Bestrijding van rijkdom en het verlangen naar rijkdom

« De vraag die rijst is in ieder geval, wie zijn de intellectuelen van links vandaag de dag. Moeten wij « linkse intellectuelen » nog steeds mensen noemen die, hoewel zij over het algemeen gevoeliger zijn dan anderen voor de sociale en menselijke kosten van de vooruitgang, en met name voor de ongelijkheden, onrechtvaardigheden en uitsluiting die deze met zich meebrengt, niettemin blijven geloven in de mogelijkheid en de noodzaak van vooruitgang door middel van onbeperkte economische groei en die er voor het grootste deel genoegen mee nemen te eisen dat de vruchten van de groei, indien mogelijk, op een iets rechtvaardiger wijze worden verdeeld? » 

Jacques Bouveresse, Le Mythe moderne du progrès, Agone, 2017, blz. 38–39.

De intelligentsia ter linker- en ter rechterzijde, gevolgd door sociale bewegingen en een deel van de massa’s die bang zijn om « verkeerd te denken », zijn in Frankrijk teruggevallen op de nuttige stem. In de VS, iets eerder, bekritiseerde zij Trump om zijn seksisme en racisme. In beide gevallen deed het hetzelfde: het schandaal werd weggenomen dat de leiding van een land in handen werd gegeven van de ultrarijken die geld in het middelpunt van alles plaatsen. De welvarende klasse zal nog sterker uit de startblokken komen, aangezien zij erin geslaagd is de belastingbetaler, inclusief de armen, te laten opdraaien voor de redding van haar banken in 2008, om zo opnieuw te kunnen starten en vet op haar rug te krijgen. Daardoor kon de ongemakkelijke waarheid worden verhuld: de oligarchie heeft een structurele behoefte aan extreem-rechts, aan racisme en haat, aan seksisme en vernedering, of die nu de toon aanneemt van vals proletarische vulgariteit (Trump) of die van de beleefde enarque van de goede familie (Macron). Het is boerenkool en collard greens. In beide gevallen heeft de maatschappelijke ongelijkheid waarvan zij profiteert het vermaak van de strijd nodig (in de dubbele betekenis van « de strijd van het volk »). een andere richting uitgaan  » uit het Latijn, maar ook om af te leiden): terwijl de immigrant of de « De echte crimineel wordt met rust gelaten: de hyperrijken.

Maar de hoofden van deze klasse van hyperrijken, de 1% die evenveel rijkdom bezitten als de rest van de planeet, zouden er binnen het uur afvallen, als de individuen die het slachtoffer zijn van hun aftappen van het algemeen welzijn niet gedreven werden door een vreemd verlangen om zoals hen te zijn (blz. 10–11). Want er is nauwelijks een andere verklaring dan de algemene wens dat iedereen rijk wordt, vooral onder de arbeidersklasse die het meest te lijden heeft onder de monopolisering van een minderheid, die kan verklaren waarom de massa’s niet in opstand komen tegen een minderheid die bijna alles in handen heeft en nog steeds de « profiteurs » durft aan te klagen, zozeer zelfs dat ze vergeten dat de renteniers en de grote fortuinen de grootste dieven zijn.

Wie zal dan bereid zijn om grenzen te stellen aan het verlangen naar meer en meer (blz.14–15), dat door alle sociale klassen loopt? De parlementsleden? Niet veel kans… (pp.15–16). Als zij dat al willen, is de realiteit van de mogelijkheden voor echte verandering in een assemblee een maatstaf voor hoe onmogelijk het is. Voor de anderen, die zich ondanks hun mooie woorden niet bekommeren om het algemeen welzijn, geldt dat zij zozeer door het geld zijn gecorrumpeerd dat het idee alleen al van het stellen van grenzen aan de rijkdom hen beangstigt, omdat meting het einde zou betekenen van hun eigen buitensporigheid.

Er zit niets anders op dan de strijd tegen « minder ongelijkheid » (we moeten er ook niet te veel van vragen) tot hun leitmotiv te maken: datgene waar niets aan mag worden geraakt. Zo komen we tot de absurde en weerzinwekkende situatie dat een instelling als de Nationale Loterij, symbool van decadentie en geldzucht, die een vrijwillige belasting organiseert, in omgekeerde richting — waar iedereen geeft voor één -, waar de leden van de raad van bestuur tienduizenden euro’s ontvangen voor een paar bijeenkomsten per jaar, zich opdringt als een « de belangrijkste beschermheer van de kunst van het land ». Dus, door « te dromen schandalig rijk te worden », doet men liefdadigheidswerk! Fantastische vindingrijkheid… (blz. 12–13).

« Een instelling die de zeldzaamheden creëert die verantwoordelijk zijn voor het ontstaan van ellende, kan niet tegelijkertijd verantwoordelijk zijn voor de uitroeiing ervan.

Majid Rahnema, When Misery Drives Out Poverty, Babel, 2003.

Je slaagt er dus in te slapen, naar je werk te gaan en niet naar stoeptegels en molotovcocktails te grijpen, wetende dat acht mensen evenveel bezitten als de armste 3,5 miljard mensen. De Europese Commissie zegt nu dat België begrotingsinspanningen moet leveren (22/05/17), terwijl dit orgaan bestaat uit individuen die tienduizenden euro’s per maand verdienen en wordt voorgezeten door Jean-Claude Juncker, de belangrijkste architect van Luxemburg als belastingparadijs, die 31.272 euro per maand verdient en een ontheemdingstoelage van 48.656 euro per jaar. Dit alles terwijl door miljardairs beheerde staatsinvesteringsfondsen speculeren op de staatsschulden van staten.⁽¹⁾

Zal het tijd kosten om te begrijpen dat ongelijkheid je ziek maakt (blz. 16–17)? In het ideologische dictaat, zullen wij beseffen dat het verlies voor de gemeenschap het fortuin van sommigen is en het verlangen om van anderen te zijn en dat daarom, wanneer « de rijkste Belg verlaat het land », is het niet « 70 miljoen verlies voor België⁽²⁾Maar het feit dat iemand zo’n rijkdom heeft mogen vergaren, is een schande waarvoor de een of de ander op een dag zal boeten…?

Dossier gecoördineerd door Alexandre Penasse