Julian Assange
618 weken van vrijheidsberoving voor het vertellen van de waarheid
618 weken van vrijheidsberoving voor het vertellen van de waarheid
Het project voor een megawinkelcentrum in het noorden van Brussel werd voor het eerst vermeld in het Commercieel Ontwikkelingsplan voor het Brussels Hoofdstedelijk Gewest (2006), een studie die lange tijd een spookbeeld is gebleven (2) maar op armlengte gedragen door de gewestelijke minister van Economie en Tewerkstelling, Benoît Cerexhe, om de bouw van een nieuw winkelcentrum in het noorden van Brussel te rechtvaardigen.
De belangen kwamen samen en een jaar later keurde het Brussels Gewest zijn Plan voor Internationale Ontwikkeling (PIO) (3) goed, dat voorzag in de bouw van een winkelcentrum van 100.000 m² op de Heizel-site. De Stad Brussel, die eigenaar is van de grond, applaudisseert met beide handen. Op het terrein is men van plan een nieuw conferentiecentrum met 5.000 plaatsen te bouwen ( (4) ), dat moet bijdragen tot de internationale reputatie van de stad. Deze uitrusting wordt als duur en niet erg rendabel beschouwd, maar dat geeft niet, aangezien het winkelcentrum het geheel rendabel moet maken — volgens welke berekening, weten wij niet. Dit project, NEO (5) genaamd, wordt beheerd door een naamloze vennootschap, EXCS, onder leiding van Henri Dineur, voormalig kabinetschef van de huidige minister-president Charles Picqué. Het regeerakkoord 2009–2014 bezegelt het pact tussen alle meerderheidspartijen(6). In 2012 werkt de regionale regering hard aan een wijziging van haar Regional Land Use Plan (RLUP) om het project toch doorgang te laten vinden, in tegenstelling tot het huidige plan.
Geen tegenstem, behalve die van een paar geïsoleerde politici, om deze verspilling van openbare grond voor een speculatief project aan de kaak te stellen. De concurrentie tussen gebieden die onze regio’s teistert, drijft de ene regio ertoe de andere te overtroeven, zonder rekening te houden met een mogelijke complementariteit: maar net aan de andere kant van de regionale grens, in Machelen, op korte afstand van het NEO-project, wacht een ander consumentenmonster op zijn tijd, het Uplace-project.
Uplace (7) is een project van 190.000 m² dat retail, vrije tijd en kantoorruimte combineert. Een anekdote die de logica van de stadsmarketing verraadt, is dat Uplace in Vlaanderen als een Vlaams project wordt verkocht, maar in het buitenland als een Brussels project ‘Uplace Brussels’. De promotor hoopt 25.000 bezoekers per dag aan te trekken, wat volgens Touring dagelijks 4 km extra verkeersopstoppingen zou veroorzaken. De Vlaamse regering is aan het project gebonden door een overeenkomst uit 2009, voordat het werd geïnstalleerd, en heeft zich er nooit willen uit terugtrekken, ondanks de zware kritiek op het project van de provincie Vlaams-Brabant en de naburige gemeenten, die vrezen voor de congestie van hun wegen en het voortbestaan van hun winkelwijken. Ondanks deze kritiek heeft het project nu al zijn vergunningen verkregen, met als laatste de vergunning die in mei 2012 door de minister van Milieu werd afgegeven. Het project lijkt dus op de eerste plaats te staan in deze race tegen de klok, maar het is bezaaid met bezwaren (8)Het meest recente voorbeeld is het Brussels Gewest, dat bij de Raad van State een beroep tot nietigverklaring heeft ingesteld tegen het Vlaams strategisch ontwikkelingsplan waarin Uplace is opgenomen. Brussel verwijt de Vlamingen dat ze geen rekening houden met de impact van dit project op de mobiliteit in en rond Brussel (9).
De reactie was te verwachten: Uplace daagt het NEO-project op zijn beurt voor de Raad van State en is van plan een klacht in te dienen bij de Europese Commissie wegens niet-naleving van de wetgeving inzake overheidsopdrachten.
We kunnen alleen maar hopen dat deze asociale, antistedelijke en antimilieuprojecten elkaar afmaken maar.…
Naast NEO en Uplace is er nog een derde winkelcentrumproject in deze territoriale zone: het project Just under the Sky, gelegen langs het kanaal tegenover het Royal Estate. Terwijl alle ogen op de twee reuzen zijn gericht, gaat dit project door met de volledige steun van de stad Brussel. Deze laatste lijkt het als een paard van Troje te zien: als Uplace vóór NEO wordt gebouwd, is er in ieder geval al een nieuw winkelcentrum in het noorden van Brussel om het eerste te overschaduwen. Hoewel dit project kleinschaliger is dan de andere twee, is het niet minder destructief. De ontwikkelaar, de Equilis Group, de vastgoedtak van Mesdagh (10), verwacht 155.000 bezoekers per week, van wie 70% met de auto zal komen. Het is reeds bekend dat voor het project een aanzienlijk deel van de capaciteit van de aangrenzende (middelste ring)weg zal worden gebruikt, die reeds verzadigd is. Bovendien impliceert de bouw van het winkelcentrum de vernietiging van de voormalige Godin-pakhuizen (11), een van de oudste erfenissen van het industriële verleden van de stad, waarvan de Franse tweelingbroer in Guise bewaard is gebleven (12).
De aangrenzende commerciële centra hoeven zich geen zorgen te maken, aangezien de eerste aanvraag voor een sociaal-economische vergunning precies dezelfde borden omvatte als die welke reeds in heel Brussel aanwezig waren. De overheid heeft het over complementariteit, maar in feite heeft zij geen controle over de merken die zich komen vestigen. Dit geldt des te meer omdat de tenuitvoerlegging van de EU-dienstenrichtlijn overheidsinstanties ervan weerhoudt rekening te houden met het risico van concurrentie in de commerciële structuur. Regulering door de vrije markt is de enige weg!
Het project heeft echter halverwege de zomer zijn twee vergunningen gekregen: de stedenbouwkundige vergunning en de milieuvergunning, en rolt daarmee de rode loper uit om als eerste van de drie projecten de eindstreep te halen.
Aangezien onze machthebbers voor promotor spelen en denken dat wij niets beters te doen hebben dan onszelf in eeuwige consumenten te veranderen, is het aan ons om te reageren.
In die zin heeft het Interregionaal Platform tegen Winkelcentra (13) de afgelopen drie jaar voortdurend de voortgang van deze projecten in de gaten gehouden en geprobeerd ze tegen te houden. Het is ook in die zin dat zeer onlangs het Brusselse collectief « Dites 33 » (14) op een vreugdevolle manier tussenbeide is gekomen om een Algemene Vergadering van de onderneming Delhaize te kapen.
En het is altijd in die zin dat andere mobilisaties worden georganiseerd om te voorkomen dat de oorlog van de winkelcentra over de ruggen van het volk wordt gevoerd.
Claire Scohier
Beleidsmedewerker bij Inter-Environment Brussel (ww.ieb.be)
