Kairos n°12

We hadden een heel boekdeel aan de school kunnen wijden. We moesten ons beperken. Wij hebben ons niet willen concentreren op de weinige positieve elementen die wij van het schoolterrein hadden kunnen afleiden, want gezien de algemene stand van zaken zouden die slechts als dekmantel hebben gediend. We wilden laten zien hoe slecht het gesteld is met het onderwijs in België. Maar we wilden niet alleen zeggen wat de school is, we wilden ook laten zien wat ze zou kunnen zijn, wat ze elders is, en hier probeerde te zijn. Er is niets pessimistisch aan onze kritische blik, want deze houding is eerder aan de kant van degenen die blijven denken dat « alles in orde is » en dat « waar een wil is, is een weg ». Dit nummer wordt dus afgesloten met verschillende voorstellen en ervaringen waarvan wij kunnen leren.

Als er één ding is dat men niet mag vergeten, afgezien van het feit dat een maatschappij met een totaal andere school mogelijk en wenselijk is, dan is het wel de diepe ongelijkheid die het Belgische onderwijs kenmerkt en waaraan de kleine maatregelen van de regering niets zullen veranderen, behalve dan dat ze ons doen geloven dat ze een verandering teweeg kunnen brengen.

Zoals Ivan Illich verklaarde in Een samenleving zonder scholen:  « Velen blijven ten onrechte geloven dat de school het vertrouwen van het publiek verdient, dat zij deze rol vervult, hoewel zij nu slechts de houder van een monopolie is en, in plaats van kansen te bieden, ze verdeelt. Ivan Illich,« Een Schoolloze Samenleving », Verzameld werk, vol.1, p.223.

« Blindheid voor sociale ongelijkheden veroordeelt en autoriseert de verklaring van alle ongelijkheden, met name in termen van schoolsucces, als natuurlijke ongelijkheden, ongelijkheden van gaven. Een dergelijke houding past in de logica van een systeem dat, gebaseerd op het postulaat van de formele gelijkheid van allen die onderwezen worden, een voorwaarde voor zijn werking, geen andere ongelijkheden kan erkennen dan die welke voortvloeien uit individuele gaven ».

Pierre Bourdieu en Jean-Claude Passeron, Les héritiers, Les Éditions de Minuit, Parijs, 1964, p.103