Op het eerste gezicht lijkt de demonstratie die op 6 november van 12.00 tot 14.00 uur tussen
de stations in het noorden en het zuiden hadden niets te bieden dat degenen die uitgekeken waren op de traditionele optocht van vesten en vlaggen in vakbondskleuren op een uitgestippelde route, kon boeien. Maar de context van wijdverspreide bezuinigingen en een nationale staking tegen de antisociale maatregelen van de nieuwe regering motiveerden de neezeggers. We waren dus met 120.000 volgens de politie, waarschijnlijk tienduizenden meer, zonder al diegenen te vergeten die aan de kade moesten blijven bij gebrek aan
plaats in de treinen naar Brussel… Dit was al een hele tijd niet meer gebeurd. Na ontroerd te zijn door de kracht en de verscheidenheid van de menigte, na geproefd te hebben van het plezier van het springen om de rotjes te ontwijken, gingen de eerste marchers
werden uitgenodigd om deel te nemen aan een esplanade die veel te klein was om al deze mensen te bevatten, waar muzikanten en vakbondsfunctionarissen de sfeer om beurten opwarmden met hits en toespraken uit de jaren 70 en 80. Geconfronteerd met deze sombere finale, gaven sommigen er de voorkeur aan de bars en snackbars in de buurt te bestormen, of de treinen naar huis te nemen, of om te keren en de stoet te bewonderen
die zich nog steeds zo ver als het oog reikte uitstrekte, terwijl de laatste demonstranten het Gare du Nord nog steeds niet hadden verlaten.
Daar, tussen de esplanade en de boulevards, zag men een andere, veel indrukwekkender en onverwachte animatie. Honderden of zelfs
Duizenden mensen, de meesten gekleed in oranje werkkleding die aangaf dat ze bij de haven van Antwerpen hoorden, hadden besloten om
de route te verlengen langs de Petite Ceinture, waarschijnlijk naar het hoofdkwartier van de MR, de partij van de nieuwe premier. Maar hun plan werd gedwarsboomd door
het uiterlijk van een politie wegversperring, die tot dan toe bijzonder discreet was geweest.
Een rij blauwe mannen, met witte schilden, wapenstokken en helmen, probeerde een massa oranje mannen in bedwang te houden, soms met capuchons, die alles op hun weg kapot maakten, gooiden of omver gooiden: stoeptegels, palen, slagbomen, busjes… De blauwen trokken zich enkele honderden meters terug, waardoor er een enorm speelveld voor de « herrieschoppers » ontstond. Van tijd tot tijd, de blues zou opladen. Toen stapten ze achteruit, zichtbaar overdonderd.
De nieuwsgierigen stroomden toe om deze oproerige taferelen te observeren, te fotograferen of te becommentariëren met een drankje in de hand. Een onbeschrijfelijke verwarring ontstond uit dit ballet van kleuren, geluiden, geuren en emoties. Zo kon men de majestueuze intocht van de brandweerwagens bewonderen, het gooien van traangas, de rookwolken, de brandkuilen die in de vuilnisbakken of midden op straat verrezen, de levenloze betogers die in ambulances werden afgevoerd, de politieagenten die met brancards werden afgevoerd, de « opruiers » die met een mok in de hand van de bar naar de barricaden gingen. Men kan enthousiast zijn over de onthoofding van de reclameborden van Decaux, bedroefd over de explosie van voertuigen van de bewoners van deze volkswijk, en blij over het begin van de ontmanteling van de vastgoedhorror die de wijk ontsierde om er de kantoren van de NMBS in onder te brengen… Het is amusant om te zien hoe een politieman wegloopt van het plaats delict en zijn motorfiets achterlaat, die enkele ogenblikken later in brand vliegt, of hoe zijn collega in burgerkleding zijn camera laat grijpen door havenarbeiders die hem in de vlammen gooien. Sympathie voor degenen die de politie terugdrongen, wier reputatie in 2002 de doorslag gaf bij het besluit van de Raad van Europa om al zijn topconferenties in Brussel te houden; haat toen sommigen van hen andere demonstranten of buurtbewoners aanvielen; onrechtvaardigheid toen de busjes van rommelmarkthandelaren in rook opgingen.De vechtpartij duurde meer dan twee uur, zonder dat de blauwen ooit probeerden de sinaasappelen te omsingelen of terug te brengen naar het demonstratieterrein. Voorlopige cijfers: 112 politieagenten en tientallen demonstranten gewond, 43 arrestaties, 11 voertuigen in brand gestoken en 62 andere beschadigd.
Wat was er gebeurd? Een stortvloed van commentaren en interpretaties zou spoedig volgen. De burgemeester van Brussel legde ons uit dat de Antwerpse havenarbeiders de hoofdstad haten en er alleen heen gaan om te « pauzeren ». De politiewoordvoerder zei dat de havenarbeiders « geïnfiltreerd waren door anarchisten » en dat deze onwaarschijnlijke alliantie de brand had aangestoken. Journalisten zagen de hand van extreem-rechts over de « relschoppers » zweven, waarbij sommige havenarbeiders die banden hadden met het Vlaams Belang en een handvol Nation-leden door vakbondsleden uit de demonstratie werden verwijderd. Erger nog: de speurneuzen van de antifascistische website Résistances vonden tussen de 120.000 demonstranten zelfs twee Nederlandse neonazi’s die met de handen in de zakken marcheerden… wat een persbericht waard was, dat breed werd opgepakt, en zo inhoud gaf aan de absurde these van een « neonazi-infiltratie ». Aan de kant van de demonstranten wezen sommigen erop dat de politie terughoudend was om naar het front te gaan omdat zij te maken had met wapens die groter waren dan de hunne. De vakbondsmensen merkten op dat een deel van de « ordestrijdkrachten », die zich ergerden aan de aanval op hun pensioenregeling maar ook aan de chaotische tenuitvoerlegging van de politiehervorming, solidair waren met de demonstratie en deze niet wilden onderdrukken. Anderzijds betoogden sommigen dat de staat dit had laten gebeuren om de demonstratie te bezoedelen en repressie in de volgende episode te rechtvaardigen. Minder prozaïsch zagen anderen deze gebeurtenissen als het begin van een brede anti-kapitalistische opstand. Slechts één ding is zeker: de autoriteiten en de vakbonden lijken deze « excessen » niet te hebben voorzien. De ordedienst van de vakbonden was onzichtbaar, de politiestrategie onbestaande. De dokwerkers werden bij hun aankomst in Brussel gesignaleerd, maar het « anti-hooligan apparaat » werd niet geactiveerd, de pompwagens kwamen leeg aan, geen van de aangrenzende straten werd geblokkeerd. De agenten van de zone Brussel klaagden dat zij geen toestemming hadden gekregen om versterking te sturen toen hun collega’s van de zone Midi om hulp vroegen, waardoor de zaak uitliep op een psychodrama binnen een politiekorps dat zich niet geliefd voelt bij zijn burgemeester — tegen wie trouwens een klacht is ingediend door bepaalde politievakbonden en een onderzoek is ingesteld door de minister van Binnenlandse Zaken.
Wat als geen van deze verklaringen bevredigend zijn? Wat als wij, afgezien van de zucht naar mediasensatie, romantische of paranoïde versies die voorbijgaan aan de combinatie van omstandigheden, een zekere complexiteit zouden moeten aanvaarden om een sociale beweging van een dergelijke omvang te begrijpen? Accepteer dat de demonstranten even divers zijn als hun beweegredenen, dat ze niet noodzakelijkerwijs allemaal « links » zijn en dat racisme zich soms kan vermengen met sociale opstand, zelfs als het sommige van onze referentiepunten verbrijzelt… En dat naast de frustratie die vreedzaam tot uiting komt in een goed georganiseerde massademonstratie, woede en razernij in bepaalde sociale lagen rommelen. Veel meer dan een wanhopige poging om het hoofdkwartier van de MR te vernielen, of de loutere wens om de politie te bestrijden, kunnen de botsingen van 6 november ook worden gezien als de eenvoudige uitdrukking van een behoefte aan een uitlaatklep om niet te verstikken in het huidige politieke klimaat. Een moment van transgressie, als een soort carnaval, waardoor opgekropte energieën vrijkomen in een samenleving die bezig is alle kleppen open te breken die hen tot dan toe in bedwang hielden.
