Julian Assange
617 weken van vrijheidsberoving voor het vertellen van de waarheid
617 weken van vrijheidsberoving voor het vertellen van de waarheid
Tot het begin van hetannus horribilis 2020 kregen tegenstanders van technologische gevangenschap, digitale vervreemding, robotgekte en silicoloniaal cynisme(2) hun hoop op. Voordien was de redactionele activiteit al sterk toegenomen met de publicatie van een stortvloed van essays en studies: Intelligence artificielle, la nouvelle barbarie, van Marie David en Cédric Sauviat (Le Rocher); Het tentoonstellingsbedrijf. Verlangen en ongehoorzaamheid in het digitale tijdperkdoor Bernard E. Harcourt, De digitale school ramp. Pleiten voor een beeldschermvrije schooldoor Karin Mauvilly en Philippe Bihouix en De fabriek van de digitale idioot. De gevaren van schermen voor onze kinderendoor Michel Desmurget (Seuil); Moeilijke kinderen, de schuld van beeldschermen? De voordelen van elektronisch spenendoor Victoria Dunckley (Écosociété); Hij verliest zijn ogen niet van het scherm! De 4‑stappen methode om de hersenen van kinderen te beschermenvan Sabine Duflo (Poche Marabout); Internet ou le retour à la bougie, van Hervé Krief (Quartz, heruitgegeven door Ecosociété); Contre l’alternumérisme, van Julie Laïnae en Nicolas Alep (La lenteur); Op het spoor. Overzicht van de nieuwe gebieden van bewakingdoor Olivier Tesquet (Premier Parallèle); Lde verwoestingen van schermen. Pathologieën in het digitale tijdperkvan Manfred Spitzer en het collectieve werk Critiques de l’école numérique, onder redactie van Cédric Biagini, Christophe Cailleaux en François Jarrige (L’Echappée). De publieke presentatie van dit nieuwste boek, dat in het najaar van 2019 verschijnt, werd verhinderd door de eerste vergrendeling. De woorden van de weigeraars vielen in een leegte. In plaats daarvan drong het idee van een wereld zonder aanrakingen snel door in de hoofden van de mensen, onder druk van de hygiënische conformiteit.
Al eeuwenlang geconditioneerd door de technologie, hadden de opgeslotenen geen moeite om de tijd te doden met hun schermen, afwisselend in beslag genomen door professionele taken en entertainment (videospelletjes, youtube, films, series). Erger nog, de initiatiefnemers van de digitale school, die hun plannen sinds 2011 hadden doorgedrukt zonder echt op bezwaren te stuiten, voelden zich plots vleugels krijgen. In maart heeft minister van Onderwijs Caroline Désir de scholen toestemming gegeven om huiswerk te organiseren. In zijn voetsporen trokken schooldirecteuren, inspecteurs, vakbonden, bedrijven, verenigingen, academische onderzoekers, alsmede sommige ouders en leraren zelf ten strijde om het schoolsysteem te « reorganiseren ».Inhalen van de digitale achterstand van onze scholen « , » de school in huis halen « , » verder te leren via e‑learning platforms « , » de digitale kloof te overbruggen « tussen studenten en tussen leraren, » het opnieuw uitvinden van de manier waarop we lesgeven » door deze « nieuwe om cursussen te geven in « eenkoopje « . De media geven zelfgenoegzaam deze technocratische nieuwspraak weer. De meningen van de betrokkenen in de school waren verdeeld, hoewel zij in grote lijnen met elkaar overeenkwamen: hoewel IT de leerkracht niet kan vervangen, heeft het vele pedagogische, sociale en relationele voordelen die verkeerd zouden zijn als het niet zou gebeuren. Zo was 72% van de 1000 leerkrachten van de Federatie Wallonië-Brussel die in het voorjaar door UMons werden ondervraagd, van mening dat zij de nieuwe onderwijsmethoden die tijdens de lockdown werden uitgetest, zouden blijven toepassen, wat er ook zou gebeuren (zouden zij enkele maanden later van mening veranderd zijn?). In de zomer werden opleidingscursussen aangeboden. Met de tweede insluiting in zicht kwam het idee van ‘hybridisering’ — een mengeling van klassikaal en ‘afstands’ leren — met de oprichting van een speciaal platform, HAPPI (Hybridation des APPrentissages Interactifs)(3). Deze besluiten werden snel genomen, in strijd met het voorzorgsbeginsel(4). Kortom,« het digitale onderwijs heeft tien jaar gewonnen met de crisis van de covid(5) « , jubelt Fabrice Pochez, hoofd digitaal onderwijs bij de Raad voor het Plaatselijk en Provinciaal Onderwijs (CECP). Het virus heeft de school zeker veranderd, en veel ten goede!
Is dat goed? Lang leve de schermen overal? Burgerdeskundigen uit het vlakke land en van over de grens in België hebben zich over de kwestie gebogen. De essayist Hervé Krief (p.9) opent het bal door ons eraan te herinneren dat het Internet slechts het verlengstuk is van een verslavings-fascinatiefenomeen dat begon met de televisie, het eerste persoonlijke scherm dat de mens zijn onderscheidingsvermogen, zijn vitaliteit en zijn sociale banden heeft ontnomen. Is het onomkeerbaar? In haar interview onderschrijft de klinisch psychologe Sabine Duflo (p.10 en 18) de these van de — in ons geval technologische — oorsprong van de kinderziekten zoals virtueel autisme, hyperactiviteit en aandachtsstoornissen, die ouders en onderwijzers zo veel problemen bezorgen. Laten we naar de school gaan. Onderwijzer Christophe Duffeler (p.12–13) zet al lang vraagtekens bij de omschakeling van scholen op digitale technologie. Hier kruist hij zijn persoonlijke ervaring met een algemene kritiek op de Techniek, uitgaande van Georges Bernanos. België tegen robots? Ook al zijn we voorstander van digitaal onderwijs, toch moeten we vaststellen dat het leidt tot onaanvaardbare ongelijkheden tussen leerlingen, verklaart Michèle Janss (p.11), leerkracht en activiste bij de Appel pour une École Démocratique (APED). Voor Nicolas Alep (p.14), een computerwetenschapper die zich heeft losgemaakt van het peloton, is alternationisme niet de oplossing, omdat de aanval van de digitale economie te talrijk is om individueel te worden aangepakt. Daarom moet er meer democratie worden ingebracht in een samenleving die besluit tot digitale ontgroening over te gaan. Zijn de jongere generaties van nature en spontaan aangepast aan de digitale wereld? Antropoloog en CEPAG-onderzoeker Bruno Poncelet (p.15) ondermijnt dit vooroordeel door erop te wijzen dat de oorzaak van verslaving sociaal is en dat de mogelijke uitweg politiek is, met een versterking van de democratie. Als laatste punt komt Michel Weber (p.16) terug op de filosofische betekenis van schermen door terug te gaan in de geschiedenis. Uiteindelijk dreigt een psychose de gebruikers ervan te treffen, waarschuwt hij.
Een beetje ruggengraat met betrekking tot de schermen zou welkom zijn. Moge dit dossier een stimulans zijn om dat te doen.
Bestand gecoördineerd door Bernard Legros