Kairos n°2

De presidentsverkiezingen in Frankrijk boden de gelegenheid voor een fabelachtig mediaspektakel. De redacties van de Franse media hebben, na hun kampioenen te hebben opgebouwd en het debat op slot te hebben gedaan, de « kleine » kandidaten en hun ideeën belachelijk gemaakt met een cynisme waaraan we bijna gewend zouden raken als we niet opletten. Ambient journalism, die wijdverbreid is in alle grote media, leurt met het eenzijdige denken (groei plus koopkracht is gelijk aan vrijheid) dat wordt gepresenteerd als het juiste denken, beschermd als het is tegen de werkelijkheid door de borstwering van de machtigen, wier laarzen het poetst⁽¹⁾.

Zijn we beter af in België? Zijn onze journalisten ook, net als de sterpresentatoren van TF1, France 2, Canal Plus en anderen, waakhonden van dit systeem? Sommigen toch. Heeft François De Brigode, presentator van het nieuwsprogramma van de RTBF, op de website Soir⁽²⁾ niet opgeroepen tot een « intelligent beheer » van de staking, een techniek van arbeidersstrijd die « misschien (sic) niet verouderd » is? Aangezien het geweld altijd in handen is van dezelfde personen — de stakers — en niet in handen van de anderen — de promotoren van het verstikken van de arbeiders — heeft M. De Brigode niet nagelaten de kleine problemen veroorzaakt door de staking te instrumentaliseren om een laag toe te voegen aan de gevaarlijke domheid van de « bezuinigingsmaatregelen » opgelegd van bovenaf (voor de arbeiders). De Brigode liet niet na het kleine gedoe dat de staking veroorzaakte te instrumentaliseren om een laag toe te voegen aan de gevaarlijke stupiditeit van de « bezuinigingsmaatregelen » die van bovenaf worden opgelegd (voor anderen, niet voor mij): « het moet gezegd worden dat veel mensen deze staking niet begrijpen, omdat de maatregelen waar het om gaat besloten zijn en de mensen beseffen dat de huidige situatie dergelijke noodmaatregelen vereist.

« Noodmaatregelen »! Maar wat is de urgentie? En welke maatregelen moeten naar aanleiding daarvan worden genomen? Is het een kwestie van zeer snel de banken afbetalen, koste wat het kost, of is het een kwestie van oplossingen vinden om de ineenstorting te voorkomen die in Griekenland al zichtbaar is?

Zij zijn niet de enigen, de vakbonden doen het niet beter (met de opmerkelijke uitzondering van de CNE), die verdwalen in een inconsequente produktivistische logica. Het tijdschrift Syndicats kopte onlangs: « Geen groei zonder koopkracht », omdat het van mening is dat « men niet op één been kan staan ». De consumentenbestedingen (werknemers, uitkeringsgerechtigden, enz.) kunnen evenmin stoppen⁽³⁾. Is de consumptiemaatschappij niet degene die ons naar een ramp leidt, recht voor onze ogen? En hoe zit het met de grenzen aan de exploitatie van de natuur voor de behoeften van het productivisme? Exit voor deze unie! Eerst de korte termijn, de rest « zien we later wel »… maar daarna zal het te laat zijn. De onaantastbare groei die al het denken en handelen van sociaal-democraten stuurt, terwijl we ons eerst ecologische en sociale doelen moeten stellen en dan de middelen moeten bepalen om die te bereiken. Maar de prioriteit ligt elders: « Ten eerste zijn onze cijfers goed. Daarna is het inderdaad goed om de favoriete journalist van de Belgen te zijn, maar als de kijkers nog vaker op « La Une » konden drukken, zou ik nog meer tevreden zijn⁽⁴⁾. Ik kan niet wachten op seizoen 2 van « The Voice »!

Het onuitgesprokene uitspreken, het ingewikkelde begrijpelijk maken, zich verzetten tegen het ontoelaatbare, kennis overdragen, fluisteren wat met finesse moet passeren, de angst, ook de angst voor woorden, emanciperen en ongedaan maken. Zoals dit hele grote woord: « anti-productivisme ». Jakkes. een hele wereld veranderde in een afgrond in een keer! Daarachter schuilt een som van positieve dingen: groei van banden, van niet-marktuitwisselingen, van kennisdeling, groei van autonomie, van zelfproductie, groei van het denkvermogen…

Er zijn angsten die dit systeem voortbrengt en die het niet zou willen missen, zoals de angst die ontstaat wanneer men, zich bewust van de absurditeit van de omgeving, probeert de oorzaken ervan aan de kaak te stellen. Wat is er gebeurd met onze vrijheid van meningsuiting wanneer een krantenverkoper die kritiek heeft op de almacht van een krantendistributeur — AMP — ons vraagt zijn naam niet te noemen? Wat hebben wij ermee gedaan, toen een musicus die getuigde van de door de massamedia georganiseerde culturele censuur, tien dagen voor de sluiting van onze krant weigerde zijn interview te laten publiceren, zelfs onder een pseudoniem?

Het overwinnen van deze angst is essentieel om tot een fatsoenlijke samenleving te komen. Kunnen ze het alleen? En hoe kun je deze bedrijven kiezen als je het niet eens kunt vertellen?

Acteren krijgt een andere dimensie wanneer sociale atomisering en anomie plaats maken voor gezelligheid en gemeenschap. Er is reden om zich te verheugen: overal wordt het collectief gecultiveerd, geboren, herboren en versterkt. Vaak met een feestelijk tintje!

Jean-Baptiste Godinot
Alexandre Penasse
Pierre Lecrenier