De aasgierfondsen: verslinders van het volk

Als het IMF spreekt van litigieuze schuldeisers, de bankiers van hardnekkige schuldeisers, dan geven wij de voorkeur aan de term van de Verenigde Naties van roofzuchtige fondsen, of die van het CADTM (Committee for the Abolition of Illegitimate Debts), van aasgierfondsen. Want zij geven perfect weer wat zij zijn: financiële ondernemingen die zich voeden met mislukte staten en die hun bevolking geleidelijk uitroeien, met uitzondering van degenen die ervan profiteren. Maar hoe werkt een aasgierfonds, wie zit erachter en, meer in het algemeen, wie profiteert van het schuldenstelsel? Ontmoeting met Renaud Vivien, mede-secretaris-generaal van CADTM België.

KAIROS: « Gierfondsen » is een term die in bepaalde kringen gangbaar is: financiële kringen, NGO’s die op dit gebied actief zijn, enz. maar die misschien weinig bekend is bij het publiek. De praktijken van aasgierfondsen hebben echter rechtstreekse gevolgen voor de overheidsfinanciën, en dus voor de verdeling van de welvaart en het leven in de samenleving? Kunt u eenvoudig uitleggen wat aasgierfondsen (VF’s) zijn?

Renaud Vivien: Een VF is een financiële onderneming, meestal gevestigd in belastingparadijzen, wier immorele strategie erin bestaat schuldvorderingen op te kopen van in financiële moeilijkheden verkerende staten met een hoge schuldenlast, die op het punt staan om in gebreke te blijven of dat al zijn. De strategie van de VF’s is dan ook gericht op deze staten, omdat hun rating op de markt voor tweedehands schuldpapier — de secundaire markt, waar de prijzen worden bepaald — waar de aasgierfondsen actief zijn, daalt. De FV koopt de schuld dus voor een schijntje, maar wacht tot het land in financiële nood beter, tussen aanhalingstekens, solvabel is, om naar de rechter te stappen en het oorspronkelijke bedrag plus rente, gerechtskosten en andere boetes op te eisen. Een vorig jaar gepubliceerd VN-rapport, het « Ziegler »-rapport⁽¹⁾, bestudeerde alle activiteiten van de VF’s en de winsten die zij gemiddeld maakten: deze varieerden van 300% tot 2000% meer. In Argentinië was het meer: het aasgierfonds NML, dat deel uitmaakt van een « super aasgierfonds » dat in handen is van dezelfde persoon, de Amerikaanse miljardair Paul Singer, maakte een 25-voudige winst! Hij kocht schulden voor $80 miljoen en kreeg $2 miljard van de Amerikaanse rechter.

Daartoe gebruiken de VF’s de rechtbanken, zonder enige beperking, d.w.z. zij gebruiken om het even welke rechtbank, zolang er maar een band is met het land dat wordt aangevallen. In België, bijvoorbeeld, zijn de Belgische rechtbanken, in Brussel, overspoeld met verzoekschriften, met acties van FV. Procederen is dus een strategie, maar vaak gebruiken de VF’s directe intimidatie: zij oefenen druk uit op de staat (lobbyen, intimidatiecampagnes, enz.) door te zeggen: « Als u ons nu niet betaalt, gaan we meteen naar de rechter en dan gaat het pijn doen « .

Als u het heeft over aasgierfondsen die wachten tot landen beter worden, bedoelt u dan dat ze « beter worden » door te lenen van de markt, door een liberaler beleid te gaan voeren?

In Argentinië bijvoorbeeld juichte ECO onmiddellijk voor de overwinning van Macri [président actuel de l’Argentine], de financiële markten ook, maar de New Yorkse rechter Griesa, die Argentinië veroordeelde, applaudisseerde ook en zei: « Ah, nu kunnen we met elkaar opschieten », wat gek is! De situatie in Argentinië werd geregeld door onderhandelingen die grotendeels in het voordeel van de VF’s uitvielen. Hoewel wij ons niet op de CADTM voor economische groei bevinden, is de economische groei van Argentinië de laatste jaren onder Kirchner toegenomen, juist omdat er een beleid van opschorting van schuldaflossingen werd gevoerd dat resulteerde in onderhandelingen met 93% van de Argentijnse crediteuren. Macri komt dus aan de macht, staat Argentinië toe opnieuw te lenen op de financiële markten, maar tegen 10%, en met het uitdrukkelijke doel de aasgierfondsen te betalen, de 7% schuldeisers die geweigerd hadden te onderhandelen over de herstructurering van de Argentijnse schuld.

Een ander voorbeeld is Zambia. Enkele weken voor Zambia’s officiële schuldverlichting in 2006, door het IMF geclassificeerd als arm land met een zware schuldenlast (HIPC), daagde Zambia’s schuldeiser FV Donegal International, gevestigd op de Britse Maagdeneilanden, een ander belastingparadijs, het land voor het High Court in Londen⁽²⁾.

Dus schuldverlichting is niet gunstig voor hen, het is een uitvlucht?

Helemaal niet. Terwijl de Zambiaanse regering had besloten dat de voordelen van de schuldverlichting zouden worden besteed aan gezondheidsuitgaven, werden deze middelen weggehaald toen het vonnis eenmaal was uitgesproken. Een ander voorbeeld is Congo-Brazzaville, met verbijsterende cijfers: de FV Kensington InternationalHet bedrijf, dat deel uitmaakt van Elliott, kocht een schuldvordering voor 1,8 miljoen dollar en verkreeg een vonnis voor 118 miljoen dollar, en kon op basis van dit vonnis een deel van het bedrag rechtstreeks uit de Belgische schatkist halen, dat in dit geval voor ontwikkelingssamenwerking werd gebruikt.

Zijn aasgierfondsen speciaal, of gewoon een uitbreiding van bepaalde financiële speculatiepraktijken?

Hun zaken zijn zeer gericht, het is schuldspeculatie. Ze bestaan al 20 jaar. Zij drukten hun stempel op bedrijven: zij kochten hun schulden op om de controle over te nemen en hen te liquideren, met afvloeiingsplannen. Dit is wat er momenteel in Frankrijk gebeurt met Vivarte, het grootste Franse kledingconcern: aasgierfondsen hebben de aandelen overgenomen. Deze techniek werd uitgebreid tot de staat, met de eerste aanval op Panama door Paul Singer’s FV in 1996.

Vertrouwen ze ook op niet-betaling?

Ja, daar voeden ze zich mee. Als landen niet op instorten staan, weten we niet hoe we schulden tegen zulke lage prijzen kunnen kopen. Een bijzonderheid is ook dat zij zichzelf bewust in een risicovolle positie hebben gebracht: zij weten dat zij een riskante investering doen, in de wetenschap ook dat andere schuldeisers zullen meewerken en schuldverlichting zullen geven die, laten wij dat niet vergeten, voorwaardelijk is; Argentinië heeft hiervoor duur betaald, het was geen overwinning. Het FV brengt zichzelf in een risicovolle positie maar weigert dit risico op zich te nemen, d.w.z. het weigert zich aan de regels van de markt te houden aangezien het een beroep doet op de overheidsrechter voor terugbetaling.

Maar de VF’s staan los van elkaar en zijn tegelijkertijd identiek: het aasgierfonds FG Hemisphere, bijvoorbeeld, werd opgericht door twee voormalige consultants van Lehman Brothers. En met de Belgische wet, beseffen we dat ze de banklobby achter zich hebben.

We weten niet wie de aandeelhouders van de FV zijn?

Nee, we kunnen die informatie niet krijgen. Maar er is een goede kans dat er hier banken zijn die aandelen hebben in deze aasgierfondsen, want dit zijn waanzinnige rendementen.

Wat doet België na de zaak-Congo en de inbeslagname door het FV van geld voor ontwikkelingssamenwerking?

Het begin was Zambia in 2005, van rechts tot links, iedereen was het erover eens dat het walgelijk was. Het wetgevingsproces verliep zeer snel en resulteerde in een zeer korte wet, twee artikelen, waarvan het belangrijkste bepaalt dat de middelen voor ontwikkelingssamenwerking niet overdraagbaar en niet in beslag te nemen zijn; niemand, ook het VF niet, zal in de toekomst beslag kunnen leggen op het geld voor ontwikkelingssamenwerking. Maar niet alleen de zuidelijke landen zijn het slachtoffer. In 2012 kreeg Griekenland, dat al door zijn schuldeisers (de Trojka) was afgetuigd, te maken met een oud FV, Dart Management, dat een deel van zijn schuld op de secundaire markt terugkocht en eiste dat het land 100% daarvan zou betalen, bijna 500 miljoen euro.

Dus wat gebeurt er nadat de Belgische wet is aangenomen, er zijn reacties?

Het International Institute of Finance (IIF) en Febelfin reageren en zeggen dat dit beleggers zal afschrikken. Zij stuurden zelfs brieven naar parlementsleden om hen ervan te weerhouden de wet in zijn huidige vorm aan te nemen. De Nationale Bank van België doet hetzelfde: « Dezewet is niet goed, we hebben een internationaal initiatief nodig
e
Deze wet is niet goed, we hebben een internationaal initiatief nodig… « . Dus er is een onmiddellijke verontwaardiging.

Een gier is een roofvogel die zich voedt met aas en detritus. De fondsen met dezelfde naam voeden zich met mislukte staten. Openbaart de wet niet de laatste spasmen van een Staat die zijn macht heeft opgegeven om te financieren en die, als laatste redmiddel, tracht zichzelf te beschermen tegen wat hij heeft gecreëerd, of althans heeft laten gebeuren?

Ja, maar dit is juist een manier om de controle terug te krijgen en wetten te maken. Maar inderdaad, het is veelzeggend dat de economie helemaal niet gereguleerd is, laat staan de internationale financiën.

Veel mensen beseffen dit misschien niet? Als je het hebt over de Belgische Nationale Bank, privé-banken zoals BNP, beleggingsfondsen, belastingparadijzen…, is het dan een echte maffia?

Ja, natuurlijk, en de aasgierfondsen doen het « vuile werk », terwijl ze zeer bezorgd zijn over hun imago, zoals toen de advocaten van FV Elliott vroegen om een recht van antwoord na mijn carte blanche in Le Soir. Zij geeft ook veel geld uit aan krantenbijlagen om de staat in kwestie in diskrediet te brengen.

Dus ze hebben wat media bij zich?

Elliott heeft misschien aandelen in de mainstream media. Paul Singer [propriétaire du fonds Elliott], is de belangrijkste donor van de Republikeinse Partij in de Verenigde Staten, hetgeen ook verklaart waarom er in dit land geen wet op aasgierfondsen bestaat.

Lopen we met de aanval op de aasgierfondsen, een zekere parlementaire unanimiteit voor de wet van 2015, niet het risico te vervallen in het fenomeen van de boom die het bos verbergt? Deze schulden zelf zijn vaak verfoeilijk, hebben geen bestaansreden en worden terugbetaald door de midden- en arbeidersklasse, hetgeen aanleiding geeft tot bezuinigingsbeleid en het zoeken naar belastingen elders, zoals de BTW of de inkomstenbelasting.

Dat risico bestaat, maar voor ons bij de CADTM zijn de VF’s een toegangspoort tot de meanders van de financiën, van het schuldenstelsel, en dan beseffen we dat de VF’s echte parasieten zijn, maar dat we aan de andere kant de Club van Parijs hebben, waarin de grote crediteurstaten verenigd zijn, het IMF, de Wereldbank, de Europese Centrale Bank, die ook crediteuren zijn en die de bevolking enorme schade toebrengen. Het doel voor ons is een einde te maken aan de overheersing van schuld.

Er zij aan herinnerd dat de regeringen tegen exorbitante tarieven lenen van de centrale banken, met name van de Europese Centrale Bank, die op haar beurt aan de particuliere banken leningen verstrekt tegen tarieven…

…helemaal niets! Dit is 0%.

Wat kan er aan gedaan worden? Het is belangrijk te zeggen dat een staat zich in de schulden kan steken voor het welzijn van de bevolking.

Overheidsschuld is iets heel bijzonders: zij moet het algemeen belang dienen. Dit wordt echter zelden gezegd, omdat de staat wordt gezien als een bedrijf of een individu. De staat heeft verplichtingen jegens schuldeisers wanneer de schuld legitiem is, maar hij heeft ook verplichtingen jegens zijn bevolking voor wie hij de continuïteit van de openbare dienstverlening moet waarborgen. En deze zijn groter dan de financiële verplichtingen, de schuldaflossingsverplichtingen, moeten we niet vergeten.

Om terug te komen op de Europese Centrale Bank, die is een schandaal, want zij steunt echt de particuliere sector, zij leent niet aan de staten, zij leent aan particuliere banken die tegen 0% lenen en die vervolgens aan de staten lenen tegen rentetarieven die kunnen oplopen tot 7%. Er zij ook op gewezen dat de ECB, die deelneemt aan de schoktherapie in Griekenland, Griekse effecten ter waarde van 40 miljard euro heeft gekocht van verschillende particuliere banken en nu eist dat Griekenland de volledige nominale waarde terugbetaalt, d.w.z. 55 miljard euro plus rente!

Laten we niet vergeten wie er aan het hoofd van de ECB staat…

Draghi…

Van Goldman Sachs.

Ja, de ECB is duidelijk verbonden met particuliere belangen, daar bestaat geen twijfel over.

Voormalig Commissievoorzitter Barroso verliet de Commissie en ging naar Goldman Sachs; Juncker, de huidige voorzitter, is de belangrijkste architect van de ultraliberalisering van Luxemburg en de belastingparadijzen… Hoe doen we het?

We zullen de verdragen niet met hen veranderen, dat is ondenkbaar. Dus wat we zeggen is dat we de Europese verdragen niet moeten gehoorzamen.

Heeft België in september 2015 niet voor de VN-resolutie gestemd die een internationaal rechtskader voor de herstructurering van overheidsschulden tot stand moet brengen, waardoor het optreden van aasgierfondsen zou kunnen worden belemmerd? Het is paradoxaal dat de nationale wet van 2015 en deze weigering bij de VN.

In maart 2016 was er een resolutie over de schuld van de landen van het Zuiden: België stemde tegen. Bij de VN-resolutie onthielden zij zich van stemming. België doet op Europees en internationaal niveau niets vooruitstrevends op het gebied van schulden en VF’s, terwijl wij op mondiaal niveau een baanbrekende wet hebben. Ze doen het niet omdat de Belgische regering het niet wil.

Heeft België de parlementaire resoluties aangenomen waarin wordt aangedrongen op een audit van zijn schuldvorderingen om alle onwettige schuldvorderingen op te sporen en in te trekken?

Ja, maar de regering houdt zich bewust aan de teksten van het Parlement, met name aan de resolutie van het Parlement van 29 maart 2007. Er wordt over gestemd, maar het wordt nooit uitgevoerd. Wij hebben de regering ondervraagd, en zij antwoordden « Ja, ja, er wordt aan gewerkt « .

In Frankrijk vertegenwoordigt de terugbetaling van de rente op de schuld 10% van de staatsbegroting. In België, hoeveel is het?

Dit is de grootste begrotingspost. Elk jaar wordt 40 miljard betaald aan schuldeisers (waarvan 13 miljard alleen al voor rente), terwijl de federale uitgaven voor sociale zekerheid 10 miljard bedragen, d.w.z. 4 keer minder dan de schuldendienst.

De mensen moeten ook worden voorgelicht over de enorme gevolgen van de aflossing van schulden voor de sociale structuur, en dat het vooral de middenklasse en de armsten zijn die de schulden betalen, terwijl de rijken altijd manieren vinden om er onderuit te komen. Beseffen mensen dat niet altijd?

Ja, en daarom proberen we erover te praten via de burgeraudit, zoals Ecuador heeft gedaan met de deelname van sociale bewegingen. Op regerings‑, parlementair en institutioneel niveau beweegt er niets. Om terug te komen op de Belgische schuld: er is duidelijk een probleem: het is de schuld die ons beleid bepaalt. Het is in naam van de schuld, in naam van de tekorten, dat wij gaan zeggen:  » Eerlijk gezegd hebben we geen keus, we moeten concurrerender worden, we moeten snijden in onze sociale begrotingen om ze efficiënter te maken, we hebben publiek-private partnerschappen nodig omdat het te veel kost, we moeten de salarissen bevriezen… ». Kortom, het hele bezuinigingsbeleid wordt gevoerd in naam van de aflossing van schulden, die we in twijfel moeten trekken door ons af te vragen: « Is deze schuld echt legitiem? « . Van daaruit stellen wij de reddingsoperaties van de banken ter discussie, het fiscale beleid waarbij het de arbeiders en de middenklasse zijn die de prijs van de schuld betalen, aangezien de rijken in België ervan profiteren, en wel op twee manieren: op het gebied van fiscaal beleid betalen zij zeer weinig belasting, en vervolgens zijn het deze mensen die de Belgische schuld in handen hebben, via hun deelneming in de grote banken, en die zullen zeggen: « Ik wil geen bankier zijn ». Je leeft boven je stand, je moet stoppen met dit tempo van leven. De terugbetaling van de Belgische schuld vertegenwoordigt 20% van de begroting van het land, zonder enig debat, met name over de rentevoet. Wij hebben echter zojuist berekend dat indien de Belgische Staat geen rente zou hoeven te betalen, maar alleen het kapitaal zou hoeven terug te betalen — terwijl wij hebben gezien dat de rente de banken verrijkt die profiteren van de 0% rente van de ECB — de Belgische Staat een begrotingsoverschot zou hebben; wij kunnen dus nu al vraagtekens zetten bij de rentebetalingen. Er is geen discussie over mogelijk, en het is de eerste uitgave van de Staat!

Het is duidelijk dat als er geen debat is, dat komt omdat we weten wie de media bezit. Ze laten je dus carte blanche, het is leuk, het is goed, maar als ze er vaak over zouden praten, als ze er dossiers over zouden maken, als ze uitzendingen zouden maken, zou de publieke opinie, tussen aanhalingstekens, er heel snel van op de hoogte zijn, en zou er een veel sterkere mobilisatie van het volk komen.

Dus, zoals u zegt, we hebben een paar forums, maar ze zijn niet opgewassen tegen de uitdaging. België wordt nu aangevallen door Paul Singer, die de 1% vertegenwoordigt: een Amerikaanse miljardair, een lobbyist in de Verenigde Staten voor de Republikeinse Partij, zijn hele zaak is werkelijk schandalig en vandaag wil hij de wet maken in België, kunt u zich dat voorstellen! Deze wet is niet goed, je annuleert het voor mij ! « . En er was geen TV debat in België, helemaal niets!

Interview met Renaud Vivien, mede-secretaris-generaal van CADTM België,

26 januari 2017. Interviews door Alexandre Penasse