UITWISSELING VAN HULPMIDDELEN

Sleutelen en een sociaal weefsel creëren in Brussel en tegelijk economische en ecologische antwoorden bieden op de problemen van de geprogrammeerde veroudering⁽¹⁾, dat is wat Tournevie, een dienst zonder winstoogmerk voor het uitlenen van gereedschap, gevestigd in de MicroMarché⁽²⁾, in het hart van Brussel, wil doen. Interview met Olivier Beys, stichtend lid. 

Kairos: Kunt u mij het concept van Tournevie uitleggen? Hoe werkt het? 

Olivier Beys: Het is heel eenvoudig, Tournevie is een dienst voor het lenen van gereedschap die werkt als een bibliotheek. Tegen een vergoeding van slechts 20 euro per jaar kunnen leden gereedschap lenen voor een periode van een week met de mogelijkheid om de lening met een of twee weken te verlengen. Het doel is toegang te geven tot materiaal zonder het te hoeven bezitten, om ecologische redenen, maar ook om economische en sociale redenen; sociaal omdat Tournevie meer wil zijn dan een dienst door ook een plaats van ontmoetingen en uitwisselingen te zijn. 

Waar heb je het idee vandaan? 

In de Verenigde Staten en Canada bestaat dit concept al enkele jaren, met zo’n 60 uitleendiensten voor gereedschap verspreid over Noord-Amerika. Op een gegeven moment had ik wat tijd over, geen baan, en zocht ik een concreet en plaatselijk project om op te zetten, waarbij ik meestal in abstracto werkte. Ik was ook op zoek naar iets dat gemakkelijk op te zetten was, hoewel ik niets van gereedschap afwist, maar ik heb me kunnen omringen met de juiste mensen met de juiste kennis. Thomas (nota van de redacteur: de gereedschapsexpert van het team) dacht er al twee jaar over om een soortgelijk project op te zetten, maar het was er niet van gekomen door een gebrek aan vrijwilligers die zich hiervoor wilden inzetten. 

Ik hoorde dat er nog een gereedschapsbibliotheek is in Kortrijk. Had je al eerder contact? 

Ja, ik ben vorig jaar naar Kortrijk geweest om van hun manier van werken te leren. We hebben sindsdien contact gehouden omdat we van plan zijn open source software te maken om dit soort initiatieven te vergemakkelijken. Het zal uiteraard moeten worden aangepast aan de context, maar het zal een solide basis vormen waarop kan worden voortgebouwd. 

Terugkomend op Tournevie, kun je me uitleggen hoe het internetplatform werkt⁽³⁾ ?

Wij moedigen gebruikers aan zich op onze website voor gereedschapbeheer te registreren om gereedschap te reserveren alvorens het in onze kantoren op te halen. Aangezien wij momenteel alleen op maandag van 19.00 tot 21.00 uur open zijn, worden wij niet overladen met coderingen, aangezien wij ook de gereedschappen moeten in- en uitchecken. Dit is ook de beste manier om ervoor te zorgen dat zij op het gewenste tijdstip beschikbaar zullen zijn. 

Hoe heb je al dit materiaal gefinancierd, heb je partnerschappen verkregen? En wat dekken de lidmaatschapsbijdragen precies? 

Ons model berust op lidmaatschapsgelden en enkele kleine extra inkomsten om ons zelfvoorzienend te maken wat betreft huur, onderhoud en verzekering van gereedschap. Maar voor nieuwe aankopen zijn wij afhankelijk van fondsen en diverse subsidies, bijvoorbeeld van het Brussels Gewest. 

En er was ook een groeifinanciering⁽⁴⁾ waardoor we wat kapitaal konden ophalen?

Ja, in feite denk ik dat het voor dit soort initiatieven heel belangrijk is. Omdat het niet alleen een communicatiemiddel is, een manier om mensen te zeggen « hallo wij zijn hier ». 8.440, wat ons in staat stelde een eerste deel van de voorraad te kopen en autonoom te zijn. Want het probleem met de fondsen is dat er wachttijden zijn, beperkingen, zoals wat er al dan niet met de steun kan worden gedaan. Tegelijkertijd bewijzen wij via growfunding dat wij over de middelen beschikken om het geld zelf bijeen te brengen en dat wij niet van hen afhankelijk zijn. Het is mogelijk dat wij in de toekomst een crowdfundingcampagne moeten herhalen om een zeer specifieke reden, bijvoorbeeld de aanschaf van instrumenten die bijzonder duur zijn maar waar veel vraag naar is bij de leden. 

Wij hebben de indruk dat fondsen op dit moment zeer gemakkelijk te verkrijgen zijn, dat de overheid openstaat voor dit soort initiatieven, maar ons uitgangspunt was niet afhankelijk te zijn van dit soort steun. We waren gewoon bang dat we niet genoeg geld zouden hebben om een solide inventaris op te bouwen. Dus had ik een hele reeks fondsen aangevraagd. En ineens « vingerknip », krijgen we veel geld, geld dat ook gebruikt zal worden om de lidgelden zeer laag te houden: de toegang tot de instrumenten moet bespottelijk blijven, 20 euro lidmaatschap is voor de meeste mensen geen belemmering, we willen dat dat niet verandert. 

Men wil verspilling en geprogrammeerde veroudering tegengaan door de voorkeur te geven aan kwaliteitsgereedschap dat volledig kan worden gerepareerd. Koopt u hoofdzakelijk nieuw gereedschap of beschikt u over partnerschappen om gereedschap dat al een vorig leven heeft gehad, te recupereren? 

Ik weet de exacte verhoudingen niet, maar ik denk dat het half en half is. Wij kopen liever tweedehands gereedschap omdat Thomas het kan repareren en dat maakt deel uit van onze filosofie, maar soms is dat onmogelijk. Anderzijds hebben wij wat men zou kunnen noemen « partnerschappen » met leveranciers van sommige merken die ons kortingen geven. Op dit moment zijn we te klein om druk te kunnen uitoefenen op de fabrikanten en het is een utopie te denken dat we zullen slagen, maar we hopen dat met de toename van dit soort initiatieven en met de golfbeweging die elke dag groter wordt, de fabrikanten zullen inzien dat het nodig is over te schakelen op meer modulaire ontwerpen en standaardisering van onderdelen.

Hoeveel leden hebben zich sinds de lancering in september aangemeld? 

Gestart op 21 september, zitten we nu op 205 leden, ah nee, 206 met het laatste lidmaatschap van vandaag. Wij hebben de totale waarde van de tot dusver uitgeleende uitrusting berekend en komen uit op 36.000 euro aan gereedschap dat sinds het begin is uitgeleend. Dit is nogal bemoedigend, is het niet? 

In vier maanden, ja, dat is echt indrukwekkend! We hadden al gezegd dat Tournevie meer wilde zijn dan een uitleendienst, maar ook een plaats voor ontmoetingen en uitwisselingen. Heeft u al concrete ideeën, worshops of andere? 

Op dit moment zie ik twee sporen. Het eerste en eenvoudigste is het organiseren van workshops voor zowel leden als niet-leden om de basisbeginselen van het gebruik van de meest gebruikte gereedschappen bij te brengen. Dit is een van de doelstellingen van Tournevie: de emancipatie van de gebruikers, wij willen de mensen deze geest bijbrengen om dingen zelf te doen, met het gevoel van voldoening dat daaruit voortvloeit. Je zou bijvoorbeeld kunnen overwegen om de grondbeginselen van elektriciteit te leren, de gereedschappen die je gebruikt en hoe ze werken. Ik ben geïnspireerd door een evenement, « Brico Ladies », dat plaatsvond in Schaarbeek, in het Maison de la Femme. Het idee was om vrouwen uit de Maghreb, die vaak niet vertrouwd zijn met dit soort oefeningen, de grondbeginselen van het doe-het-zelven bij te brengen om hen meer zelfvertrouwen en onafhankelijkheid te geven. 

Het tweede idee zou zijn om team-buildings te organiseren voor bedrijven, in plaats van boomknuffelaars of andere clichématige activiteiten. Thomas heeft bijvoorbeeld een concept om in één dag samen een object te maken. In de eerste plaats door te leren hoe de instrumenten moeten worden gebruikt en in de tweede plaats door andere manieren van samenwerken te ontdekken. Bovendien is handenarbeid voor veel mensen die uit bedrijven komen, niet per se een pluspunt, zodat zij ook uit hun comfortzone worden gehaald. 

En tegelijkertijd breken met de hiërarchische structuren van bedrijven? 

Het is in de geest, ja. Het geldt ook voor scholen, we hebben feedback gehad van enkele leraren die geïnteresseerd waren in het concept, om bijvoorbeeld met hun kinderen vogelhuisjes te bouwen. Wij stellen ons voor een kleine financiële bijdrage te vragen, niet uit commercieel oogpunt, maar om een zekere autonomie te waarborgen en ons in staat te stellen onze activiteiten uit te breiden zonder afhankelijk te zijn van externe fondsen. 

Het idee klinkt veelbelovend! U noemde het al eerder, maar kunt u andere sectoren bedenken die geschikt zijn voor dit soort diensten? 

Er bestaan al zaaigoedbibliotheken van landbouwers. Dit kan ook gelden voor keukenmachines, wafelijzers, mixers, enz. In feite kan dit gelden voor alles wat u bezit, maar slechts een paar keer per jaar gebruikt. Maar volgens ons zal gereedschap onze enige niche blijven. 

Ik veronderstel dat er een verlangen is om een menselijke schaal te behouden zonder te proberen uit te breiden naar alle gebieden. 

Dat klopt. In de utopie die ik me voor Brussel voorstel, zouden er verspreid over de stad soortgelijke plaatsen moeten zijn, want voor wie ver weg woont, begrijp ik dat het tijd kost om in het centrum te geraken. Ik denk dat als er links zijn met circulaire economie en voedselplekken, er goede synergieën kunnen zijn. Het is geen toeval dat wij hier naast de Micromarché zitten, wij vinden dat het een open en gunstige plaats is voor dit soort initiatieven, maar het moet worden uitgebreid over de hele stad en niet alleen in de zogenaamde trendy wijken. 

Is er een boodschap die u aan de lezers zou willen doorgeven? 

Ja, Tournevie is nog steeds op zoek naar vrijwilligers om het project te dragen. We zijn op zoek naar verschillende profielen. In de eerste plaats hebben wij vrijwilligers nodig om ons te helpen bij het runnen van onze kantoren, die momenteel op maandag open zijn (maar binnenkort ook op vrijdag open zullen gaan). Ook mensen die workshops willen houden om hun kennis door te geven, zijn welkom. Tenslotte zijn we ook op zoek naar — wat iets specifieker is en moeilijker te vinden, denk ik — mensen die bereid zijn wat meer te investeren, een soort « community manager », die verbanden legt tussen ons project en anderen; mensen die mogelijkheden zien om samen met ASBL’s, bedrijven, de stad of wat dan ook, synergieën tot stand te brengen. 

Interview door Texas Vandervliet