Groeiende hysterie

Wanneer is de ‘bezuinigingsoperatie’ begonnen? Nog niet zo lang geleden. Vergeet niet: de Amerikaanse subprime-crisis werd bekend in 2007; Lehman Brothers, een van de vijf grootste banken in de VS, ging failliet op 15 september 2008. De Berezina, die sindsdien een schuldencrisis is geworden, gaf de ultra-productivisten een voorwendsel om een beleid van economische en sociale vernietiging te voeren dat tot een volledige crisis in de eurozone heeft geleid.

In feite kwam dit beleid, dat van bovenaf aan de laagsten werd opgelegd, zeer gelegen. Vergeet niet dat eind 2009 de Top van Kopenhagen werd gehouden om een internationale overeenkomst te bereiken over de aanpak van de klimaatcrisis. De berg van deze megabijeenkomst heeft een non-resultaat opgeleverd dat een historisch onvergeeflijke vergissing is. Het was eind 2009, midden in de bankencrisis, en de onhoudbaarheid van onze ontwikkelingswijzen begon door te dringen tot het bewustzijn van de mensen, en werd een centraal politiek thema. Er was een gedempte maar krachtige druk om de onuitgesproken fantasie die alle politieke actie en discours doordringt, frontaal in vraag te stellen: meer is beter en morgen zal het beter zijn dan vandaag. De Top van Kopenhagen diende als brandpunt voor deze vraagstelling, waardoor de vragen die logischerwijs voortvloeien uit het suïcidale karakter van onze samenlevingen van oneindige groei vertienvoudigden.

Kopenhagen, waarvan het succes alleen mogelijk was als we uit het productivisme stapten (we moeten onze verlangens niet voor realiteit aannemen), werd vergeten. Er werden ook vragen gesteld over onze levensstijl, en de nieuwe internationale communicatie-operatie nam het over: in het licht van de crisis moeten we verantwoordelijk zijn, moeten we de broekriem aanhalen, moeten we AUSTERITEIT zijn. Merk op dat het waar is dat wij de omvang van de economie en onze materiële consumptie drastisch moeten verminderen, anders zullen wij de planeet verwoesten. Dit is een conditio sine qua non om de weg terug te vinden naar fatsoenlijke, niet-productieve samenlevingen. Integendeel, het eerste effect van Merkozy’s bezuinigingen is dat alles wat deel uitmaakt van de samenleving wordt losgemaakt en dat het productivisme nog een stukje verder op de weg naar de ramp wordt gebracht.

De volgende fase van dit communicatieplan vindt op dit moment plaats: bezuinigen is niet genoeg om de rekeningen te herstellen, dus moet de groei weer op gang komen. Hoe doe je dat? Zo begint een moeizame strijd tussen links en rechts over de vraag of wij de wereld en de mensen zullen vernietigen door hen bruggen te laten bouwen (groen natuurlijk) of door hen meer nutteloze producten te laten consumeren (maar wel groen natuurlijk). Wie van Hollande of Merkel zal erin slagen zijn standpunt op te leggen? Er zullen ongetwijfeld meer schulden worden gemaakt om overheidsinvesteringen te doen en te trachten de werkloosheid tijdelijk terug te dringen, terwijl tegelijkertijd over de hele linie massale deregulering, met name van de arbeidsmarkt en het sociale-zekerheidsstelsel, zal worden opgelegd.

Met deze twee termen « soberheid » en « herstel » is het actieve bewustzijn van de onduurzaamheid van onze levensstijl naar het tweede plan verschoven en heeft de growthistische waan een nieuwe ontwikkeling gevonden. Twee termijnen, en twee keer: eerst wordt het volk onder grote druk gezet, daarna zal het een nog harder produktivisme aanvaarden dat wordt voorgesteld als de enige uitweg.

Na bezuinigingen, is het nu hysterische groei. De hele sociaal-democratie doet dit met onbegrensde ijver, als een goede leerling van het liberalisme. Lobby’s, politici, journalisten en vakbonden zijn allemaal voorstander van groei. Nergens is sprake van het stellen van een paar vragen met gezond verstand die zevenjarigen kunnen beantwoorden. Moeten we, na 60 jaar groeibeleid en gezien de resultaten, niet nadenken over een wijziging van het recept? Is het toevallig onmogelijk dat de groei van de economie gedurende meer dan een halve eeuw tot verzadigingsproblemen leidt? Maken de stijgende energieprijzen de groei van het BBP op lange termijn niet onrealistisch? Impliceert de groei van de omvang van de economie geen hogere energieprijzen? Kan de omvang van de economie oneindig groeien op een planeet met beperkte hulpbronnen?

Maar ligt het niet in de aard van fanatisme om het object van een misleidende cultus niet in vraag te stellen? De fanaticus heeft een eenvoudige manier om om te gaan met opvattingen die niet passen in zijn of haar rage of die de greep die het voorwerp van aanbidding op hem of haar heeft, in twijfel trekken. Het elimineert ze met alle middelen. Door ze te ontwijken, in diskrediet te brengen, te beledigen, af te wijzen, te vernietigen.

Zo zien we regelmatig fanatici die ongegeneerd de aard van de Westerse verering van groei onthullen. Een voorbeeld hiervan vinden we in La Libre Belgique van 22 mei 2012, dat zelfgenoegzaam de woorden van Bruno Colmant, « professor aan de Vlerick Management School en aan de UCL », en overigens ex-makelaar, weergeeft. De heer Colman beweert: « Deze landen, die niet erg geïndustrialiseerd zijn, hebben groei nodig, geen bezuinigingen, en vooral geen degrowth, want dat leidt tot deflatie en dus tot een diepere recessie. Degrowth is een intellectuele schijnvertoning.

Een analyse waarvan de diepgang als volgt kan worden samengevat: degrowth is geen groei en we hebben groei nodig, dus degrowth is een schijnvertoning. Men zoekt tevergeefs naar het begin van een argument in deze zeepbelachtige circulariteit.

Existentieel Bruno Colman ziet niet in hoe de vicieuze cirkel van de groei-economie wordt gesloten, waarbij groei bezuinigingen genereert, en ook nog een uitweg moet bieden…

Opgesloten in hun waanideeën, kunnen zij alleen maar concluderen dat de opties om eruit te komen ongeldig zijn.

Dit zou te verontschuldigen zijn als de zaken anders lagen. Maar waar gaat het over?

In een poging om de groei te stimuleren, zullen zij de instrumenten van de sociale zekerheid (de « kosten ») mechanisch verwoesten en de armoede en ellende ernstig doen toenemen. Zij zullen het verbruik versnellen van natuurlijke hulpbronnen zonder welke, tot het tegendeel is bewezen, geen consumptiegoederen kunnen worden geproduceerd. Ze zullen de resulterende vervuiling doen toenemen. De toegang tot hulpbronnen staat reeds op het spel in oorlogen, bijvoorbeeld de olieoorlogen in Irak, Libië, Afghanistan en Soedan. Wat kan worden bereikt door een economie die van deze slinkende hulpbronnen afhankelijk is, nieuw leven in te blazen? De vervuiling overschrijdt vele stabiliteitsdrempels. De mensheid, geleid door het Westen, heeft nog nooit zoveel broeikasgassen uitgestoten en de klimaatverandering staat op het punt uit de hand te lopen, terwijl miljoenen mensen in de meest blootgestelde landen er nu al onder te lijden hebben.

Het gaat om vrede in Europa en in de wereld, om het behoud van een bewoonbare planeet, om de huidige generatie in staat te stellen een menswaardig bestaan te leiden en de volgende generatie in staat te stellen gewoon te leven.

Meneer Colman en de groeifanaten spelen met ons leven. Ze zijn niet leuk, ze zijn niet zorgzaam, ze zijn niet redelijk, ze zijn gevaarlijk. Door hen dit te laten doen, veroordeel je ons.

J‑B G