Ellende van de culturele wereld

Toen de culturele sector gisteren leek te ontwaken uit een lethargie van bijna twee jaar, zou men kunnen denken dat het tijd was voor een opstand. Maar het was een gemaskerde en goedgemutste menigte, zoals vanaf het begin, die luisterde naar de sprekers die elkaar op het podium opvolgden (waarvan de versterkingsapparatuur niet verboden was, zoals het geval was voor de brandweerlieden die op 19 december in het Jubelpark wilden spreken…). De woorden van de « culturele actoren », die niet werden gezien bij de betogingen in Brussel op zondag, klonken hol in het licht van het drama van de huidige situatie en de rampen die nog komen. Geen verwijzing naar deze onmisbare eenheid met de gisteren bejubelde gezondheidswerkers, die nu verplicht moeten worden gevaccineerd; met de brandweerlieden, de horeca, de kinderen die worden opgeroepen maskers te dragen vanaf 6 jaar, de waanzin van de vaccinatie van de 5–11-jarigen is begonnen… Gisteren kwam het kleinburgerlijke denken in al zijn pracht tot uiting, dat niet samengaat met de « uiterst rechtse » mensen… En zij zal uit haar keurslijf breken wanneer zij zichzelf niet langer als een « elite » beschouwt en begrijpt dat wij dit alleen samen kunnen doorstaan. Steun voor Cultuur, de echte, de impertinente en opruiende. 

Deskundige Marius Gilbert heeft op RTBF gereageerd op de jongste maatregelen van Codeco, die vooral gericht zijn tegen culturele activiteiten in België. Met trillingen in zijn stem en tranen van verdriet die zijn vieze masker overspoelden, zei hij dat hij deze maatregelen betreurde om de volgende hoofdreden: bijna twee jaar lang hebben de culturele exploitanten maximale volgzaamheid getoond bij de uitvoering van de nieuwe sociale voorschriften, zelfs de meest dwingende, zoals de Cst, deze verkapte vaccinatieplicht.

Waren de culturele « operatoren » niet volkomen in overeenstemming met het sciëntisme en de ethiek die hen moesten rechtvaardigen? En dit is hoe Codeco deze goede burgers behandelt? Integendeel, culturele operatoren moeten worden beloond en niet hard worden getroffen door de sluiting van culturele podia. Het zou bijvoorbeeld billijker zijn geweest zich te richten op andere sectoren van activiteit. Overigens moet worden opgemerkt dat de heer Gilbert hetzelfde overdreven rechtvaardigheidsgevoel lijkt te hebben als bijvoorbeeld de linkse partijen en de vakbonden, ongeacht hun politieke kleur, blauw, rood, groen of geel: hebben zij niet onlangs nog met hun vlaggen gezwaaid in de straten van Brussel omdat het volgens hen rechtvaardiger zou zijn om de hele bevolking, inclusief kinderen, een injectie te geven en niet alleen een paar categorieën werknemers zoals verzorgers? Grotesk en lachwekkend, ware het niet dat het gevolgen heeft voor het simpele overleven van arbeiders. Maar terug naar de tranen van de heer Gilbert en de culturele exploitanten.

Als woordvoerder van de culturele actoren was de heer Gilbert bezorgd over wat hij de waarschijnlijke gevolgen noemde van deze zogenaamde « bestuurlijke dwaling », die een zekere incompetentie van de regering zou aantonen: Enerzijds zou dit het prachtige werk van de Codeco teniet kunnen doen en duur komen te staan door het verlies van het vertrouwen dat tot nu toe door de culturele actoren aan de deskundigen/politici werd geschonken; anderzijds is de kans groot dat de culturele wereld wat onrustiger wordt of zelfs in een kookpunt terechtkomt, wat bijvoorbeeld het geval begint te zijn bij het verplegend personeel en andere beroepsgroepen.… en als klap op de vuurpijl, dat ze zich uiteindelijk bij de extreem rechtse demonstraties zullen aansluiten! (sic!).

Ik trek de volgende conclusies:

1. Als woordvoerder van de culturele wereld is de heer Gilbert bang om zijn eigen geloofwaardigheid als deskundige en adviseur van prinsen te verliezen. Zijn krokodillentranen zijn geen tranen van empathie voor de getroffen bevolkingen, maar tranen van wrok en angst om een beetje macht te verliezen die hij al bijna 2 jaar uitoefent met zijn politieke, economische, maar ook culturele, nationale en transnationale medestanders. Met andere woorden, de heer Gilbert probeert in de eerste plaats zijn eigen krokodillenhuid te redden.

2. Maar de heer Gilbert pleit eigenlijk ook voor het behoud van de levensomstandigheden van Codeco, een doelstelling die ook door de culturele exploitanten nooit is betwist. In zijn logica van adviseur van de prinsen heeft de heer Gilbert, met de steun van de culturele actoren, altijd gedacht dat de culturele activiteiten afhankelijk moesten zijn van de almachtige wil van de Codeco en van de handhaving van alles wat de Codeco veronderstelt: de particuliere belangen van de farmaceutische bedrijven en anderen, de perfectionering van de technieken van sociale overheersing die door de politieke macht worden toegepast, kortom, de handhaving van het kapitalisme in al zijn ontelbare pracht en praal.

De heer Gilbert zegt impliciet dat de culturele wereld en de filmindustrie met andere maatregelen niet zouden hebben geaarzeld en de prinsen en de deskundigen des te beter zouden hebben gehoorzaamd. Neem andere maatregelen en wij, de beheerders van de culturele wereld, garanderen dat wij de beste uitvoerders ter wereld zullen zijn. Hebben wij ons niet maandenlang voorbeeldig gedragen, hebben wij niet de grootste zelfopoffering getoond? Hebben wij niet gehoorzaamd aan de bevelen van de machthebbers, ook al konden kunstenaars in het verleden nog beweren dat zij vrij waren en zouden bijvoorbeeld een Beethoven of een Balzac of een Brassens ons hebben uitgelachen?

4. Wat de heer Gilbert « extreem-rechts » noemt, zijn de grote groepen mensen die deelnemen aan de protestdaden op zondag. Het is duidelijk dat zowel de heer Gilbert als degenen die hij verdedigt, door hen extreem-rechts te noemen, proberen hen in diskrediet te brengen. De teerling is geworpen in deze nieuwe loyaliteitsverklaring van de culturele actoren: « extreem-rechts zullen wij, prinsen, deskundigen en culturele actoren, natuurlijk nooit zijn ». « Kan je het geloven? Deze obscurantistische massa’s verbeelden zich dat prinsen, deskundigen en culturele uitbaters plannen beramen om hen te manipuleren! Daarom laten de huidige reacties van (al dan niet gesubsidieerde) culturele professionals en hun beloften van spectaculaire actie mij koud. 

Ik kan het mis hebben, maar gezien het soort tremolo’s dat de heer Gilbert gebruikt, zie ik deze reacties slechts als een draai in een spel van strategie om de macht te consolideren. Vanaf het begin hebben de culturele actoren in feite aanvaard om het spel van de macht mee te spelen. Als sommigen van hen zich thans tegen hun Codeco-partners verzetten, betekent dat niet dat zij het spel, de aanwezige partners, de regels en het doel van het spel in twijfel trekken: de macht van sommigen en/of anderen tijdelijk te laten zegevieren (want als zij bondgenoten zijn, concurreren zij ook met elkaar, zoals een kapitalistische maatschappij verplicht is te doen), zelfs als dat betekent dat een paar minder begaafde spelers moeten worden uitgeschakeld.

Ik heb zojuist in algemene termen gesproken over de geestelijke ellende van de huidige culturele wereld. Maar er is niets dat een bepaalde artiest ervan weerhoudt om uit het spel te komen. Zal hij zich aansluiten bij de zogenaamde extreem-rechtse massa? Wie weet…per definitie moet een artiest inderdaad een verbeelding hebben.

Laure (hoed van de redacteur, AP)