Het getouwtrek tussen de EU-instellingen en Griekenland heeft een reikwijdte die verder gaat dan de geprogrammeerde verarming van het land. Het gaat om de toekomst van de Europese Unie en de levensstandaard en vrijheden van haar burgers.
In zijn beroemde lezingen herinnerde de historicus Henry Guillemin ons aan een zin uit 1897 van Maurice Barrès, de belangrijkste denker van Frans nationalistisch rechts: » de eerste voorwaarde voor sociale vrede is dat de armen een gevoel van machteloosheid hebben.« Dit paradigma bepaalt de uitkomst van de onderhandelingen van Alexis Tsipras. De burgers werden door hun premier opgeroepen om in een referendum tegen de EU-voorstellen te stemmen, die door 61% van de kiezers werden verworpen. Het resultaat is dat Tsipras een nog slechtere deal voor het Griekse volk accepteert. Bovendien, terwijl hij zich onderwerpt aan het dictaat van de EU, zegt hij: « IkIk geloof niet in deze overeenkomst. Het is een slechte deal voor Griekenland en voor Europa, maar ik moest hem wel tekenen om een ramp te voorkomen(1) ».
Kammenos, voorzitter van de Onafhankelijke Grieken, de nationalistische partij in de regeringscoalitie, en minister van Defensie, zei ook dat de aanvaarding van het akkoord van 13 juli een « capitulatie » was die het resultaat was van « chantage » en een « staatsgreep ». Hij voegde daaraan toe: « Griekenland capituleert, maar geeft zich niet over:(2) » en vroeg de leden van de meerderheid van het Europees Parlement om vóór het akkoord te stemmen.
doublethink
Tsipras en Kammenos ontwikkelen hier een procedure van dubbeldenken die erin bestaat een verklaring te annuleren op het moment dat ze wordt uitgesproken, terwijl wordt vastgehouden aan wat eerder te horen is gegeven. De parlementsleden en de burgers tot wie deze toespraken gericht zijn, moeten dus in staat zijn tegengestelde elementen te aanvaarden: het zelfverklaarde verzet en de totale capitulatie van de regering, zonder de bestaande tegenstrijdigheid op te merken. De individuen hebben dan twee onverenigbare en niet-verwante visies.
Door tegelijkertijd het ene en het andere te beweren, valt het bewustzijn uiteen. De ontkenning van de tegenstelling tussen de twee voorstellen verhindert elke vertegenwoordiging. Het is niet langer mogelijk de werkelijkheid waar te nemen en te analyseren. In het onvermogen om na te denken en de emotie op afstand te zetten, kan men slechts de werkelijkheid ervaren, de geprogrammeerde vernietiging van het land en er het slachtoffer van worden, zich er niet tegen verdedigen.
De ontkenning van de tegenstelling tussen verzet en capitulatie onderdrukt elke mogelijkheid van conflict, omdat zij in het zelf twee tegengestelde affirmaties naast elkaar doet bestaan, zonder elkaar te beïnvloeden. Deze procedure wordt in de psychoanalyse splijting genoemd. Het verbiedt elk oordeel en leidt tot een onverschilligheid voor de elementen van de werkelijkheid. De deconstructie van het vermogen om te symboliseren verhindert de vorming van een geheugen en verzet zich dus tegen de vorming van een wij. Het discours, dat ons in monaden verandert, heeft vervolgens een verstengend effect op de almacht van de Europese instellingen en sluit ons op in een psychose: er is geen ander beleid mogelijk.
George Orwell beschreef reeds in 1984 het mechanisme van « doublethink », dat erin bestaat « twee meningen tegelijk te hebben die elkaar opheffen, ook al weten we dat ze tegenstrijdig zijn en geloven we in beide ».(3)« Hij had reeds deze « beginselen van knechting » geïdentificeerd, die het individu elk vermogen tot verzet ontnemen, en die de functie hebben in het subject « elke herinnering aan het bestaan van een mogelijk verlangen tot verzet » uit te wissen.(4). Het beleid dat de neiging heeft de « wil tot verzet » uit te wissen, kan worden geïllustreerd door de inbeslagname van het Griekse parlement door de procureur-generaal van het Hooggerechtshof, met het verzoek twee klachten te onderzoeken die zijn ingediend tegen voormalig minister van Financiën Yanis Varoufakis. De ontwikkeling van een niet uitgevoerd plan om een parallelle munteenheid naast de euro in te voeren, wordt strafbaar gesteld. Zoals Courrier International schrijft: « zijn geheime overpeinzingen kunnen verstrekkende gevolgen hebben voor de voormalige baas van de Griekse financiën »(5). Denken aan verzet kan een misdaad worden.
Versterkte bondgenootschap met israël
Het doublethink-proces beperkt zich niet tot het economisch en financieel beleid van de regering, maar omvat ook haar buitenlands beleid. Rabbijn Mordechai Frizis, voormalig opperrabbijn van Thessaloniki, was bezorgd over de verkiezingsoverwinning van Syriza. Hij voegde eraan toe dat de Syriza-partij « een antizionistische partij is die tegen Israël is »(6). Het vermeende antizionisme van de Griekse regering kwam onlangs tot uiting in de ondertekening van een geprivilegieerde militaire overeenkomst met Israël. Deze overeenkomst is vergelijkbaar met die tussen Israël en de VS. Er is geen ander equivalent. De overeenkomst garandeert alle militairen wettelijke immuniteiten wanneer zij trainen op het andere grondgebied (7) en bepaalt dat de Israëlische marine voortaan kan interveniëren in de Cypriotische wateren en het oostelijk deel van de Middellandse Zee, om eventuele islamistische aanvallen op Griekse en Joodse belangen te neutraliseren. Ook zouden « indien nodig, elite-eenheden van de IDF kunnen worden ingezet op de gasplatforms van Cyprus, of kunnen worden opgesteld op Griekse militaire bases »(8).
Het militaire akkoord werd namens de Griekse regering ondertekend door Panagiotis Kammenos, de minister van Defensie, die lid is van de Onafhankelijke Grieken [ANEL], de nationalistische partij die deel uitmaakt van de regeringsmeerderheid. Deze overeenkomst kan alleen bestaan met de instemming van Syriza. Dit werd op 6 juli 2015 bevestigd door de reis naar Jeruzalem van Nikos Kotzias, de door Syriza benoemde minister van Buitenlandse Zaken, voor besprekingen met de Israëlische premier Benyamin Netanyahu, om « de bilaterale banden tussen de twee(9) landen te versterken ».
Zo gaat het discours van Syrisa, dat zich voordoet als het resultaat van een volkswil om met het « imperialisme » te breken, gepaard met een beleid van versterkte integratie in de imperiale structuur. Het regeringsoptreden moet het partijprogramma vergeten en het partijprogramma abstraheert zich van elke concrete actie. Net als de Husserliaanse epoche zet de Griekse regering de materiële wereld tussen haakjes en schort ze op, om plaats te maken voor intentionaliteit.(10) De blik moet niet langer naar buiten op voorwerpen worden gericht, maar uitsluitend naar binnen. Het enige dat telt is de bedoeling van Spiras. Haar anti-imperialisme bestaat bij de gratie van haar uitroeping en kan zich parallel ontwikkelen met een versterking van de integratie binnen de NAVO, met een beleid dat haar tegenpool is. We staan buiten de taal, het discours en de werkelijkheid bestaan onafhankelijk van elkaar, het eerste als een eenvoudige litanie, d.w.z. als pure jouissance, het andere teruggebracht tot het onbenoembare, tot de werkelijkheid die niet gedacht en dus niet geconfronteerd kan worden. Wat gezegd wordt, wordt wat echt is, ze versmelten. De kloof met de zogenaamde macht is dus niet meer mogelijk.
Het primaat van het beeld en soberheid als de enige mogelijkheid
De capitulatie doet geen afbreuk aan het imago van de premier: « Men kan mij niet verwijten dat ik niet heb gevochten. Ik heb zo ver gevochten als niemand anders heeft gevochten. » (11). Op die manier gaat zij over van een beleid van confrontatie naar een positie van slachtofferschap. De iconografie die de slachtofferideologie voortbrengt heeft twee gezichten, het beeld van de held, degene die meer heeft gevochten dan wie ook, en het beeld van het slachtoffer. Alexis’ moeder, Aristi Tsipras, 73, vertelde het weekblad Parapolitika: « De laatste tijd eet Alexis niet, slaapt niet, maar hij heeft geen keus, hij heeft een schuld bij de mensen die hem vertrouwden » (12). Zijn vrouw voegt daaraan toe: « Ik zie hem zelden meer. Hij gaat van het vliegveld naar het Parlement. Hij heeft geen tijd om zijn eigen kinderen te zien, hoe kan hij mij dan zien? Het komt allemaal neer op het lijden van de « mooie ziel », die van een trouwe maar gekwetste politicus.
De inzet van de confrontatie wordt verlegd van de objectieve tegenstelling tussen sociale krachten naar het innerlijke conflict van de premier en zijn gemoedstoestand. De bevolkingen worden zo beroofd van de materialiteit van hun verzet ten gunste van de bescherming van Tsipras’ imago. De kwestie van het imago heeft altijd centraal gestaan voor de Griekse regering, de naamsverandering van haar gesprekspartners, de mutatie van de « Trojka » in « instellingen » werd aan het Griekse volk voorgesteld als een overwinning.
De Griekse regering is echter volledig gezwicht voor de eisen van de schuldeisers en heeft al hun biedingen aanvaard. De eisen van de « Trojka » zijn nog niet voorbij. De verdere economische verslechtering van het land stelt de « instellingen » in staat meer privatisering te eisen. De urgentie zal betekenen dat deze alleen kunnen worden gedaan tegen afbraakprijzen. Van capitulatie kan de regering alleen maar overgaan tot medewerking aan de ontmanteling van het land.
Het aan het land opgelegde « bezuinigingsbeleid » heeft het BBP van het land in vijf jaar tijd al met 25 tot 30% doen dalen en de levensstandaard van de overgrote meerderheid van de bevolking nog verder verlaagd, waarbij de hoge inkomens nauwelijks de gevolgen van de genomen maatregelen hebben ondervonden. Het opgelegde plan kan deze tendens alleen maar accentueren: meer bezuinigingen en een relatieve toename van de schuld. Griekenland zal niet aan zijn verplichtingen kunnen voldoen, waardoor verdere externe interventie nodig zal zijn. Het vertrek van Griekenland uit de eurozone kan gewoon worden uitgesteld. Bovendien verliest Griekenland het grootste deel van zijn resterende nationale soevereiniteit, aangezien het zich moet houden aan automatische bezuinigingen en zijn hervormingen moet onderwerpen aan de wil van de Europese instellingen. Waar ligt de « catastrofe », in een verdere snelle en geprogrammeerde verzwakking van het land of in een uittreding uit de euro waardoor de schuld in gebreke kan blijven en de economische activiteit dus weer kan aantrekken?
het bevorderen van een gevoel van kracht
De aanval op de wil van het volk om zich te verzetten is niet alleen gericht tegen Griekenland, maar tegen de hele EU. Tsipras wilde geloven dat wat hij taboe achtte: een « Grexit » die het gevaar inhoudt dat de eurozone wordt ontmanteld, ook taboe was voor zijn gesprekspartners. Voor de EU-leiders en vooral voor Duitsland is de Europese constructie echter gedoemd te verdwijnen in de toekomstige grote transatlantische markt. De houding van Duitsland, zowel bij de bestrijding van belastingontduiking als bij het herhaaldelijk uitstellen van de aanvallen op de euro, heeft de activiteiten van de Amerikaanse hedgefondsen bevorderd. Deze wil om de eurozone in moeilijkheden te brengen wordt bevestigd door de herhaalde weigering om het onvermijdelijke te aanvaarden, namelijk de herstructurering van de Griekse schuld(13). Deze ontkenning heeft tot gevolg dat in de meeste landen die lid zijn van de euro een permanente instabiliteit ontstaat en dat deze landen onder de dreiging van de financiële markten komen te staan. Deze houding strookt met de bevoorrechte verbintenis van deze Europese staat om een economische unie met de Verenigde Staten tot stand te brengen.
Het plan van minister van Economie Wolfgang Schäuble was niet in de eerste plaats gericht op Griekenland, maar eerder op landen met grote begrotingstekorten, zoals Italië en Frankrijk, om wat er nog over is van hun begrotingsprerogatieven over te dragen aan de Europese instellingen, d.w.z. aan Duitsland.(14). Als het uiteenvallen van de Eurozone in een transatlantisch geheel deel uitmaakt van de « kaarten » van de Europese instellingen, dan moet deze ontmanteling worden uitgevoerd in de orde van « soberheid », die van Duitsland, de dominante Europese macht, waarrond de Verenigde Staten de EU hebben opgebouwd en met wiens hulp zij bezig zijn haar te ontmantelen. De verarmde bevolkingen van de Europese Unie zullen niet langer kunnen dienen als bevoorrechte afzetmarkt voor de Duitse export, die dan voorbestemd is om naar de VS te gaan.
De ontbinding van de Europese Unie in deze politieke en economische zone kan namelijk alleen worden bereikt ten koste van een aanzienlijke daling van de levensstandaard en de vrijheden in Europa. De bevolking van de EU zal moeten instemmen met de ontmanteling van haar verworvenheden. De Griekse ervaring, die leidt tot een gevoel van machteloosheid ten overstaan van dit verwoestende beleid, onthult vervolgens de volle omvang van wat er op het spel staat.
Jean-Claude Paye
Socioloog, auteur van l’Emprise de l’image, Yves Michel 2012
- Angélique Kourinis, « Une large majorité des Grecs maintiennent leur confiance en Tsipras », LaLibre. be, le 15 juillet 2015, http://m.lalibre.be
- Eric Toussaint, « Grèce, les conséquences de la capitulation », CDATm, le 21 juillet 2015, http://cadtm.org/Grece-les-consequences-de-la
- George orwell, 1984 — Première Partie — Chapitre III, Gallimard Folio 1980, p. 55, http://www.librairal.org/wiki/George_orwell:1984
- Christine ragoucy, « Le Panoptique et 1984 : confrontation de deux figures d›asservissement », Psychanalyse 2010/2 (n° 18), Erès, p. 85.
- « Grèce. Plan secret d’un “Grexit” : Varoufakis finira- t‑il au tribunal ? », Courrier International, le 30 juillet 2015, www.courrierinternational.com
- « Syriza : les Juifs grecs craignent pour leur avenir », tribunejuive.info,le 19 janvier 2015, www.tribunejuive.info
- Le 19 juillet 2015 Israpresse présentait cet accord: « Le chef de l’appareil de défense israélien et le ministre grec de la Défense nationale ont conclu un Accord sur le statut des forces (Status of forces agreement ou SoFA), c’est-à-dire une entente juridique mutuelle permettant aux forces armées d’Israël de stationner en Grèce, et inversement. C’est le premier SoFA qu’Israël conclut avec un pays allié autre que les États-Unis ».
- Ali Abunimah, « Grèce-Israël. Un type d’accord militaire sans précédent », voir note 1 de la rédaction, Alencontre, le 9 juillet 2015. http://alencontre.org
- Ali Abunimah, « Grèce-Israël. Un type d’accord militaire sans précédent », Alencontre, le 9 juillet 2015. http://alencontre.org
- Lire : Nathalie Depraz, « introduction à La crise de l’humanité européenne et la philosophie de Edmund Husserl », PhiloSophie 2008, www.ac-grenoble.fr/PhiloSophie/file/husserl_depraz.pdf
- Angélique Kourinis, op. Cit.(1)
- « Tsipras «ne mange plus, ne dort plus», s’inquiète sa mère », LaLibre.be avec AFP,le 18 juillet 2015, http://www.lalibre.be
- Jean-Claude Paye, « La crise de l›Euro bégaie », réseau Voltaire, le 29 décembre 2010, http://www.voltairenet.org/article167903.html
- Jacques Sapir, « Varoufakis et le plan B, » russEurope, le 3 août 2015, http://russeurope.hypotheses.org/4177