Alles is normaal.

De tijd dringt en wordt korter. De omvang en de aard van de crisis waarmee wij worden geconfronteerd, lijken op een catastrofe, waarvan slechts weinigen, te weinigen, van de politieke besluitvormers hier en elders bereid of in staat lijken de maat te nemen.

Zo zien wij ook dat de massa’s, de volkeren, het volk, kortom, evenzeer verlamd, onderworpen en versteend zijn door de gevaren die hun van heinde en verre, in de kromming van een krantenartikel of een kort bericht op de televisie of de radio, te binnen schieten.

Het is namelijk duidelijk dat de pers, op enkele zeldzame uitzonderingen na, al heel lang gemene zaak maakt met degenen die met alle middelen alles — en de toespraken van al diegenen — tegenhouden en verbergen, transformeren, ontrotten en manipuleren wat de onverbiddelijke voorwaartse mars van een vooruitgang in de weg zou kunnen staan, waarvan het gezicht overal vermomd is als een vreugdevolle en resoluut optimistische farce.

Hier worden de wonderbaarlijke verworvenheden van wetenschap en technologie en hun sensationele toepassingen gevierd, te koop in de beste winkels; daar wordt het effect van industriële activiteiten op het klimaat, de biodiversiteit, de luchtkwaliteit, het water en het voedsel in omloop vervalst en weerlegd; elders wordt de ernst en de onveranderlijke toewijding geprezen van « democratisch gekozen » regeringen aan de gelukkige burgers die vrij zijn in de keuze van hun automodellen en interieurdecoratie

Maar we doen alsof we niet weten dat in diezelfde gelukkige landen, die zo vrij en welvarend zijn — ondanks de schrijnende neiging van miljoenen mensen om te verarmen — de registratie van burgers de norm is geworden en niet langer de uitzondering, dat overal parallelle en discreet opgezette diensten belangstelling hebben voor sociale devianten, Kortom, deze fameuze vrijheid is niet zonder enige beperkingen, jammer natuurlijk, maar noodzakelijk voor het goede verloop van staatszaken en het bedrijfsleven in het algemeen, zoals we onlangs in Quebec hebben gezien.

Tenslotte zijn de middelen waarover degenen beschikken die belast zijn met de handhaving van een orde die niet lijdt onder verstoring, overal sterk uitgebreid, zonder dat daar ook maar het geringste bezwaar tegen werd ingebracht, behalve van veraf en in de marge van het heersende discours. Het kan niet vaak genoeg worden gezegd dat het in praktisch alle hoofden is binnengedrongen, en zij die, hier zoals elders, hun illusies hebben zien verdwijnen tegelijk met hun besef van de werkelijkheid der dingen, staan voor een gigantische taak. Het is immers niets minder dan een aanval op een systeem waarvan de taal — en dus de gedachten, concepten en praktijken — het vitale middelpunt vormt en dat werd ingesteld bij de geboorte van de industriële en kapitalistische samenleving meer dan tweehonderd jaar geleden.

Of het nu gaat om de betekenis die wordt gegeven aan eigendom, aan arbeid en de verdeling daarvan — lokaal en internationaal — aan de aard en het gebruik van geld, aan de fetisjering van het goed en het uitvloeisel daarvan, de onstuitbare consumptie van alles en nog wat. Dit alles en alles wat daarop is gevolgd op alle gebieden van het maatschappelijk leven, is stevig verankerd in zoveel mogelijk geesten. Voor de meerderheid blijft het vanzelfsprekend dat loonarbeid de enige beloning is voor de dwangarbeid van miljoenen mensen, dat de afwezigheid ervan wordt gezien als een soort vloek of een ernstige tekortkoming in de beroemde sociale integratie en de banden die worden aangeknoopt, dat het wordt ervaren als uitsluiting, dit zijn het soort ondubbelzinnige verklaringen, naast vele andere, die in alle machtssferen — zelfs in de redevoeringen van de vakbonden — nog steeds worden verkondigd en die geen enkele tegenstand ondervinden. Bijna iedereen is het erover eens dat de economie een wetenschap is geworden, ondanks de eclatante en in veel opzichten volmaakt komische mislukkingen van de stellingen die worden verdedigd door zoveel octrooispecialisten met een wijdlopig taalgebruik die, in weerwil van en ondanks het financiële fiasco dat met de dag groter wordt, de politieke besluitvormers blijven inspireren.

Kijk naar de rampzalige situatie waarin Griekenland zich bevindt, te beginnen met zijn volk, omdat het gedwongen werd de aanbevelingen, of liever de bevelen, toe te passen van de afgevaardigden van de Europese Commissie, die daarheen kwamen met hun zakken vol met verdragen over economie voor het gebruik van slechte managers.

Kijk naar de toestand van Italië, Spanje en Portugal, en zie de paniek van de « beleidsmakers » bij het zien van het risico van een ineenstorting die zou kunnen overslaan naar landen die denken dat zij veilig zijn voor besmetting.

Welnu, naast deze ellendige zaken van verdiend en verloren geld, van deze min of meer occulte en onbestrafte groepen die speculeren op de schulden die de volkeren van het continent steeds heviger treffen en zullen treffen, zijn dit uiteindelijk slechts details die, zich opstapelend, slechts verwarring en onbegrip toevoegen voor de arme toeschouwers die de ongelukkige burgers die wij meestal zijn geworden, zijn geworden. Diep in wat wij meemaken, moeten wij zien en begrijpen dat niets voortkomt uit de fataliteit of de toevalligheden van een universeel project dat wij — ondanks de plastische kunsten, de literatuur en de muziek — moeten durven zien als, uiteindelijk, een weerzinwekkend en monsterlijk avontuur van oorlogen en slachtpartijen waarin onze hele soort en daarmee alle schepselen die de schoonheid van een wereld hebben gemaakt, verwikkeld zijn. Wij zullen zeker niet — en misschien wel nooit — de gelegenheid krijgen een beroep te doen op alle wetenschappen om te trachten te begrijpen hoe wij op een bepaald moment in de evolutie en de geschiedenis de pijnlijke weg zijn ingeslagen die ons heeft gebracht waar wij nu zijn. Zeker, er is een fout gemaakt, of een omslagpunt, een knoeiboel in de programmering van een proces waarvan wij mensen tegelijkertijd de architecten en de slachtoffers zijn. En misschien is het een illusie te denken of te geloven dat wij, ongeacht de goodwill en het talent die klaarstaan om het verschil te maken, werkelijk kunnen hopen dat de wereld een betere plaats wordt dan zij is. En het is misschien niet onbelangrijk dat wij van tijd tot tijd in gedachten houden dat krachten en bewegingen van een werkelijk onvoorstelbaar gigantisme overal aan het werk zijn, in alle universa; en dat deze blauwe bol, waarin wij worstelen, in vergelijking met het Geheel van de oneindige Natuur slechts een belachelijke en oneindig kleine stofvlek is; mensen, beschavingen en sterren zijn sterfelijk. Maar laat dit ons niet troosten of vrijpleiten, het is op dit stofje dat we leven, en dat we moeten vechten.

Jean-Pierre L. Collignon