« Vivaldi », een kernwapenvrije coalitie?

« Het wettelijke tijdschema voor de geleidelijke afschaffing van kernenergie zal worden nageleefd, zoals gepland. Eind november 2021 zal een verslag worden opgesteld. Als hij  » blijkt dat er een onverwacht probleem is met de voorzieningszekerheid, zal de regering passende maatregelen nemen, zoals het aanpassen van het wettelijke tijdschema voor maximaal 2 GW aan capaciteit. Dit blijkt uit het verslag van de formateurs van de nieuwe regering van 30 september 2020, die gevormd wordt door een coalitie van zeven partijen, bekend als « Vivaldi ». Deze formulering doet verdacht veel denken aan de wet van 2003 inzake de geleidelijke sluiting van kerncentrales, waarin werd overeengekomen de levensduur van de zeven reactoren te verlengen van 30 tot 40 jaar en er tegelijk voor te zorgen dat ze na 40 jaar zouden worden gesloten, in bewoordingen die vergelijkbaar zijn met die van het verslag-Vivaldi. We weten wat er is gebeurd: door de laksheid van de opeenvolgende regeringen heeft deze wet van 2003 geleid tot de verlenging met 10 jaar van de T1-reactor in 2012 onder de regering-Di Rupo en van de D1- en D2-reactoren in 2015 onder de regering-Michel.

De energie- en politieke context van vandaag is natuurlijk heel anders dan die van 2003, dus laten we eens kijken naar enkele elementen:

• Sinds 2012 heeft de nucleaire industrie herhaaldelijk blijk gegeven van haar onbetrouwbaarheid. De benuttingsgraad is namelijk gedaald van 90–94% vóór 2012 tot gemiddeld 70% (in 1999 was dat 94%). Er zij aan herinnerd dat kernenergie voorrang heeft op alle andere sectoren en dat de reactoren altijd op hun maximale capaciteit produceren, zelfs als dit bijvoorbeeld betekent dat offshore-windturbines moeten worden stilgelegd of dat op de internationale markt met verlies moet worden verkocht.
• Noch de uitbreiding met twee reactoren in 2025, noch het CRM⁽¹⁾ is een absolute noodzaak, zoals vermeld in de nota van de CREG⁽²⁾ van 9 juli 2020 ter attentie van de formateur van de federale regering. Concreet werd dit geïllustreerd door het feit dat van 1 september tot 15 december 2018 de capaciteit van de kerncentrales niet meer dan 2 GW bedroeg en zelfs GW (slechts 1 reactor in werking) gedurende 1 maand vanaf 14 oktober, maar dat België op geen enkel moment bedreigd werd met een black-out of zelfs maar een gedeeltelijke afschakeling van de belasting. Beter nog, de reservecapaciteit bedroeg op elk moment ten minste 3,7 GW, waarvan bijna de helft binnenlandse capaciteit was: België had het dus gedurende deze hele periode zonder alle reactoren kunnen stellen.
• Deze noodzaak tot uitbreiding en/of MRC is gebaseerd op de studie van de transmissienetbeheerder (Elia) over de toereikendheid voor 2019⁽³⁾, die in 2020 helaas niet is bijgewerkt om de vertekeningen te corrigeren, ondanks het verzoek van leden van de federale regering en politieke partijen⁽⁴⁾.
• In november 2021 beslissen om 2 reactoren uit te breiden zou te laat zijn volgens Engie, dat zich beroept op de 18 tot 24 maanden uitstel die nodig zijn om de milieueffectstudie uit te voeren⁽⁵⁾ 30 tot 36 maanden om een reactor voor te bereiden op een verlenging, waarbij de effectbeoordeling en de werkzaamheden moeten worden uitgevoerd vóór de in de wet van 2003 vastgestelde sluitingsdatum (1 juli 2025 voor D4 en 1 september 2025 voor T3)⁽⁶⁾Dit maakt een totale vertraging van 4 tot 5 jaar. Je zou kunnen denken dat Engie er wat kwade wil insteekt en eindelijk van de Belgische reactoren af zou willen zijn: in juni 2018 had Isabelle Kocher, de toenmalige nummer 2 van Engie, inderdaad geprobeerd om ze te verkopen aan EDF, dat « nest van problemen voor Engie » zoals een Franse topman uit de industrie ze had genoemd⁽⁷⁾. Enerzijds had Engie echter gevraagd om vóór eind 2020 een duidelijk standpunt over de verlenging in te nemen, en anderzijds zou de termijn wel eens langer kunnen uitvallen dan is aangegeven, rekening houdend met de beroepen die naar aanleiding van de effectbeoordeling zouden kunnen worden ingesteld, waardoor de opdracht vooralsnog onmogelijk lijkt. Dit kan alleen maar tot vreugde strekken van diegenen die begrepen hebben dat de elektriciteitsvoorziening van het land niet kan worden verzekerd met reactoren die jaar na jaar hun onbetrouwbaarheid bewijzen, en de economische en energetische aberratie van de verlenging van verouderde reactoren die hun oorspronkelijke levensduur ruimschoots hebben overschreden⁽⁸⁾. Om nog maar te zwijgen van het risico van een allesbehalve onwaarschijnlijk ongeval en het beheer van hoogactief en langlevend afval zonder oplossing.
• Last but not least is de nieuwe minister van Energie, Tinne Van der Straeten, lid van de Vlaamse Groene Partij (Groen). Zouden Écolo en Groen een verlenging met twee reactoren in 2025 accepteren met het risico dat hun kiezers hen massaal in de steek zouden laten?

Zoals iedereen vandaag weet, is een krachtig programma om energie, met name elektriciteit, en niet-hernieuwbare hulpbronnen te besparen van essentieel belang om de klimaatdoelstellingen te halen en voorbereid te zijn op toekomstige tekorten. Dit is echter het stiefkind van het akkoord van de nieuwe regering, die bijvoorbeeld de uitrol van 5G wil doordrukken, wat zal leiden tot een stijging van het elektriciteitsverbruik van het land met meer dan 2%, maar ook tot een aanzienlijke stijging van het verbruik van andere energiebronnen en metalen⁽⁹⁾ ( « De federale regering zal de veiling van 5G zo snel mogelijk organiseren « , blz. 70 van het verslag van de opleiders). Het is mogelijk dat de reactoren in 2025 definitief worden gesloten, maar het staat vast dat deze regering het land meeneemt op een weg die door steeds meer burgers als een doodlopende weg wordt beschouwd.