Een onbeschoft kind en zijn verrotte sinaasappel

Aan het begin van het jaar 2022 heeft een storm van bruut geweld ons geweten getroffen. Centraal in de orkaan staat het onderzoek onder leiding van journalist Victor Castanet naar het milieu van de EHPAD (Instellingen voor opvang van hulpbehoevende bejaarden) in Frankrijk, die worden beheerd door de particuliere groep ORPEA. Dit onderzoek heeft drie jaar geduurd en is uitgevoerd aan de hand van vele getuigenissen, onder meer van personeelsleden die er moedig in toestemden deel te nemen en hun veiligheid en werk op het spel zetten, om het zacht uit te drukken. De publicatie van « Les Fossoyeurs » heeft onmiddellijk tot beroering geleid, zoals het ontslag van de directie van ORPEA, maar de totale gevolgen zijn nog niet te overzien. 

Bovendien voelden de directeuren van ORPEA hun ondergang verdiepen omdat zij het bescheiden bedrag van vijftien miljoen euro aan Victor Castanet boden om een einde te maken aan zijn onderzoek. Dit weigerde hij, waardoor de ogen van het publiek konden rusten op deze wond die ons allen ontsiert. Een bekende of sterk vermoede realiteit is aldus in ons gezicht opgeblazen, waardoor twijfels en uitstel worden weggenomen. Het ontstaan van deze particuliere structuren met hun kapitalisatie op de beurs en het daaruit voortvloeiende winstbejag heeft een monsterlijk systeem doen ontstaan waarin de mens wordt onderworpen aan het aandeelhouderschap. Misbruik van ingezetenen is een onvermijdelijk gevolg hiervan, misbruik dat voortvloeit uit het streven naar winst en maximale kostenbesparing, misbruik dat de helse machine aandrijft.

In dit geval, waar luxe hand in hand gaat met laagheid en schande, barst de banaliteit van het kwaad los als een rotte sinaasappel die door een zich misdragend kind tegen de muur wordt gegooid*.

ORPEA, ‘s werelds grootste particuliere ontwikkelaar van EHPAD’s en bejaardentehuizen, komt naar ons toe vanuit Frankrijk, het land van onze jeugd, en probeert de ellende van zijn bejaarden te verbergen onder de tapijten en gouden lambriseringen van de luxe kamers van zijn paleizen voor bejaarden.
In haar verlangen om haar invloed uit te breiden, bracht de ORPEA haar voordelen naar ons kleine koninkrijk waar zij, wonderbaarlijk genoeg, met open armen werd ontvangen door onze politieke en financiële besluitvormers.
De komst van deze dappere herauten van het welzijn van de mensheid werd ontvangen als een echt godsgeschenk, dat de leemten opvulde die waren ontstaan door allerlei vormen van desinvestering ten gevolge van het neoliberale beleid.
De OCMW’s waren (en zijn nog steeds) aan het treuzelen. Er was een gebrek aan ruimte voor zowel de oude rijken als de oude armen.
Het enige wat we moesten doen was de rode loper uitrollen voor deze nieuwe captains of industry en het lot van onze ouderen in hun handen leggen. Dit is gebeurd, zonder al te veel garanties te vragen, zoals het hoort.

Maar hoe is deze ongelooflijke mishandeling van de afhankelijke mensen, die aan de zorg van deze tehuizen zijn toevertrouwd, in hemelsnaam tot stand gekomen?

Als je erover nadenkt, besef je dat het moeilijk is enige logica te zien in deze wedloop om alle waarden te vernietigen, zowel menselijke als materiële.
De eersten die hun verbazing uitspreken zijn de eigen managers van ORPEA die, wadend door de stront die zij gul in hun zaak hebben verspreid, hun armen ten hemel heffen en hun onschuld opeisen.

« We hebben niets verkeerd gedaan! En, inderdaad, we moeten ze begrijpen. Wat hebben ze gedaan? Gewoon wat deze goede, op winst gerichte maatschappij hen leerde te doen: ze wilden rijk worden! En die ziekelijke jongen Victor Castanet, met zijn verrotte sinaasappel, is echt kwaadaardig met zijn onoprechte insinuaties en aanklacht tegen de hebzucht. Tenslotte zou het beter zijn te zeggen het streven naar verrijking van onverschrokken aandeelhouders.

Maar ik zei hierboven dat het moeilijk was om het proces te begrijpen dat geleid heeft tot het schandaal dat iedereen bezighoudt en in de media is verschenen.
Onder andere het bijzondere geval van Françoise Dorin, een beroemde schrijfster en actrice die een triest einde beleefde, aan zichzelf en aan ziekte overgeleverd in het ORPEA-huis in Auteuil, een huis dat diende als vitrine om de sceptici, zo die al nodig waren, te overtuigen van de mogelijkheid om hun kapitaal in te zetten voor deze nieuwe vorm van kapitalistische onderneming: het speculeren met onze ouderen.
Françoise Dorin betaalde een maandelijkse huur van 16.000 euro, die haar vermoedelijk recht gaf op alle diensten in verband met haar welzijn. Zijn lot werd echter met zulk een voortvarendheid beslecht, dat hij de beoefenaar zelf versteld deed staan van zijn bekwaamheid tot bespoediging! Na drie maanden ging Françoise Dorin over van leven naar dood. We verslonden de prooi en de huur in één keer! Hoe dan ook, de bron is onuitputtelijk.

Nogmaals, de gevolgen van de onthullingen van Victor Castanet en « Les Fossoyeurs » zijn niet te overzien. Als project van openbare dienstverlening dwingt het de publieke opinie na te denken over de pijnlijke kwestie van de mishandeling van onze ouderen in de manier waarop wij hen aan het eind van hun leven behandelen.

Het zou mooi zijn geweest als deze senioren, aan het eind van een leven gewijd aan het dienen van de gemeenschap, met consideratie en vriendelijkheid waren behandeld. Maar het tegendeel is waar, en dat in een tijd waarin ouderen, verminderd door ziekte, de meeste aandacht nodig hebben!

Ik kijk uit naar de resultaten van het drie jaar durende onderzoek van Victor Castanet. Maar ook al worden we overmand door woede, we mogen ons niet beperken tot het aan de kaak stellen van de misstanden van ORPEA alleen. Aangewakkerd door twee jaar crisis hebben de disfuncties zich in de hele sector van de verpleeghuizen opgestapeld. Zij hebben gedijt op oorspronkelijke gebreken en verwaarlozing en zijn in België aanwezig in alle drie de pijlers. Want alles is in ons land verdeeld in pijlers: de openbare pijler, beheerd door de OCMW’s (de overheid), de verenigingspijler, beheerd door de onderlinge verzekeringsmaatschappijen en tenslotte de particuliere sector, die de laatste jaren een steeds grotere rol is gaan spelen en waarin ORPEA het leeuwendeel voor haar rekening heeft genomen.

Zijn we al die tijd in een staat van prostratie geweest?

Sinds de oprichting in 2018 heeft de Bendevan Boze Oude Mannen, waarvan de ondertekenaar lid is, zich ingezet om de plaag van misbruik in de Rust- en Verzorgingstehuizen van het Koninkrijk aan de kaak te stellen. ORPEA werd al aan de schandpaal genageld.
Michel Huisman, medeoprichter en woordvoerder van de Bende, heeft onze protesten onvermoeibaar uitgedragen naar de media en naar politieke leiders.
Bijna overal was de ontvangst attent en welwillend, en de officiële media gaven positieve feedback aan de Bende. Ondanks de alarmerende situatie was het moreel van de activisten hoog en was er enige hoop.
Wij zijn ongetwijfeld te naïef om te geloven in de magie van onze daden. De media verwelkomden ons omdat wij « verkopers » waren met onze « oudere jeugdige » humor en onze pacifistische anarchistische uitstraling en vanaf dat moment opende de politieke wereld, een goede volgeling zoals gewoonlijk, de deuren van haar kantoren voor ons en luisterde vriendelijk naar ons.

Want om niets te laten gebeuren, was het belangrijk om te doen alsof.

Het is zeker niet de strijdlust van de leden van de Bende van Boze Oude Mannen en van Michel Huisman in het bijzonder, die de oorzaak is geweest van het falen van onze wil om het lot van de oude mannen en vrouwen (dat is de officiële terminologie van de Bende) in de zogenaamde Rusthuizen te verbeteren! We zullen niet terugkomen op de schandelijke beperkingen op voedsel en materiaal (beddenlakens en dergelijke), zoals de media de afgelopen dagen overvloedig hebben gedaan. Nee, het is niet de schuld van de bende! De verklaring lijkt misschien dwaas, maar men kan nooit voorzichtig genoeg zijn in deze dagen van onverwachte omkering van waarden. Er gaan zelfs al stemmen op om het kapitalistische systeem van rusthuizen te verdedigen door te zeggen dat het een noodzakelijk kwaad is, en de feiten, die verdomde feiten die niet kunnen liegen, lijken hun gelijk te bewijzen. Zodra het nieuws van het ontslag van de CEO van ORPEA bekend werd, stegen de aandelen op de beurs met 9,6%. Omkering van waarden, de verdediging van kapitalistische belangen gaat vóór het welzijn van de inwoners en een nieuwe klap in het gezicht van de burgers.

De overgrote meerderheid van het NCM-personeel wordt gegijzeld door een systeem dat elke handeling en elke dienst afhankelijk maakt van de onaantastbare regel van de winst. En represailles zullen volgen als ze uitgedaagd worden! Het pamflet van Victor Castanet schreeuwt het uit: de ellendige vodden van onze solidariteit drijven in de ijzige wind van onverschilligheid.

Laten we ons bewust zijn van de komende stappen van de Bende van Boze Oude Mannen. Onafhankelijk, vrij van politieke druk, heeft zij de hefboomwerking om op het kairos-moment een verschil te maken.

Met dank aan Jacques Prévert voor zijn gedicht « Voorlopige beschrijving van een diner van hoofden in Parijs-Frankrijk ».