DE JACHT OP DE MAN* IS GEOPEND

*Maar de « klopjacht » die onze titel inspireerde is ook de titel van een twintigtal films, televisieseries en stripverhalen die alle het verhaal vertellen van de jacht op een mens. Gelukkig is het doel van de jacht niet om de wegloper te doden (hoewel dat wel zo is), maar om te voorkomen dat hij te dicht bij zijn soortgenoten komt.

Omdat de ernstige epidemie die Covid-19 veroorzaakte moest worden ingedamd, moesten er middelen worden bedacht om de besmetting te beperken. Het is geen verrassing dat het gebruik van technologie, met name digitale technologie, tot de aangeboden wapens behoorde. Afgezien van de illusies van de « kunstmatige intelligentie » doet dit de ernstige vraag rijzen naar de relatie tussen veiligheid en vrijheid. Soms lijkt het wel alsof niet op een virus wordt gejaagd, maar op de mensen die het virus bij zich dragen.

Men zou kunnen denken dat er in de afgelopen drie maanden een nieuwe competitie is ontstaan: elk land is gerangschikt in een tabel waarin het aantal besmette personen, het aantal sterfgevallen en de ontwikkeling van de curve van de gevallen (die moet worden afgevlakt) zijn opgenomen. Het spreekt vanzelf dat deze goede of slechte resultaten worden toegeschreven aan de doeltreffendheid van het beleid, en dus van de leiders die dit beleid moeten uitstippelen, en meer in het algemeen aan de wijze waarop de samenleving is georganiseerd. Deze rangschikkingen zijn zeer betwistbaar, omdat zij geen rekening houden met genetische factoren binnen populaties, het verloop van de verspreiding van de epidemie waardoor sommigen (als zij al helder waren) zich konden voorbereiden, en vooral de eerlijkheid van de verspreiding van de cijfers. De regeringen van elk land doen er echter alles aan, vaak met meer dan dubieuze technische middelen, om ervoor te zorgen dat potentiële virusdragers een bepaalde fysieke afstand bewaren (bekend als « de sociale distantiëring « , een domme vertaling van het Engelse sociale distantie  » , wat vertaald moet worden als Maar is hetniet handig om te suggereren dat ‘sociaal’ gevaarlijk is? Maar komt het impliceren dat ‘sociaal’ gevaarlijk is sommige mensen niet goed uit?)

TECHNOLOGISCHE HULPMIDDELEN VOOR HET VOLGEN

In Europa was de inperking van de gehele bevolking noodzakelijk omdat het door een gebrek aan voorbereiding, een gebrek aan opsporingsmiddelen (tests) en een gebrek aan snelle reactie niet mogelijk was de eerste dragers van het virus te isoleren. De mate waarin de ziekte werd bedwongen varieerde van land tot land (en de mate waarin de ziekte zich verspreidde), maar bijna overal werden dezelfde technologieën gebruikt. De wetshandhavingsinstanties, vaak niet erg verfijnd (eufemistisch), werden vervolgens belast met het opsporen en buiten spel zetten van de overtreders. Laten we eens kijken welk gereedschap er is gebruikt.

De drone

Om de « weglopers » te spotten die het waagden in de parken, velden of op de stranden⁽¹⁾ te lopen, werd gebruik gemaakt van het nieuwe technische juweel/speelgoed waar alle grote jongens in het leger en de politie van dromen: de drone (van het Engelse « false drone  »). De drones namen niet alleen genoegen met het opsporen van de « roekelozen », maar werden ook uitgerust met luidsprekers die de overtreders vertelden naar huis te gaan, zich te verspreiden (of zich over te geven?). Gelukkig lijken zij niet te zijn uitgerust met de machinegeweren of raketten waarmee het Amerikaanse leger zoveel « gevaarlijke terroristen » in Afghanistan of Irak kon uitschakelen.

Slimme » camera’s en gezichtsherkenning

We hebben het hier over de meest autoritaire regimes, maar het wijdverbreide gebruik van miljoenen camera’s die alle openbare plaatsen controleren, in combinatie met gezichtsherkenning, maakt het mogelijk iedereen die een overtreding begaat te straffen in afwezigheid van de politie. Uiteraard moet de enorme databank waarin ieders gezichten zijn opgenomen, worden opgebouwd om dit effectief te laten zijn. En zie, wat tot voor kort een overtreding was (gemaskerd rondlopen, vooral voor moslimvrouwen) is een verplichting geworden die het hele opsporingssysteem overbodig maakt. Maar misschien zijn ze herkenningssystemen aan het ontwikkelen op basis van een half gezicht?

De elektronische armband

Dit volgsysteem, dat vroeger werd gebruikt voor mensen met huisarrest, kan stevig worden bevestigd aan de enkels van mensen die strikt opgesloten moeten blijven en een alarm afgeven op het dichtstbijzijnde politiebureau wanneer de « gevangene » zijn huis verlaat. Als we weten dat dit positieve alternatief voor de gevangenis zeer weinig ontwikkeld is wegens een gebrek aan middelen voor de ongeveer duizend veroordeelden die van dit systeem zouden kunnen profiteren, vragen we ons af hoe miljoenen mensen hiermee zouden kunnen worden uitgerust…

Infrarood thermometer

Zoals u hebt gezien, wordt bij de ingang van veel openbare plaatsen een pistool gericht op het voorhoofd van degenen die naar binnen willen om te controleren of hun lichaamstemperatuur niet hoger is dan 37,5°C. Op afstand, contactloos, het lijkt ideaal voor het spotten van lastposten (er zijn er tientallen tussen 30€ en 100€ op Amazon)⁽²⁾… Hierbij wordt vergeten dat de helft van de Covid-19-patiënten asymptomatisch is en dat zelfs degenen met symptomen niet altijd koorts hebben. Maar dit is geruststellend en zorgt ervoor dat fabrieken en kantoren weer aan de slag kunnen, « in het belang van de economie « .

Het alarm bij de nadering

Het nieuwste modegadget: omdat we niet meer op minder dan een meter (of 1,5 meter, afhankelijk van het land) van elkaar kunnen zijn en zo afgeleid worden, begint een klein doosje met Bluetooth-technologie (zie doosje) te tjilpen als je deze afstandsdrempel overschrijdt van een andere mens met hetzelfde doosje. Dit alarm, dat wordt gebruikt in fabrieken of musea, gaat nog niet zo ver dat het een kleine elektrische schok afgeeft zoals de halsbanden die worden omgedaan bij honden die de tuin van hun baas niet mogen verlaten.

DE WAANZIN VAN DE TECHNO-FURIOUS…

Het was onvermijdelijk: geconfronteerd met de noodzaak de besmettingsketens te volgen om na te gaan wie de ziekte waarschijnlijk zal overdragen⁽³⁾, haastten de handelaars in digitale technologie zich naar de meer dan sappige markt. Daarom stelden zij zich voor om smartphones uit te rusten met toepassingen die de bewegingen van de « aangeslotenen » over een lange periode zouden volgen. Indien zou blijken dat een persoon drager is van het virus, zou het mogelijk zijn zijn of haar bewegingen van de voorbije dagen te traceren en degenen die zijn gepasseerd te waarschuwen, indien ook zij over deze « movement tracker » beschikten.

Opgeroepen tracking Deze methode heeft logischerwijs de verontwaardiging gewekt van allen die op de rechten van de mens letten: dit totale en voortdurende volgen van ieders leven is het ideale instrument van elke totalitaire macht, de algoritmische Big Brother die van ieder van ons het gechipte schaap zou maken dat de totalitaire herder op elk moment weer in de blatende kudde kan terugbrengen⁽⁴⁾.

Alle organisaties die zich bezighouden met privacy en mensenrechten hebben zich krachtig uitgesproken tegen technologieën die elke mogelijkheid van privacy die niet aan controle door de autoriteiten is onderworpen, ontzeggen. Zelfs de meest naïevelingen, die « omdat zij niets te verbergen hebben » bereid zouden zijn om uit veiligheidsoverwegingen een groot verlies van vrijheid te aanvaarden, beefden voor dit « Oog van Sauron »⁽⁵⁾ dat het intiemste leven van ieder van hen op elk moment zou volgen.

Geconfronteerd met deze verontwaardiging heeft de overheid zich teruggetrokken en niet verder gegaan in haar wens om de Naast de« back tracking »-techniek, die helaas al in veel ondemocratische landen wordt toegepast, waarbij de bewegingen van mensen worden gevolgd via de geolocatie van hun smartphones onder het mom van de gezondheidsveiligheid. Er gingen echter verschillende stemmen op om deze optie te verdedigen en digitale bedrijven boden hun diensten aan om dergelijke totaal indringende toepassingen te ontwikkelen.

EEN BEETJE MINDER OPDRINGERIG

De high-tech aanbidders waren echter niet verslagen. Zij trokken zich terug op het voorstel om gebruik te maken van Bluetooth (zie kader hieronder, de oorsprong van de term), zodat iedereen op een gegeven moment zou weten of hij in de buurt van besmette mensen was geweest, maar dat dit in eerste instantie aan niemand bekend zou worden gemaakt. Zo zou iedereen die een geschikte applicatie op zijn smartphone heeft gedownload, dankzij de door Bluetooth mogelijk gemaakte communicatie over korte afstand, beschikken over een lijst van alle andere smartphones met dezelfde applicatie die in de voorgaande dagen en weken binnen een straal van 2 tot 10 meter zijn gepasseerd. Als een van deze positief testte, zouden alle telefoons in de « log files » een melding krijgen om zich snel te laten testen. Voor de voorstanders van deze techniek, is het  » elegant « , omdat het uw bewegingen niet bijhoudt: wat wordt geregistreerd (het logboek) zijn niet de plaatsen waar u bent geweest, maar alleen welke andere gebruiker van de toepassing u hebt benaderd (wanneer twee mensen een tijdje samen zijn, wisselen hun telefoons anonieme gegevens uit). Later, wanneer iemand verneemt dat hij positief getest is op Covid-19, zal zijn telefoon in staat zijn een kennisgeving van het potentiële gevaar te sturen naar alle mensen met wie hij is geweest en die in het logbestand zijn opgenomen.

Over dit soort digitaal volgen wordt nog steeds nagedacht: in Frankrijk wordt StopCovid bestudeerd door INRIA (Nationaal instituut voor onderzoek op het gebied van informatica en controle) en werken een half dozijn bedrijven aan dit project mee (Capgemini, Dassault Systèmes, Lunabee Studio, Orange, Nodle en Withings), evenals drie overheidsagentschappen (ANSSI, INSERM en Santé Publique France).

Wil deze techniek echter enig nut hebben, dan zijn er voorwaarden aan verbonden, waaraan niet kan worden voldaan. Ten minste 60% van de leden van een bedrijf moet deze « app » gebruiken. Maar zelfs in een gedisciplineerde, technologisch onderlegde samenleving als Singapore (dat vaak als voorbeeld wordt gebruikt), heeft slechts 20% van de burgers het proces gedownload. Dus in ons land, met individualistische burgers, met een aanzienlijk deel van de mensen die geen smartphone van de laatste generatie hebben en willen die deze ultramoderne technologie ondersteunt (iedereen zou zijn Bluetooth de hele tijd moeten activeren, wat een zware belasting voor de batterij betekent en alle enigszins oude smartphones in korte tijd ontlaadt). Uitgesloten zijn de ouderen, de armen, degenen die zich verzetten tegen de verplichting de kostbare innovaties te volgen die innoveren om te innoveren. Bovendien werkt Bluetooth ook door muren heen, dus het is heel goed mogelijk dat u in uw huis bent opgesloten, in uw flat wordt gealarmeerd dat uw buurman Covid-positief is, ook al heeft u hem al 2 maanden niet gesproken… en daarom wordt verzocht u op te sluiten of naar een spoedarts te gaan. Als u op straat tegen een toekomstige besmette persoon bent opgebotst, wordt u ervan verdacht besmet te zijn, ook al hebt u slechts een glimp van zijn rug opgevangen.

Aangezien dit onmogelijk lijkt, vertellen wij u niet welke angst en paranoia dit zou opwekken. Op die manier zou de verschrikking worden bewaarheid en veralgemeend waarvoor Norbert Ben Said 40 jaar geleden al vreesde in The Medical Light⁽⁶⁾, toen hij voorspelde dat de toename van het aantal technologieën voor zelfcontrole en zelfdiagnose een maatschappij van massahypochonders zou doen ontstaan.

TERUG NAAR DE MENS

Elektronische tracering is gebruikt in landen waar het is ingevoerd in het prille begin van de epidemie, toen het aantal besmette personen klein was en de middelen beschikbaar waren om hen onmiddellijk te testen en in quarantaine te plaatsen indien zij positief testten. Maar zoiets gebeurt hier niet, en epidemiologen weten heel goed dat de technologie niets oplevert, behalve een ijdele belofte om een bevolking gerust te stellen die steeds bozer wordt over de onvoorbereidheid, de meervoudige mislukkingen, de variabele geometrie leugens, het wrede gebrek aan medicijnen, maskers en tests om het virus op te sporen.

Wij begrijpen dat er mensen nodig zullen zijn om de deconfinement in goede banen te leiden en een terugslag te voorkomen. Angstige technofielen zullen met hun algoritmen kunnen spelen (kunstmatige domheid), maar de reddende handelingen zullen door mensen worden verricht. Het toezicht op nieuwe uitbraken en de opsporing van contacten zullen worden uitgevoerd door wezens van vlees en bloed. Zij zullen spreken, uitwisselen, uitleg geven en advies geven aan degenen die de volgende mensen zullen zijn die door Covid-19 zullen worden getroffen. De enige technologie die nodig zal zijn, zal een telefoon zijn en, zoals we al maanden in onze ziekenhuizen zien, degenen die redden zijn geen computerprogramma’s, maar mannen en vooral vrouwen met een hart.

Alain Adriaens