Julian Assange
621 weken van vrijheidsberoving voor het vertellen van de waarheid
621 weken van vrijheidsberoving voor het vertellen van de waarheid
Eenpaardagen geleden zat ik rustig bij het haardvuur te genieten van wat heerlijke chocolaatjes. Achteloos speelde ik met het rode lint rond de doos, voordat ik het etiket opmerkte dat erop was geplakt. De graphics waren misschien slecht gekozen, maar de chocolade was nog steeds van onbetwistbare kwaliteit. Ik glimlachte ondanks mezelf: « Deze chocolade steunt de producenten van poep. Terwijl ik de ganache op mijn tong liet smelten, liet ik deze zin in mijn hoofd weerklinken, denkend aan Victor Hugo.
DUST
« Want stof ben je, en tot stof zul je wederkeren.
Genesis 3:19.
Als wij het ermee eens zijn dat ons lichaam deel uitmaakt van de grote kringloop van het Leven, dat onze dood het leven van andere organismen zal maken, dan dwingt onze bescheidenheid ons toch om ons lege vlees op te sluiten in holle dozen, op de bodem van diepe gaten(1). Als we eenmaal dood zijn, zijn we niet meer dan « afval », zeker getint met grote symboliek, maar niettemin afval. We begraven onze doden zodat we niet zien wat er met hun lichamen gebeurt, daarna bedekken we ze met stenen en bloemen. Om zeker te zijn.
Ook al is de symboliek misschien minder diepgaand, toch doen we elke keer hetzelfde als we naar het « hoekje » gaan. Met een ego dat alle eco negeert, spoelen wij met zuiver water weg wat ons leven niet meer nodig heeft, en verwijderen deze taboe-artikelen zo snel mogelijk uit ons gezichtsveld. Het deksel van de schaal wordt neergelaten, de geur van bloemen van een potpourri die aan het kerkhof doet denken wordt verspreid, en wij vertrekken, onmiddellijk vergetend wat wij zojuist hebben weggedaan (en soms ook het licht aan).
Normale menselijke uitwerpselen wegen tussen 150 en 200 gram per dag. Vermenigvuldigd met iets meer dan 7,55 miljard mensen op de planeet, produceert de mensheid zijn deel van 1.510.000 ton fecaliën per dag (dat is bijna 17,5 ton per seconde). En dan tel ik de urine nog niet mee! Maar van dit alles, geen stof. We willen het gewoon niet in onze levenscyclus. En toch…
ONDER HET PLAVEISEL, HET SLIJK
» Het resultaat is een verarmde bodem en stinkend water. Honger die uit de ploeg komt en ziekte die uit de rivier komt. «
Victor Hugo, Les Misérables, 1862.
In het begin van de 19e eeuw waren de bronnen van meststoffen beperkt. Organische resten, en in het bijzonder uitwerpselen, worden in de stad verzameld om de akkers aan de rand van de stad te bemesten. In Brussel worden de werkzaamheden uitgevoerd door de Ferme des Boues, onderdeel van de wegenreinigingsdienst. Lediging van gemeenschappelijke latrines en beerputten, de output wordt naar het noorden van de vijfhoek gebracht, langs het kanaal. Na gedeeltelijke verdamping van het overtollige water wordt de « mest « (2) — menselijke mest — verkocht aan plaatselijke boeren, waarmee de kringloop wordt gesloten.
Tussen 1831 en 1846 is de bevolking van Brussel gestegen van 140.000 tot 232.000. Met bevolkingsverdichting komt ook ziekte. In het midden van de 19e eeuw waren er opeenvolgende golven van cholera en verschillende epidemieën in Brussel. Aangezien besmetting met Vibrio cholerae hoofdzakelijk plaatsvindt via water dat besmet is met besmette feces, worden hygiënemaatregelen geleidelijk noodzakelijk. Toen begon een grote verandering in het beheer van fecaliën.
Vanaf 1857 werd het « alles naar de riolering « ‑systeem gepromoot, waarbij het regenwaterafvoernetwerk een echt rioleringssysteem werd. De riolen stromen in de Zenne, die elke bron van besmetting wegvoert… en tegelijkertijd de wet van teruggave breekt. Met de komst van synthetische meststoffen heeft dit probleem niet lang geduurd en is de rol van menselijke uitwerpselen in de voedingsstoffenkringloop geleidelijk aan vergeten: uitwerpselen zijn nu niets anders dan vervuiling. De toestand van de Zenne werd aan de kaak gesteld door de lokale autoriteiten stroomafwaarts van Brussel, maar na vele discussies die leidden tot de overwelving van de rivier, verklaarde een speciale commissie van het stadsbestuur in 1882 dat « …de rivier niet in een staat van instorting verkeert. dat een van de taken van de rivieren in de natuur juist is om hun oevers schoon te houden door al het bederfelijke materiaal dat ontstaat mee te voeren. […]
De stad Brussel oefent gewoon een natuurlijk recht uit door haar afvalwater in de Zenne telozen . Zo bleef de Zenne 120 jaar lang het riool van de hoofdstad.
Brussel heeft nu twee rioolwaterzuiveringsinstallaties. Het Zuidstation werd in 2000 in gebruik genomen, na dreigementen uit Europa om de bouw ervan te starten, en is onlangs ingrijpend gerenoveerd om aan de Europese normen te voldoen. Het is verantwoordelijk voor ongeveer 25% van het gezuiverde water van de agglomeratie. Het Noordstation, geopend in 2007, behandelt de resterende 75%. In Brussel wordt jaarlijks 60 miljoen m³ drinkwater verbruikt. 98% van het afvalwater wordt gezuiverd. Gemengd met regenwater en het rioolwater van de Maelbeek en andere beken wordt jaarlijks 128 miljoen m³ afvalwater gezuiverd in de twee Brusselse waterzuiveringsinstallaties. Dit vertegenwoordigt echter slechts 90 à 95% van het afvalwater; de rest wordt altijd via de 14 voornaamste overstortpunten van het afvalwater in de Seine en het kanaal geloosd.
Het geproduceerde zuiveringsslib, dat industriële en huishoudelijke lozingen vermengt met organisch materiaal, bevat zware metalen, toxische stoffen en persistente farmaceutische verontreinigende stoffen. Als gevolg van de vermenging van voedingsstoffen met de verontreiniging van de stad is het slib dat ontstaat ongeschikt voor gebruik in de landbouw en vanuit de installatie in het zuiden worden dagelijks 6 tot 10 containers met slib per vrachtwagen verzonden voor verbranding in
Duitsland.
COMPOST
» Een grote stad is de machtigste stercorair. De stad gebruiken om de vlakte te roken zou een zeker succes zijn. Als ons goud mest is, dan is onze mest goud. Wat doen we met dit mestgoud? Het is de afgrond in geveegd. «
Victor Hugo, Les Misérables, 1862.
Dierlijk organisch materiaal, gemengd met een plantaardig substraat, is altijd gebruikt als mest om de akkers te bemesten, de bodem te voeden en de gewassen te bemesten. Het gebruik van menselijke voedingsstoffen — met uitzondering van de laatste eeuw van de westerse geschiedenis — heeft daar altijd deel van uitgemaakt. De toepassing van onbehandelde fecaliën is niet zonder risico (en ook niet zonder geur), zowel voor de landbouwer als voor de consument(3). Cholera is een goed voorbeeld. Maar hoewel nu bekend is dat de ziekte door bacteriën wordt veroorzaakt, is ook bekend dat zij buiten een menselijke gastheer nooit langer dan een maand overleeft. Niets dat niet kan worden overwonnen door compostering.
Compostering van zuiveringsslib is dat echter niet, omdat dit laatste nog steeds het probleem oplevert van verontreiniging met zware metalen, giftige stoffen en farmaceutische residuen. De sleutel is het « droge toilet met biostrooisel « , dat een einde maakt aan de abnormale aanwezigheid van uitwerpselen in het drinkwater. Elke landbouwer kan aantonen dat goede mest bestaat uit de uitwerpselen van zijn dieren (mest en urine vermengd) in een droge strooisellaag van planten, met een verhouding van één op drie. Mensen zijn net als alle andere dieren: droge toiletten gebruiken geen spoeling maar koolstofrijk plantaardig strooisel — zaagsel, hooi, dode bladeren, enz. — om eventuele afzettingen te bedekken en vloeistoffen te absorberen. Het verzamelde materiaal kan vervolgens worden gecomposteerd.
Alles wat afkomstig is van een plant of dier zou van nature composteren in de natuur en zal des te beter ontbinden in een compost. Citrusvruchten, vlees of vet zijn even bederfelijk als uitwerpselen en hun toiletpapier, katoenen tampons of het kadaver van de oude hamster, hoewel eierschalen, beenderen en takken er langer over zullen doen om af te breken. Met voldoende vocht, zuurstof opgesloten in de tussenruimten van het substraat en een goede C/N‑verhouding tussen koolstof (strooisel) en stikstof (output)(4), zal het grootste deel van het organisch materiaal binnen een jaar worden omgezet in humus. In het geval van batchcompostering van grote volumes, bijvoorbeeld door gemeenschappen, kunnen de belangrijkste afbraakstadia binnen enkele maanden worden voltooid.
COPROPHOBIA
» Al de menselijke en dierlijke meststoffen die de wereld verliest, teruggegeven aan de aarde in plaats van in het water te worden gegooid, zou genoeg zijn om de wereld te voeden. «
Victor Hugo, Les Misérables, 1862.
De heterogeniteit van de voorschriften en het sociale taboe dat op het onderwerp rust, weerspiegelen een veralgemeende coprofobie. In veel landen is de compostering van biosolids sterk gereguleerd en is het gebruik ervan in de landbouw grotendeels verboden. In Europa mag alleen urine worden gebruikt die aan de bron van feces is gescheiden, en alleen in de conventionele landbouw. Het thuiscomposteren van menselijke uitwerpselen is in België echter niet bij wet geregeld en valt onder de regels van goed nabuurschap van het burgerlijk wetboek (artikel 544): men kan de buurman niet beletten van zijn eigendom te genieten en zich daarover te ontdoen door het verspreiden van misselijkmakende geuren. Aangezien een goed beheerde compost in de herfst niet meer ruikt dan kreupelhout, kunnen tuiniers hun « mest » gerust composteren(5).
Hoe zit het met de neerslachtigheid van de meerderheid van de stadsbevolking of van degenen die geen compost willen beheren? Als de 3.000 miljoen ton organisch materiaal die de hele mensheid zou produceren als ze universeel droge toiletten zou gebruiken, zou worden geoogst, zou de 1,4 miljard hectare akkerland van de wereld elk jaar met meer dan twee ton compost per hectare kunnen worden bedekt.
Hoewel er enige compostering van mest bestaat (voornamelijk in Azië en Haïti(6)), worden biosolids over het algemeen beheerd als afval, omgezet in bouwmaterialen, biobrandstoffen of brandstof. Dit beheer vermindert de verontreiniging van de aquifer, maar keert zich nog steeds tegen de natuurlijke nutriëntencyclus. En als bemestingsprojecten zoals die in Egypte het mogelijk maken woestijngebieden in bos om te vormen, hoeveel akkerland wordt dan in ruil daarvoor uit de kringloop gehouden?
CONCLUSIE
» Weet u wat die hoopjes afval op de hoek van de paaltjes zijn, die hoopjes modder die ‘s nachts door de straten stuiteren, die vreselijke tonnen langs de weg, die etterige lozingen van onderaards slijk die het trottoir voor u verborgen houdt, weet u wat dat zijn? Het is een weide in bloei, het is groen gras, het is tijm en salie, het is wild, het is vee, het is het tevreden gebrul van de grote ossen in de avond, het is geurig hooi, het is gouden tarwe, het is brood op uw tafel, het is warm bloed in uw aderen, het is gezondheid, het is vreugde, het is leven. «
Victor Hugo, Les Misérables, 1862.
Westers naturalisme(7) is de plaats van de mens in de natuur vergeten. Door menselijk organisch materiaal om gezondheidsredenen uit te sluiten van de nutriëntenkringloop voordat men de werking van compostering begreep — Pasteur schreef zijn eerste publicaties op hetzelfde moment als de werkzaamheden aan het gewelf van de Zenne in Brussel begonnen — heeft de geschiedenis de weg gevolgd van een sociale en multitechnische lock-in: een sociaal taboe, rioleringsinfrastructuur, (niet-)beheer van water en later zuiveringsslib, maar ook gezondheidswetten en de industrie voor de productie van synthetische meststoffen, enz.
Nog een ander paradigma is mogelijk. Bemestend en pathogeen, het tweeledige karakter van fecaliën wordt gemakkelijk teruggebracht tot een gezonde bemestende werking door de mest te composteren, vooral wanneer dit collectief gebeurt, waardoor een natuurlijke pasteurisatie van het organisch materiaal en een adequate sanitaire controle mogelijk worden. Bovendien betaalt de onderneming zichzelf terug: de prijs voor de afvoer, het vervoer en de behandeling van het afvalwater (rekening houdend met de uiteindelijke marktwaarde ervan) bedraagt minder dan een vijfde van de kosten voor het vervoer van het afvalwater en de behandeling ervan in een waterzuiveringsinstallatie (het beheer van het resulterende slib niet meegerekend).
Er is geen ontkomen aan: de kringloop van het leven produceert geen afval, de uitwerpselen van het ene organisme zijn het voedsel van een ander. Onze aarde is uniek en de enige manier om er duurzaam op te leven is door deel uit te maken van de biosfeercyclus en er niet naast te staan. Is het allereerste principe van agro-ecologie niet « de recyclage van biomassa mogelijk maken, de beschikbaarheid van voedingsstoffen optimaliseren en de stroom van voedingsstoffen in evenwicht brengen « ? Deze zeer interdisciplinaire en sociale kwestie had al duizend keer behandeld moeten worden. Hoe kan men beweren dat agro-ecologie meer centraal staat dan rond het thema van de menselijke dejecta? Zonder deze voedingsstoffen is er geen veerkracht, geen duurzaamheid en geen zelfredzaamheid. Geen compleet agro-voedsel systeem. Hoe kunnen we een kortsluiting ondersteunen die slechts in één richting stroomt, hoe kunnen we streven naar een circulaire economie zonder de kringloop te sluiten? hoe een duurzame voedsel landbouw op te bouwen zonder het op te nemen in de natuurlijke cyclus van de biosfeer. Het is de hoogste tijd om na te denken over het « totale ecosysteem « (8) en eindelijk de cirkel te sluiten. Ga naar het einde van de logica. Toch praat niemand erover. Wachten we tot we tot onze nek in de stront zitten voor we interesse tonen?
Noé Vandevoorde
