, Johan Vande Lanotte) en heeft deel uitgemaakt van verschillende ministeriële kabinetten. Uit de laatste mandaten van 2005 blijkt dat hij zowel bezoldigd was voor de functies van directeur van een strategische en algemene beleidseenheid, afgevaardigd bestuurder van ASTRID SA (Telecommunicatie) als afgevaardigd bestuurder van de NMBS. De betrokkene, die een diploma politieke wetenschappen heeft en in Brugge woont, is zijn politieke loopbaan begonnen als inspecteur bij het Ministerie van Financiën. Vóór ASTRID was hij voorzitter van BIAC (dat de luchthaven van Brussel beheert). In 2013 maakte hij de sprong van de functie van gedelegeerd bestuurder (CEO) van de NMBS-Holding, die hij sinds 2005 bekleedde, naar die van gedelegeerd bestuurder van de Nationale Loterij… Geen werkloosheid voor Haek. Hij is lid of lid geweest van het bestuur van verschillende organisaties (NV LSO, BOIC, NVB, PMV, Uitvoerend Comité Europese Loterij)⁽⁹⁾. Op 23 september 2013 hield Jannie Haek op het door de Nationale Loterij georganiseerde ledenforum van Guberna haar toespraak met de titel « Word stinkend rijk », voor een publiek waarvan de meesten al rijk zijn. 

DE MAFFIA VAN DE NATIONALE LOTERIJRAAD 

De leden van de Raad van Bestuur van de Nationale Loterij in 2017 zijn: 

• Frédéric Van Der Schueren : de nieuwe voorzitter komt uit de privé-sector. Wij weten dat hij directeur liquiditeiten- en kapitaalbeheer is bij de bank Belfius en dicht bij de MR waar hij samenwerkt met het studiecentrum van de partij (centrum Jean Gol).
  
• De voormalige voorzitter, Jean-Marc Lietart, momenteel een « eenvoudige administrateur », is afkomstig van de PS. In 2015 had hij drie bezoldigde functies/mandaten⁽¹⁰⁾: adjunct-kabinetschef van de regering van de Franse Gemeenschap, beheerder van de Nationale Loterij, beheerder-delegataris van FONSOC, een vzw die de financiën van de SP beheert, naast onbezoldigde functies.
  
• Eddy Peeters : naast zijn mandaat bij de Nationale Loterij wordt hij betaald als directeur van de strategische en beleidscel in het kabinet van minister Kris Peeters.
  
• Annemie Verhoeven : CD&V Antwerpen, onbekend in Cumuleo.
  
• Herman De Bode : voormalig Mc Kinsey en als kabinetschef van N‑VA-minister Jan Jambon is hij sinds 1 januari 2017 voorzitter van de raad van bestuur van Infrabel (een functie waarvoor hij jaarlijks een vast bedrag van 27.200 euro ontvangt, aangevuld met een variabel gedeelte bestaande uit zitpenningen voor vergaderingen van 500 euro per raad en 400 euro per comité en een jaarlijkse werkingskostenvergoeding van 2.400 euro)⁽¹¹⁾). Hij is ook lid van het benoemings- en remuneratiecomité van PMV (waar hij in 2016 €2.250 ontving), een soort organisatie die fondsen verstrekt aan bedrijven, en waar hij wordt vergezeld door Jannie Haeck, die in 2016 €10.538 ontving (€6.198/jaar en €620 per omzet)⁽¹²⁾. Dit alles komt nog bovenop het bedrag dat hij ontvangt voor zijn administratieve functie in de Loterijraad.
  
• Carine Doutrelepont : advocaat bij de balies van Brussel en Parijs, doceert aan de rechtsfaculteit van de Vrije Universiteit Brussel en aan het Instituut voor Europese Studies, heeft de Senaat bijgestaan en de regering vertegenwoordigd bij onderhandelingen over intellectuele eigendom.⁽¹³⁾ Zij is directeur geweest van Proximus, lid van de Koning Boudewijnstichting en deskundige voor de Europese Commissie.⁽¹⁴⁾
  
• Frédéric Cauderlier : voormalig RTLTVI-journalist gedurende 11 jaar en huidig woordvoerder van premier Charles Michel.
  
• Ermeline Gosselin : kabinetschef van Elio Di Rupo in de stad Bergen en voormalig woordvoerster van de PS.
  
• Bart Stokmans : geen gegevens voor hem.
  
• Eric Poncin : Secretaris-generaal van de CDH, voor
  Voorzitter van Sofico, vice-voorzitter van Spaque.
  
• Karl Dhont : Belgisch deskundige op het gebied van weddenschappen en hoofd van de anticorruptie-eenheid van de UEFA. Hij speelt niet in de kleine liga, hij is stichter, partner & investeerder van de Luxemburgse SICAV (société d’investissement à capital variable) Tartaros, lid en penningmeester van Gent Jazz en gastprofessor aan de VUB.
  
• Lin Van Poucke : advocaat, coördinator van de studentenservice binnen de N‑VA⁽¹⁵⁾.

- Clarisse Albert : beschouwd als de rechterhand van Didier Reynders, waren haar bezoldigde functies/functies in 2015: beheerder van de Nationale Loterij, beheerder van de RTBF, lid van de raad van bestuur/uitvoerend comité van Ecetia Finances. Zij is tevens bestuurder van Régie Média Belge, voorzitter van La Besace vzw, bestuurder van Le Forum vzw, Belgian Media Ventures nv, The Content Company nv. 

De benoemingen zijn duidelijk zeer politiek… want je promoveert niet zomaar iemand tot « winnaar voor het leven » van de Nationale Loterijraad. 

WAT VERDIENT EEN NATIONALE LOTERIJ BEHEERDER? 

Kleine berekening:

- Voor de president:
2.500€/maand x 12 = 30.000€.

Tussen 750 en 1.000 euro aan bestuurdersvergoedingen per raad. Als hij elke keer zou gaan, zou hij alleen al aan presentiegeld tussen de 24.000 en 32.000 euro hebben. De voorzitter zal dus zeker 30.000 euro + zitpenningen ontvangen, wat zijn bezoldiging zeker in de buurt van 50.000 euro zou brengen. 

- Voor bestuurders: € 1.250/maand x 12 = € 15.000.

Tussen 500 en 1.000 euro aan bestuurdersvergoedingen per raad. Als hij of zij naar alle Raden van Bestuur gaat, ontvangt de directeur dus tussen €16.000 en €32.000. Er kan dus van worden uitgegaan dat hij ten minste en in totaal 25 000 euro per jaar verdient. 

In totaal kost het politieke beheer van de loterij alleen al iets meer dan 700.000 euro per jaar, waarbij de omzet van de structuur het duurst is. « De Nationale Loterij gaf in 2014 425.000 euro uit aan haar omzet (…) De kosten van haar omzet liggen zelfs boven het mediane niveau van de door Guberna berekende kosten. »⁽¹⁶⁾ Dat is wat er nodig is om een « schepper van hoop » te zijn… voor anderen. En het is algemeen bekend dat hoop leven is! 

Natuurlijk moeten de beheerders in de praktijk overnemen wat zij hun minder bedeelde spelers vragen te worden: « schandalig rijk! Een kwestie van evenwicht. 

A.P.