Brief aan de burgemeester

Meneer de burgemeester,

U weet beter dan wij: in een tijd waarin Brussel bedreigd wordt door separatisme en nog steeds ondergefinancierd wordt door een minachtende en roofzuchtige staat, is zijn enige garantie voor de toekomst de aanwezigheid op zijn grondgebied van een reeks internationale instellingen. Maar de status van onze regio als internationale hoofdstad is in gevaar nu het hart van Europa steeds verder naar het oosten opschuift. We moeten daarom een beleid voeren dat een ambitieuze en dynamische stad waardig is, die in staat is internationale instellingen aan zich te binden en meer welvarende huishoudens aan te trekken om beter bij te dragen tot haar ontwikkeling. Temeer daar andere steden, op slechts een paar honderd kilometer afstand, niet beknibbelen op de middelen om hun metropolitane aantrekkingskracht te versterken.

Daarom moeten wij, de ondertekenaars van deze open brief, de belemmeringen aan de kaak stellen die verhinderen dat de grote stedenbouwkundige projecten in Brussel tot volle ontplooiing komen, de bureaucratische rompslomp die de ondernemingsgeest verstikt, de verbeeldingskracht van de stedenbouwkundigen afremt en de grote namen in de architectuur tot de meest banale middelmatigheid veroordeelt.

Het is waar dat uw voorzitterschap van de regering gedurende bijna 20 jaar ertoe heeft bijgedragen Brussel op het goede spoor te zetten, en wij zijn u daar dankbaar voor. Hele wijken zijn gewijd aan de Europese instellingen; sommige zijn omgevormd tot zakenwijken waar de produktie van kantoren en hotels niet ophoudt; andere, ooit sloppenwijken, trekken nu kunstenaars, middenklassen en expats aan. Sinds een paar jaar heeft Brussel eindelijk zijn eigen casino. De eerste luxe woontoren wordt nu gebouwd. Er zijn nieuwe winkelcentra gepland. Een nieuw stadion en een museum voor hedendaagse kunst zijn net aangekondigd… Kortom, Brussel is in beweging.

Maar hoe snel? In de 21e eeuw ziet de hoofdstad van Europa er nog steeds grimmig uit. De oevers van het kanaal ? Altijd bekleed met vuile industrieën. Het gebied rond het International South Station? Het heeft bijna 20 jaar geduurd voordat het Gewest, onder uw leiding, een paar honderd inwoners onteigende: ten tijde van de nationale staat, denal, duurde het slechts een paar jaar om meer dan 15.000 huishoudens in de noordelijke wijk te onteigenen. Toen de TGV vertrok, hebben kantoren en nieuwe hotels geen hele blokken grond ingenomen waar alcoholisme en onveiligheid heersen en die het eerste contact van toeristen en zakenlui met onze stad vormen. Op een steenworp afstand is in Kuregem, ondanks zeven wijkcontracten, nog steeds een slachthuis gevestigd dat elke dag stinkt, terwijl een hele wijk er trots op is de draaischijf te zijn van de internationale export van tweedehands auto’s. En hoe zit het met het nieuwe stuk stad dat aan Tour & Taxis is beloofd? Na jaren van politiek uitstel en bureaucratische rompslomp, komt het nog steeds maar moeizaam van de grond… Er zijn legio voorbeelden van gemiste kansen op het gebied van stadsplanning.

De grote stedenbouwkundige projecten, die noodzakelijk zijn voor de internationale ontwikkeling van Brussel, stuiten systematisch op verschillende problemen die ons Gewest teisteren. De ambities van de beleggers worden aldus geblokkeerd en vervolgens naar beneden bijgesteld. Gezien de geringe omvang van ons grondgebied zijn de gelegenheden voor dergelijke gebaren om onze hoofdstad een nieuwe vorm te geven echter zeer zeldzaam. Dit maakt ze des te waardevoller.

Daarom begrijpen wij uw standpunt over de verplaatsing van de gevangenissen van Sint-Gillis en Vorst niet. Het begon allemaal met een masterplan van de federale regering om de gevangeniscapaciteit in België te vergroten en de grootste gevangenis van het land in Brussel te bouwen op de groene vlakten van Haren (wat noch u noch wij zullen betreuren, aangezien deze stukken grond tot nu toe slechts door een paar honderd inwoners en een incidentele natuurliefhebber zijn gebruikt). Een buitenkans voor onze regio, temeer daar de bouw van dit mega-gevangeniscomplex moet leiden tot de opheffing van de huidige gevangenissen, waardoor 10 hectare bruikbare grond in het midden van de stad vrijkomt en een uitzonderlijke kans voor stadsontwikkeling wordt gecreëerd!

Maar wat een verrassing en teleurstelling was het om te ontdekken dat uw stem zich had aangesloten bij het koor van achterwaarts gerichte klaagzangen waarin elk grootschalig project daar bij voorbaat werd veroordeeld.« Ik wil niet dat dit gebied plaats maakt voor kantoortorens, » zei je.je zei⁽¹⁾. « Ik zou liever huisvesting hebben. We kunnen zelfs nieuwe straten maken waar nu de gevangenisvleugels zijn ».

En waarom, als je toch bezig bent, geen doodlopende weggetjes en fonteinen aanleggen, openbare bankjes, ateliers voor ambachtslieden of kruidenierswinkeltjes installeren? Het is als een droom… U, de auteur van het Brussels Internationaal Ontwikkelingsplan! U, die internationale functies, kantoren, congrescentra, stadions, verdichting en moderniteit hebt doorgedrukt in alle gebieden die u van strategisch belang hebt verklaard! Waarom ga je niet watertanden bij het potentieel van deze 10 hectare? Waarom droomt u er niet van om daar een van die« centra voor grootstedelijke ontwikkeling » te bouwen, die volgens uw eigen plannen⁽²⁾ nodig zijn om te voldoen aan« de tertiaire behoeften in verband met de internationale uitstraling van Brussel en zijn rol als internationale hoofdstad »?

Bent u, als directe buur van de gevangenis van Sint-Gillis, getroffen door het NIMBYsme (« Not In My BackYard »), het syndroom dat de stad verlamt en waartegen u zich in uw carrière meermaals hebt verzet? Heeft de vrees dat een« energetische behandeling »⁽³⁾ zich tegen de bewoners keert, zoals in de Midi, de overhand gekregen over uw idealen? U bent dan wel slechts burgemeester van een gemeente, Sint-Gillis, maar dat rechtvaardigt nog niet toe te geven aan de schrijnende verleiding van het sub-lokalisme. Van u, als symbool van onze regio, wordt verwacht dat u onder alle omstandigheden het hogere belang behartigt.

De plaats van de toekomstige ex-gevangenissen moet resoluut gewijd worden aan de verwezenlijking van een groot project, een van die projecten die de stad ontwrichten en het landschap veranderen… Zoals u voor andere wijken bepleit, zou daar een« stedelijk signaal », een stel« iconische torens », een« cluster van hoge gebouwen » kunnen worden neergezet die niet onderdoen voor de City of London! Een stadion? Een winkelcentrum? Een nieuwe vergaderzaal voor het Europees Parlement? Een plaats op uw naam! Het geheel zal worden verrijkt met een metrostation, en waarom geen tunnel om het autoverkeer te begraven dat deze nieuwe functies onvermijdelijk zullen genereren.

Dit alles zou natuurlijk onvoorziene proporties kunnen aannemen en een aantal neveneffecten kunnen hebben, zoals de onteigening van omwonenden. Het is in ieder geval niet raadzaam om naast een bouwterrein van deze omvang te wonen dat nog jaren zal duren, en het is een man van uw standing niet waardig om te leven met het oorverdovende lawaai van graafmachines, de trillingen, het stof, noch om de onzekerheid en vernedering van pijnlijke onteigeningsprocedures te ondergaan.

U kunt uw huis waarschijnlijk beter meteen verkopen. Het Gewest zal het zich waarschijnlijk niet kunnen veroorloven de grond tegen de volle waarde te kopen, maar het moet wel een aanzienlijke winst kunnen maken wanneer het de kale grond aan particuliere investeerders verkoopt.

Wij zijn ervan overtuigd dat u, die ons de weg hebt gewezen, zult begrijpen dat de logica van de internationale ontwikkeling geen uitzonderingen toelaat, zelfs niet bij u in de buurt.

Wij hopen dat u deze brief ontvangt en bieden u bij voorbaat onze verontschuldigingen aan voor het veroorzaakte ongemak.

De inhoud van deze open brief, die ons anoniem werd toegezonden, bindt de redactie van « Kairos » niet.