Julian Assange
618 weken van vrijheidsberoving voor het vertellen van de waarheid
618 weken van vrijheidsberoving voor het vertellen van de waarheid
Bijna vier jaar geleden publiceerden wij een artikel over « de grootste boekhandel van Europa » en zijn eigenaar, gevestigd in hartje Brussel, waarin wij met getuigenissen het dubieuze gedrag(1) van deze laatste aan de kaak stelden, maar ook de politieke voorrechten die hij genoot. Dit leverde ons discrete dankbetuigingen op van enkele boekhandelaren (ook van een Parijse uitgever), maar ook verzoeken om uitleg van de Franse Gemeenschap (die echter niets heeft gedaan aan de in het artikel aan de kaak gestelde overtredingen…), na een ontvangen klacht over een passage in het artikel die hen niet beviel. Een ander effect: Marc Filipson haalde alle Kairos uit zijn boekhandel en stopte de samenwerking helemaal. Nu de helft van het personeel een klacht heeft ingediend tegen Marc Filipson (48 van de 95 werknemers), worden sommige media wakker. Nogmaals, deze situatie toont aan hoe de pers haar ware rol niet speelt en pas haar mond opendoet als ze haar mond niet meer kan houden… Destijds probeerde een van de werknemers de media te waarschuwen: het enige wat zij als antwoord kreeg was stilte.
Hieronder staat het artikel van juni 2018.
Over het algemeen lijkt alles kalm, goedmoedig en sereen. Maar het geweld van het moderne management komt zelden tot uiting in de presentatie en de commerciële façade, integendeel, want het spektakel van de harmonie is er de waarborg van. Het woekert dus in een tussenperiode, met bevelen en bedreigingen, het toebrengen van leed en burn-out, geopenbaard via een anonieme getuigenis of door iemand die, na te zijn vertrokken, uiting geeft aan alles wat hij heeft meegemaakt en niet langer voor zich kon houden. Vandaag onthullen de boekhandelaars van « Europa’s grootste boekhandel op één verdieping » in Brussel, waar Belgische politici en andere mediafiguren op zondag hun inkopen doen, wat er achter de kaft schuilgaat.
Welkom in de boekhandel Filigranes, gepatenteerd leverancier van het Hof van België, 7 dagen op 7 open, 2600 m² oppervlakte, bar, champagne en kaviaar, snackbar, piano, biologische producten, spelen, wijnen… en boeken, » waar u door de rekken kunt struinen, lezen onder het genot van een kopje koffie of luisteren naar de auteurs tijdens presentaties en signeersessies . Zijn baas, Marc Filipson, leraar van opleiding, « ontevreden met zijn salaris, verliet het onderwijs toen zich een gelegenheid voordeed « , en nam in 1983 een kleine boekhandel over, « La Providence ». Maar in 1988 begon het avontuur van Filigranes pas echt, toen het verhuisde naar een ruimte van 180 m² aan de Kunstlaan. In 2000 werd Filigranes uitgebreid tot 1000 m²; in 2007 tot 1700 m²; in 2013, ter gelegenheid van het 30-jarig bestaan, zal de oppervlakte toenemen tot 2600 m². Het is een stormloop.
Voor de man die zegt « Ik verkoop graag, het kan me niet schelen wat mensen zeggen « (Le Soir, 21/02/2016), is het boek een product als elk ander. « Ik ben altijd een verkoper geweest, ik heb verkopen altijd leuk gevonden », voegt MF eraan toe, maar helaas, « er zijn slechte keuzes intern, deze werknemers die ongetwijfeld vol kwaliteiten zitten, maar die niet geschikt zijn voor de baan « (L’Echo, 23/12/2017). Dus Filipson huurt getalenteerde boekverkopers in, « maar wat hij wil is iets anders: verkopers, politieagenten, robots … » De man wil het in zijn verschillende interviews niet hebben over zijn personeelsbeleid, hij denkt gewoon dat hij « te goed » is . Merkwaardig is dat Filipson er sinds 1987 niet aan gedacht heeft een kopie van het arbeidsreglement in te dienen bij het regionaal bureau van de controle op de sociale wetten, overeenkomstig de wet van 12 april 1965. Wanneer wij de centrale administratie van de FOD Werkgelegenheid, Arbeid en Sociaal Overleg vragen waarom deze verplichting al meer dan dertig jaar nooit is nageleefd en waarom zij in hun land geen spoor van arbeidsreglementering kunnen terugvinden, zeggen zij ons duidelijk » is dat ergeen klachten zijn geweest . Over dertig jaar? Vreemd. Hoe dan ook, volgens onze getuigenissen is er in 2017 wel degelijk een klacht ingediend bij de arbeidsinspectie. Het risico voor Filigranen: een boete, of veel meer.
Ten slotte maakt deze afwezigheid van officiële regelingen het volkomen aannemelijk dat de boekhandelaren die wij hebben ontmoet en die momenteel bij Filigranes werken of gewerkt hebben, ons vertelden dat er geen vaste werktijden waren, geen schalen die werden opgelegd door een meer geschikt paritair comité, gedwongen ontslagen, talrijke ziekteverloven, een enormverloop (ongeveer 100 mensen in 6 jaar), met veel ongerechtvaardigde ontslagen. En terwijl vroeger uitzetting in België gemakkelijk en zonder rechtvaardiging kon gebeuren, is het nu verplicht om de beslissing te motiveren, met het risico op een controle als die niet wordt nageleefd, » maar die zijn er nooit, » zegt een werknemer , met de C4 die wijst op « onverenigbaarheid van stemmingen, herstructurering, meningsverschillen… ». Ook de instellingen zouden op de hoogte worden gebracht: « Onem compenseert vaak wanneer een collega ontslag neemt, omdat de organisatie en de vakbond daarvan op de hoogte zijn « . En wanneer de werknemer aan het eind van zijn Latijn een willekeurig toegekend « minnelijk » C4 wordt geweigerd, neemt hij ontslag, meestal zonder back-upplan en met het risico dat hem een werkloosheidsuitkering wordt geweigerd…
Bovendien leek de paritaire commissie tot voor enkele maanden niet de juiste te zijn, waardoor slechte voorwaarden werden vastgesteld die door de werkgever zonder wettelijk kader werden opgelegd op het gebied van lonen, vakantiedagen, overuren(2).
Maar « zoals coaches tegenwoordig zeggen, om te slagen moet je geleden hebben « , toch(Le Soir, 20/02/2016)? En om dit te doen zal een coach, « Marcus, Koning van het Filigraan « (3), inhuren, die op dat moment « verplichte coachingsessies van 8 uur organiseert om de managementvisies van Marc Filipson aanvaard te krijgen » .
Het is waar, je moet weten hoe je jezelf moet verkopen. Er is geen moraal in deze zaak. Dus als Zemmour naar België komt, zal hij met veel tamtam worden uitgenodigd om in de boekhandel te komen debatteren. Zal het geannuleerd worden? Maakt niet uit, de buzz zal gemaakt zijn en over wie zal gesproken zijn? Van Filigranes, en dus van Filipson. « Sinds het verzoek om een verbod van [de la venue de Zemmour à Filigranes] door de Ecolo-politicus, gaat het boek weer bij de wielrenners in de verkoop, terwijl begin december nog bijna niemand het kocht « (4). Dezelfde dag werd « Zemmour met humor voorgesteld door Marc Filipson » op de lunchconferentie van de Cercle de Lorraine, waaraan bedrijfsleiders, de adel, de media en politici deelnamen. Het is geen probleem als de gast verklaarde dat de » Moslims in het Franse volk zullen ons naar chaos en burgeroorlog leiden . « Daarna werd hij nog uitgenodigd om de koningstaart te eten in Filigranes en nodigde hij de pers uit, ook al had de boekhandel bedreigingen ontvangen en hadden de medewerkers hem gevraagd daar rekening mee te houden. Maar hebzucht, of de commerciële ziel, heeft zijn grenzen, en men vraagt zich af of er geen voorliefde is voor de Kippah in plaats van de Burka. Dus Zeymour, maar niet Dieudonné.
De man weet wat mensen aantrekt, maar als men vraagtekens durft te zetten bij de keuze om Nabila met veel vertoon in zijn boekhandel uit te nodigen, zou dat « afknappen » zijn van de schrijfster: » Tegenover een fenomeen als Nabila, die meer dan 65.000 exemplaren van haar boek heeft verkocht, kun je niet zomaar zeggen dat het ondermaatse literatuur is. Onze tieners lezen « Harry Potter », maar ook Nabila. Je moet dat accepteren en je afvragen waarom je op je 24e besluit je autobiografie te schrijven. (RTBF, 8 juni 2016). Een beetje filosofie… of marketing: op de dag dat hij de Youtube-artiest Enjoy Phoenix uitnodigde, stonden er meer dan 4.500 mensen buiten de boekwinkel te wachten. En als je graag verkoopt, is het interessanter om 4.500 potentiële kopers van vodden te hebben dan 10 mensen die weten wat een boek is en daarvoor komen. Voor Nabila waren de voorgevel van de winkel en een deel van het interieur voor de gelegenheid opnieuw ingericht. Dit is misschien ook de reden waarom « onze tienerkinderen Nabila lezen » … Dit is een steeds terugkerende logica die ontleend is aan de massamedia: deelnemen aan het creëren van het fenomeen door te doen alsof we het alleen maar doorgeven.
En om gezien te worden, om te verkopen, om vrijgevigheid te bewerkstelligen, gaat er niets boven liefdadigheid, deze pantomime die zo populair is bij hen die niets willen veranderen aan de maatschappij die de ellende voortbrengt die zij verlichten met munten, of door boeken en glazen champagne te kopen. Liefdadigheidsavonden, waar de gegoede burgerij en de notabelen dol op zijn, omdat zij nooit vraagtekens zetten bij de ongelijkheid die zij genieten, laten 10% van de winst van de avond en 100% van de winst van de bar over aan de verenigingen. Boekverkopers, het is hun nacht Moeder Theresa’. Natuurlijk « kunnen ze die uren een keer terugkrijgen (als het avondwerk is dat minstens het dubbele waard zou moeten zijn), maar zeker niet wanneer het hen uitkomt… Maar het beste is om het officieel op vrijwillige basis te doen door aan te kondigen dat je je werk voor deze avonden aanbiedt. Maar het is vooral geen kwestie van keuze: de meeste werknemers denken dat het « verplicht » is en als ze weigeren, valt dat niet erg in goede aarde (…) Er is sprake van een vorm van emotionele chantage/oordelen over de waarde van ons professionalisme en onze « solidariteit » « Niets wordt « opgelegd », maar alles wordt gesuggereerd. De klanten kopen dus hun boeken, in het vertrouwen dat zij een goede daad verrichten door niets te doen.
De man heeft ook zijn politieke connecties. Filigranes is zeven dagen per week en 365 dagen per jaar open, maar dat deed het al lang voordat het stuk straat waar het is gevestigd tot toeristische zone werd verklaard. Le Soir vroeg onlangs » Maar waarom moet een stuk straat dat voor het overgrote deel door kantoorgebouwen wordt ingenomen, een toeristische zone worden? De schepen van Handel van de Stad Brussel antwoordt zonder aarzelen « Het is een verzoek van Filigranes » » (Le Soir, 13/05/18). Volgens onze informatie van de vakbonden is « vier dagen na het verzoek van Filigranes om een toeristische zone te worden, het verzoek ingewilligd « . Bovendien lijkt dit verzoek geen bevestiging te zijn van een reeds bestaande praktijk (7 dagen per week, 365 dagen per jaar open), maar » omdat hij met de nieuwe gemeenschappelijke commissie de mensen nu dubbel moet betalen in het weekend en op feestdagen, wat niet het geval is als de zaak in een toeristisch gebied is gevestigd . Het vervelende van de nieuwe paritaire commissie (CCP311) is dat over zondag- en avondwerk, dat nogal vaag blijft, alleen op vrijwillige basis met de vakbond kan worden onderhandeld, terwijl de oude paritaire commissie (201) Filigranes de mogelijkheid bood een afwijking te krijgen voor « krantenhandel ». De overgang naar een toeristische zone maakt het ook mogelijk om, na onderhandelingen, een veertigtal zondagen per jaar open te stellen… niet handig voor de 365/365.
Filigranes is geen uitzondering, en dat is het punt. Er zijn functies die bepaalde persoonlijkheidstypes en relationele vormen in een bepaalde sociale context aantrekken, afstoten, creëren en uitlokken. De vorm die de arbeidsorganisatie aanneemt in een kapitalistische maatschappij, de angst om zijn baan te verliezen in een concurrerende wereld waar men zichzelf moet verkopen en waar werkloosheid structureel is, de waardering die men hecht aan het feit dat men niet « zonder » is, de kredieten, de huur… dit alles breekt aan de wortel de mogelijke impulsen van solidariteit, de toenadering, de bekommernis om het lijden op het werk van de ander, die « kleine bazen » voortbrengt, de weerzinwekkende, de weerzinwekkende, de onderdanige, de lijdende mens. In een « zinken of zwemmen »-systeem proberen de meesten, helaas, zich te redden, een minderheid komt in opstand en wordt snel ontslagen, maar de meerderheid pikt het, lijdt, wordt depressief, krijgt somatisatie. Dan blijven degenen over die profiteren van de collectief georganiseerde onrechtvaardige behandeling, profiterend van het beetje macht dat zij bij volmacht ontlenen aan degene die het monopolie heeft op pesterijen. De bazen weten hoe ze hen moeten gebruiken en misbruik van hen maken; ze weten wie zwak is, wie een « vader » nodig heeft, maar ze weten ook dat wanneer het verlangen van de pretendent te ver gaat, een baas te willen zijn in plaats van een baas, ze hem zullen moeten ontslaan. Anderen geloven erin, « zagen » het niet, wilden het goed doen. Ophélie(5), die zes jaar aan het hoofd had gestaan van een van de winstgevende afdelingen van de winkel, werd ontslagen toen ze op een ochtend om 8 uur aankwam: » hebben we besloten je contract te beëindigen omdat je niet langer een goede vloermanager bent. Je collega’s dragen hun badge niet, X neemt te veel pauzes… Je krijgt 6 maandsalarissen uitbetaald ». Ontslagen mensen zijn voorbeelden: « mensen zijn bang om hun baan te verliezen, ze kennen hun rechten niet » . Onrechtmatig ontslag is in België uitzonderlijk. En dan, als » Filigrania zo gegroeid is dat het nu een van de meest lucratieve provincies van het Rijk der Letteren is »(6), laten we het gaan…
Als Marc Filipson het boek » Op de foto in het interview van de onnavolgbare Béatrice Delvaux van 20 februari 2016 is het vooral verdeeldheid en controle waar de baas van lijkt te houden: » camera’s gericht op de werkstations van de werknemers « , » zijn dochter plaatste als een gezaghebbende relais « , twee keer per maand heen en weer reizend vanuit Londen, » variabele salarissen voor dezelfde functies « , » « Vind ik leuk » op Facebook en bellen naar het kantoor van de baas als hij ze niet leuk vindt ». Maar het meest verderfelijke aspect is misschien wel de « zachte » vorm van dit soort management, waarbij hiërarchische posities worden gebruikt en misbruikt, maar waarbij de mensen ook wordt wijsgemaakt dat zij « één grote familie » zijn. Dit is de techniek vanteambuilding, een perverse verstoring van de hiërarchische verhoudingen die, uit zijn verband gerukt, de ondergeschikte zijn positie doen « vergeten » wanneer hij terugkeert in de werkcontext. Eenmaal in de professionele realiteit, maken de « banden » die daarbuiten zijn gelegd het moeilijker om de zaak aan te vechten.
Kortom, wij vinden in deze casestudie die Filigranes is, de spectaculaire vorm die onze samenleving als geheel aanneemt: wij proberen alles glad te strijken, doen wat nodig is opdat wij niet kunnen waarnemen dat wat wij zien, het diametraal tegenovergestelde resultaat is van wat er achter de schermen gebeurt. Het zou zijn alsof je op vakantie bent in een hotel in een van die landen waar je van het klimaat houdt, maar waarvan je de politiek probeert te vergeten, het contrast tussen het all-inclusive buffet en de slavernij in de keuken waar het vandaan komt. Dus het is Filigranes, maar het is bijna overal: het is het « alsof » spel. We doen alsof alles in orde is. Maar het probleem is dat het velen van hen ziek maakt…
» Het kan me niet schelen wat iedereen over me zegt. Ik ben een provocateur, ik kan het niet helpen « (Le Soir, 21/02/2016), zei Marc Filipson. Heel goed. Wij zijn er dus zeker van dat hij ons artikel van deze zomer Kairos , dat u in de rekken van de boekhandel zult vinden… Filigranes, met wijsheid en openheid zal ontvangen. Nou, schiet op, ze kunnen snel gaan!
Alexandre Penasse
GETUIGENIS VAN SAMANTHA
Ik heb bijna 9 jaar bij de Librairie Filigranes gewerkt en ben in 2014 geëindigd als directeur. Na talloze meningsverschillen over Mr Filipson’s extreme personeelsbeleid, besloten we mijn contract te beëindigen. Ik schrijf u niet uit wraak, maar gewoon omdat achter de gladde façade die aan de media wordt gepresenteerd een heel andere waarheid schuilgaat. De realiteit is ver verwijderd van de ideale situatie die in de pers wordt beschreven. Afgezien van de cijfers die beschikbaar zijn op de website www.bnb.be en die aantonen dat het niet goed gaat met Filigranes, is het ook tijd om de extreme bestuurspraktijken aan de kaak te stellen die de heer Filipson heeft ingevoerd en die gebaseerd zijn op een klimaat van tirannie en angst. Niemand heeft het over de honderden ontslagen en vrijwillige vertrekkers alleen al vanwege de persoonlijkheid van de heer Filipson, noch over het ongezonde klimaat dat in dit bedrijf heerst. Tussen seksuele toespelingen, ongepaste gebaren, beledigingen en driftbuien, is niemand veilig. En er wordt met geen woord gerept over de druk en de pesterijen waaronder de werknemers te lijden hebben, die bij het minste of geringste meningsverschil met ontslag worden bedreigd! Met behulp van pikante en ongefundeerde persberichten (de zogenaamde associatie met Daily Bread, de zogenaamde installatie in New York en Miami, de zogenaamde lancering van een e‑commerce site) probeert de heer Filipson gewoon de vis te verdrinken door een bedrijf te presenteren dat zogenaamd vol projecten zit. De cijfers zijn slecht, de werknemers zijn slecht, en de heer Filipson probeert via de pers zijn ex-werknemers verantwoordelijk te stellen.
Samantha stuurde deze brief destijds naar diverse media, zonder enige reactie.
