Sneller, hoger, sterker *

Beste Kairos lezers,

We horen het elke dag, het is de crisis in Europa, en omdat de EU (nog?) geen democratie is, worden er beslissingen genomen zonder dat de burgers echt de mogelijkheid hebben om die aan te vechten door hun leiders terug te sturen via een stembusgang: je kunt in de Raad (de staten) nauwelijks één van de 27 leiders tegelijk veranderen, en het Europees Parlement heeft bijvoorbeeld nauwelijks iets te zeggen over de eurocrisis. Maar sommigen menen dat een van de redenen voor de crisis juist is dat Europa al te democratisch is: democratie is traag en onvoorspelbaar, en daarom slecht voor het bedrijfsleven. De voorstellen van de machtige Europese Ronde Tafel van Industriëlen (ERT), waarin de CEO’s van tientallen multinationals zitting hebben, zouden ervoor zorgen dat zakelijke belangen in de toekomst voorrang krijgen boven alle andere overwegingen en dat  » de onmiddellijke totstandbrenging van economische groei moet de eerste prioriteit zijn van alle overheidsbeleid « . In een document van januari 2012 wordt onder meer voorgesteld de Europese wetgeving te herzien aan de hand van de volgende criteria:

- Bestaande wetgeving: nagaan welke juridische elementen « de groei beperken en kunnen worden geschrapt zonder de fundamentele bescherming aan te tasten »;

- hangende wetgeving: « moratorium op alle bedrijfsgerelateerde regelgeving, met inbegrip van de handhaving van bestaande regels op zowel EU- als nationaal niveau die geen bewezen positief effect op de economische groei hebben »;

- Toekomstige wetgeving: oprichting van een onafhankelijk mechanisme of orgaan « om ervoor te zorgen dat alle bedrijfsgerelateerde bepalingen worden beoordeeld op basis van hun verwachte effect op de economische groei en, van cruciaal belang, hun initiële kosten voor het bedrijfsleven « .

Groei of de dood! Met zo’n apparaat kun je stemmen in elke richting die je wilt, het resultaat is gegarandeerd. Indien de ERT slechts een kleine groep marktfundamentalisten zou zijn, zou dit van weinig belang zijn, maar er zij op gewezen dat de voorstellen van deze organisatie reeds een beslissende invloed hebben gehad op de totstandkoming van de euro of de huidige discussies over de hervorming van de economische governance van de EU (Europees Semester en TSCG⁽¹⁾ De Europese Commissie heeft reeds verregaande bevoegdheden gekregen om in te grijpen in economische aangelegenheden), en we horen hier en daar prominente politici, zoals Mario Monti, de leider van de Italiaanse regering, dit soort voorstellen oppikken. Waakzaamheid is dus geboden!⁽²⁾

Op 24 juli opende de Europese Ombudsman, na een klacht van Corporate Europe Observatory (CEO), een onderzoek naar het lidmaatschap van Mario Draghi, de huidige President van de Europese Centrale Bank (ECB), van een lobby van de financiële sector, de « Groep van Dertig ».⁽³⁾ De groep, die een aantal van de meest invloedrijke figuren uit de internationale bankwereld (overheid en bedrijfsleven) verenigt, zegt zelf  » de huidige en toekomstige structuur van het internationale financiële stelsel beïnvloeden door praktische aanbevelingen te doen voor beleidsmakers in de openbare en particuliere sector ». De onafhankelijkheid van de ECB, die in haar statuten is verankerd⁽⁴⁾Maar het feit dat de president van de ECB zelf (en zijn voorganger Jean-Claude Trichet) tot een organisatie behoren die in het verleden standpunten heeft verdedigd die de belangen van particuliere banken dienden, heeft blijkbaar tot nu toe niemand geschokt. De zaak kreeg eind juli enige media-aandacht en de verdediging van de ECB-administratie, die op haar beurt aanvoert dat de heer Draghi het recht heeft — en zelfs de plicht! — Het is niet overtuigend dat hij iedereen moet ontmoeten, of hij nu op « persoonlijke titel » tot de Groep van Dertig behoort of dat deze lobby in feite geen lobby is. Wat zal het besluit van de Ombudsman zijn en wanneer zal het genomen worden? Wat het ook is, het feit alleen al dat de heer Draghi president van de ECB kon worden terwijl hij lid van die organisatie bleef, spreekt boekdelen over het gewicht van de particuliere belangen in Brussel. Een voorbeeld? Uit ons recente onderzoek naar de samenstelling van de deskundigengroepen van DG Ondernemingen, die deze administratie van de Europese Commissie adviseren over kwesties als « maatschappelijke behoeften » of de « overgang naar een koolstofarme economie », blijkt dat tweederde van deze adviseurs multinationals vertegenwoordigen.⁽⁵⁾

De buitensporige toenadering tussen openbare leiders en particuliere belangen is zeker niet nieuw in de hoofdstad van Europa, maar is des te ernstiger omdat er veel op het spel staat. Zo zullen de huidige discussies over de financiering van onderzoek in de Europese Unie (we hebben het over een budget van meer dan 80 miljard euro over 7 jaar) een belangrijke rol spelen bij het bepalen welke onderzoeksprojecten zullen worden gesteund, en dus ook wat onze toekomst zal zijn. Open source-technologieën voor de massa of monopolies beschermd door octrooien? Voorzorgsbeginsel of 500 miljoen Europese burgers als proefkonijn gebruiken? De industrie is er reeds in geslaagd 20 miljard in de wacht te slepen voor projecten die zij zelf zal kiezen⁽⁶⁾en uit ons onderzoek naar de huidige lobbystrijd over de financiering van onderzoeksprojecten in de landbouw blijkt dat de voorstanders van de « bio-economie », een visie waarbij de natuur wordt omgezet in hulpbronnen voor de industrie, het aantal milieuactivisten, consumenten of lokale overheden die in Brussel vertegenwoordigd zijn, met minstens vier overtreffen…⁽⁷⁾

Dergelijk onderzoek zou gemakkelijker uit te voeren zijn indien de Commissie de transparantie van het lobbyen serieuzer zou nemen, zodat wij tenminste met een paar muisklikken zouden weten wie over welk onderwerp lobbyt (zoals het Amerikaanse systeem mogelijk maakt) in plaats van wekenlang te besteden aan het leggen van de puzzel; maar dit is verre van het geval. Uit het verslag « Dodgy data » van de ALTER-EU-alliantie (waarvan CEO lid is), dat in juni jl. is gepubliceerd, blijkt niet alleen dat honderden organisaties en bedrijven nog steeds ontbreken in het transparantieregister voor lobbyen van de Commissie, waaronder bijna alle advocatenkantoren, maar ook dat de gegevens in het register, die door de lobbyisten zelf zijn verstrekt, onduidelijk, verouderd, onbetrouwbaar en niet vergelijkbaar zijn. Als gevolg daarvan is het nog steeds onduidelijk of bijvoorbeeld het onlangs gelanceerde « Europees burgerinitiatief⁽⁸⁾ de oproep tot intrekking van het energie- en klimaatpakket van de EU van 2009 — dat voorziet in een vermindering van de CO2-uitstoot met 20% tegen 2020 — is een door de industrie geleide of niet zo door de industrie geleide public relations-oefening⁽⁹⁾ . Toch is het bekend dat de olie-industrie bijvoorbeeld jarenlang de activiteiten van klimaatsceptici in de VS heeft gefinancierd. Wordt vervolgd!

Heb een goede start,

Martin Duif

voor Corporate Europe Observatory

www.corporateeurope.org