OPEN BRIEF AAN KLIMAATSTAKERS EN ANDERE DEMONSTRANTEN: HET ZAL RADICAAL ZIJN, OF ER ZAL « NIETS » GEBEUREN

Je kunt een systeem niet veranderen met de manier van denken die het heeft gecreëerd

Een kenmerk van dit extreme centrum, waarover de filosoof Alain Deneault spreekt, is zeker dat men alleen die kritiek duldt die het systeem van uitbuiting dat eigen is aan onze kapitalistische maatschappij niet ter discussie stelt, en dat men alleen die kritiek doorlaat die binnen dat systeem blijft en er geen aanstoot aan geeft. Inmiddels zouden alle politici de klimaatprotestanten gehoord hebben. Maar zij luisterden niet naar hen. Alles wat zij zeggen dat het groeidogma in twijfel trekt, zal tot zwijgen worden gebracht of gelijk worden gesteld met de extremen (rechts of links), wat de meest doeltreffende manier is om een debat te vermijden.

Het is uiteraard moeilijker om een beginsel publiekelijk te verdedigen wanneer het is geuit door politieke vijanden, zelfs indien hun bedoelingen heel anders waren dan de onze toen zij deze ideeën uitten. Hoewel de liberale kapitalisten de klimaatprotesteerders hebben bekritiseerd omdat zij consumenten zijn die hun boodschap tegenspreken, hebben zij dit dus niet gedaan om het protest te steunen, maar alleen om te denigreren wat zij zeggen en hoe subversief dit zou kunnen zijn. Het was de klassieke techniek om de boodschapper te bekritiseren om zijn boodschap te devalueren. Dit is het enige doel van deze georganiseerde individuen die niet aangesproken willen worden Zij weten dat het milieuvraagstuk, zoals de meeste andere partijen (al diegenen die zweren bij groei), concurreert met het economische vraagstuk, dat voor hen het meest essentieel is.

Op het gevaar af te worden geassocieerd met degenen die de stakende studenten hebben gestigmatiseerd, zijn wij echter van mening dat het onze plicht is te wijzen op de obstakels voor verandering, deze te erkennen en onder ogen te zien. Maar de kritiek van onze politieke vijanden op de demonstranten verdient in de eerste plaats drie opmerkingen:

- Het is niet omdat deze vijanden tegenstellingen oproepen dat men, door een soort imbeciele reflex, zou moeten weigeren te aanvaarden dat deze tegenstellingen werkelijk bestaan. Net zoals wij aardbeien zouden eten als zij er ook van zouden smullen, zullen wij bepaalde analyses niet uit de weg gaan onder het voorwendsel dat wij daarmee « in de kaart zouden spelen van… »;

- vanaf dit punt zichzelf een intellectuele gedragslijn te geven en elke oukase te weigeren die zelfingenomen mensen en primaire antifa’s trekken bij de geringste kritiek, die erin bestaat dat men zichzelf het denken ontzegt uit angst te worden gelijkgesteld met de « rood-bruinen »(1). Laat ze ons assimileren, dat zullen ze hoe dan ook doen, extreem-rechts is voor hen altijd de vogelverschrikker geweest die hen in staat stelt de waarheid achter het gordijn van de show niet te citeren, overtuigd van de intrinsieke kwaliteit van onze moderne samenlevingen, voor hen altijd ontwikkeld in plaats van onderontwikkeld. Natuurlijk zijn zij die ketterijen stigmatiseren en verspreiden niet allen onwetend van de verrotting die aan de wortel ligt van onze systemen, maar doordat zij zichzelf tot onwillige spreekbuis van de macht maken, uit vrees met het smerige beest te worden gelijkgesteld, beseffen zij niet in welke mate zij juist de mensen bewapenen die zij beweren te bestrijden;

- Wijzen op de tegenstellingen betekent niet dat wij niet meer geloven in de mogelijkheid van een revolutionaire beweging, noch dat wij ons op een voetstuk plaatsen van waaruit wij onze analyses kunnen lanceren en veralgemenen naar de massa’s toe. Wij weten dat deze tegenstrijdigheden aanwezig zijn, en dat zij aan de oorsprong liggen van de bestendiging van hetzelfde, en van de politieke en commerciële recuperatie die zij vergemakkelijken. Deze zijn zeker wijdverbreid, maar zij zijn niet kenmerkend voor elke demonstrant en vormen geen onoverkomelijk obstakel. Wij keuren ook niet het onmogelijke goed, integendeel, wij benoemen de hinderpalen;

- Juist door onze tegenstellingen te benoemen zullen wij ze kunnen overwinnen, want door de dingen te verwoorden worden de collectieve voorwaarden geschapen om ze te overwinnen.

De anderen daarentegen, die de meest relevante boodschappen willen vernietigen, nemen geen initiatief tot iets constructiefs, zij willen alleen dat wij niet nadenken. Integendeel, ondanks de overweldigende feiten willen wij dit optimisme van de wil handhaven en geloven in een revolutionair perspectief van al deze verspreide bewegingen, om de hoop te behouden dat uit deze massa van demonstranten een belangrijk deel kan voortkomen dat zich bewust is van het niveau van de veranderingen die nodig zijn en van de daden die wij moeten volbrengen.

OM ONZE HUID TE REDDEN, OM TEGEN TE GAAN WAT ONS DOODT

« Onze leiders zijn over het algemeen degenen die zich de doelstellingen van het systeem het best eigen hebben gemaakt en daardoor immuun zijn voor argumenten en bewijzen die het in twijfel zouden kunnen trekken.(2)

Maar laten we gaan dan. Ja, er ontbreekt iets aan deze bevoorrechte klasse gebeurtenissen — waar de meesten van ons bij Kairos ook deel van uitmaken. Deze opmerking is niet bedoeld om mensen een schuldgevoel aan te praten, om te denigreren, om af te breken wat er broeit, maar om aan te geven dat het bewustzijn evenredig moet zijn met de eisen, en dat als het systeem zo lang in stand is gehouden, dat komt omdat een meerderheid van ons het heeft toegelaten. Klimaatactie is natuurlijk al een valse claim, een houding waarin wij ons nog steeds voordoen als redders, als wezens die alles zouden overtreffen en beheersen. Wij handelen om onze eigen hachje te redden, want het klimaat is al ernstig aangetast en de maatregelen die vandaag snel moeten worden genomen, kunnen het ergste alleen maar voorkomen of verzachten, in de wetenschap dat de fauna en flora noodzakelijkerwijs beter af zouden zijn als wij er niet waren. Opdat beide worden gerespecteerd en de mens in harmonie met hen kan leven, of opdat zij ondanks onze aanwezigheid veilig en gezond blijven, zullen radicale maatregelen moeten worden aanvaard waaraan echte verandering zal worden afgemeten.

Cola gekocht in fast-foodzaken zal niet langer een uitzondering zijn, het zal te veel zijn: fast-food zal moeten verdwijnen. Alles is hetzelfde: geen supermarkten meer, geen Ikea, geen multinationals van welke soort dan ook, geen vliegreizen meer, geen banken die door een minderheid worden gecontroleerd, geen individuele auto’s meer, zelfs — en vooral? — elektrisch. Geen reclamespots meer, H&M, Tetra Pak, timesharing, onfatsoenlijke erfenissen; geen uitgebuite « schoonmaaksters » meer die het evenwicht in het huishouden herstellen ten koste van het klassenevenwicht, geen belastingparadijzen, geen Viva for life meer, geen rijken meer, dus geen armen meer, geen SD(F)(3) niet meer schijten in het drinkwater, we zullen Onze dodenzullen wordenvernederd , ons land zal worden behouden om te verbouwen wat we nodig hebben, de moderne heren zullen worden onteigend, een maximuminkomen zal worden opgelegd.

Het verschil zal morgen niet meer zijn tussen degenen die « goed » doen en degenen die « fout » doen, de simplicieten en de consumentisten, maar tussen degenen die aanvaarden dat radicale veranderingen noodzakelijk zullen zijn — en dat ook zullen moeten zijn — en degenen die denken dat oppervlakkige aanpassingen voldoende zullen zijn. De eersten zullen zich bewust zijn van de onmogelijkheid om het zonder de politieke strijd te stellen en zullen hun tegenstellingen overwinnen door middel van de collectieve strijd, de laatsten zullen de liberale doxa van de « eco-gest » overnemen en zich neerleggen bij het samenleven van subjecten « vrij om te kiezen » in een ongezonde en liberticidale omgeving. Vrij om te kiezen om naar de Macdo te gaan, naar Ikea, naar de Apple Store, naar een city-trip… er is geen individuele vrijheid in een maatschappij waar de aangeboden instellingen en diensten enkel de winst dienen; waar de organisatoren van het kapitalisme alles in beweging zetten om overconsumptie te verzekeren, een onontbeerlijke voorwaarde voor de bestendiging van hun productivistisch systeem. In deze wereld van individuele keuze, als men « nee » zegt, zeggen negen « ja »… daar maak je geen maatschappij van.

We zullen moeten beslissen of we de realiteit onder ogen zien en aanvaarden wat ze inhoudt, of blijven doen alsof we aan het veranderen zijn, bijvoorbeeld door ons te laten misleiden door het participatieplatform dat door Good Planet Belgium en WWF in het leven werd geroepen(4)Met het oog op de verkiezingen van 2019, ideeën verzamelen van jonge Belgen om een groenere samenleving op te bouwen, ideeën die in april aan de politici zullen worden voorgelegd. Hier komt het: de ideeën van jongeren zullen worden verzameld op een platform dat gesponsord wordt door Axa, Deloitte, Delhaize, Ikea, Luminus, Tetra Pak, Umicore(5)… om, na het democratisch proces te hebben nagebootst, deze ideeën door te geven aan de politici die werken voor degenen die sponsoren, en zo verder gaan met degenen die plunderen, vervuilen, doden, vernietigen, opzadelen, verstikken, uitroeien.

In deze fabel zullen de media de verteller spelen, die ons twee decennia geleden over de opstanden in Seattle vertelde: « de markt de meest efficiënte manier blijft om het economische leven te organiseren, ook al omdat alle andere hun beperkingen hebben getoond » (Le Soir, 2 december 1999), en die vandaag de dag de loftrompet steken over  » de kracht van de straat’, van deze Dit is het geval voor de « burgers als motor van de democratie » (Soir-redactioneel van 30 januari 2019).Een  » drijvende kracht  » voor zover het niet raakt aan de drijvende wortel van het kapitalisme, dat is winst tot elke prijs, een waanzin die alles vernietigt. « Le climat, c’est une affaire qui marche  » (Le Soir, idem.), als het werkt met de markt…

Dus, mede-klimaatbeschermers, « morgen », als het gebeurt, zal een morgen zijn zonder cola, zonder aluminium blikjes, zonder plastic, zonder smartphones en al die wereld die daarmee gepaard gaat. Wij moeten erin slagen ons het einde van het kapitalisme, een minder verbonden en menselijker wereld voor te stellen, om de nabije waarschijnlijkheid van het einde van onze wereld geleidelijk aan uit te sluiten. We zullen moeten accepteren dat we fout zaten, als we nog steeds hopen onze kinderen te zien opgroeien in vrede, vrijheid en gerechtigheid, of de prijs blijven betalen, maar dan zal het veel minder leuk worden…

Alexandre Penasse

Notes et références
  1. « Rouge-brun » définirait des anticapitalistes proche de l’extrême droite dans leurs idées et/ou leurs comportements.
  2. Clive Hamilton, Requiem pour l’espèce humaine, SciencesPo, 2013, p.64.
  3. Le terme SDF est propre à la novlangue, la langue du pouvoir, la femme ou l’homme (ou l’enfant) dormant dans la rue n’étant pas Sans Domicile Fixe, mais sans domicile tout court. Les SDF, ce sont ces capitalistes déracinés toujours entre deux avions, dormant une nuit à New York, une nuit à Dubaï, dans des domiciles jamais fixes.
  4. « Collecter la voix des jeune sur le climat », Le Soir, 28 janvier 2019. Voir https://www.goodplanet.be/fr/a‑propos-de-nous/partenaires/#ffs-tabbed-13
  5. Technologie des matériaux, www.umicore.be

Espace membre

Leden