RONDDRAAIEN IN CIRKELS IN (ANTI-)SAMENZWERING

Rondjes draaien in (anti-)samenzwering (een eerste en laatste keer, wat ons betreft) 

Na fascistisch in de jaren ’80 en ’90, populistisch in de jaren 2000 en ’10(1), terroristisch, seksistisch, homofoob en transfoob meer recentelijk, is samenzweerder het nieuwe Godwin-punt dat in een paar jaar in de mode is gekomen. Het heeft de geesten vergiftigd van een groot deel van het electoraat-consumenten, die bang zijn voor rechtuit spreken (parrhesia bij de oude Grieken) op straffe van in die gehate categorie te vallen. Van de media tot de dagelijkse conversatie is de anti-complotistische mantra springlevend, zelfs tot het punt dat men onbewust in de val trapt die hij aan de kaak stelt, aangezien de samenzweerders naar verluidt zo’n machtige wereldwijde congregatie vormen dat het er alleen maar op aankomt hun machiavellistische (satanische?) plannen te dwarsbomen. Denk je niet dat we in rondjes lopen? De mensen boven applaudisseren voor de mensen beneden die dit cliché gebruiken en misbruiken. Onder de laatsten, de academici; wanneer een politicoloog carrière wil maken in zijn instelling en wil flaneren in de media(2), is een uitstekende truc het bestuderen, analyseren en deconstrueren van de « complosfeer », die overlapt met de « fachosfeer(3) « . Door de website Conspiracy Watch te bezoeken en erover op te scheppen, doet u zich voor als een intelligente, rationele burger, een alerte democraat, een antifascist, kortom, een goed mens. Overal fachos en samenzweringstheoretici zien is een teken van goede geestelijke gezondheid en democratische waakzaamheid. Sociale (a)netwerken zijn het jachtterrein van toetsenbord-antifa’s, specialisten in dubieuze cijfermatige deducties en kruiscontroles. Het aan de kaak stellen van een kameraad die een sms heeft ontvangen van een man die eerder een activiste had ontmoet die in een video was gezien terwijl hij met een fascist praatte, is een daad van burgerzin, want door de transitiviteit is deze kameraad ondanks zichzelf een fascist geworden , arme meid. Als u in een demonstratie tussen tientallen andere vlaggen van vakbonden en verenigingen één enkele vlag met de letter Q ziet verdrinken, zult u snel op uw scherm zien dat de demonstratie geïnfiltreerd is door extreem-rechts(4), het is onweerlegbaar! En daarom onherstelbaar besmet, in diskrediet gebracht, uit het spel(5). En zo gaat het maar door, de paranoia van de anti-fascisten is als het heelal: voortdurend uitdijend. 

We zouden erom moeten lachen als het onderwerp niet zo ernstig was en als dit woord niet een wapen was dat door de politieke en mediamachten wordt gebruikt om te voorkomen dat mensen gaan nadenken. Maar laten we deze vrijheid nemen en het Lafrousse woordenboek openen, bijgewerkt sinds maart 2020, om de definitie te lezen van samenzweringstheoreticus :  » burger wiens vrijheid van meningsuiting, vraagstelling en reflectie, al is het maar een duimbreed, afwijkt van de strikte gouvernementele en wetenschappelijke communicatie die door de op hol geslagen media wordt doorgegeven . Daarom moet « samenzwering » bijna altijd vergezeld gaan van aanhalingstekens, wat een belediging zal zijn voor weldenkende zielen, maar het voordeel heeft dat het « complot », in de ogen van politici en hun media-relais, de persoon is die er verkeerd aan doet het officiële verhaal niet te onderschrijven. 

Feit blijft dat de mediakaste meedogenloos zal blijven en de wraakzucht zeker zal aanwakkeren. Le Soir had, louter op basis van de trailer van Ceci n’est pas un complot, al aangegeven dat « op crowdfundingsites, complotten, het(6) loont « . De publicatie van de documentaire enkele maanden later zal het bewijs leveren dat deze gebaseerd is op bewezen feiten, zonder speculatie of extrapolatie. Vanaf dat moment durft, voor zover wij weten, geen enkele media hem openlijk een samenzweringstheoreticus te noemen, maar sommigen hebben, in plaats van zelf de stoute schoenen aan te trekken, academici of gewone mensen erover laten roddelen om te suggereren dat de documentaire weliswaar niet typisch samenzweringstheoristisch is, maar toch wel een beetje samenzweringstheoristisch, als je maar goed genoeg kijkt(7). Leden van de beroepsgroep hebben zich zelfs (enigszins) op de borst geklopt door sommige van hun fouten en excessen te erkennen(8), terwijl ze betreuren dat andere aspecten niet aan bod komen in de documentaire, wat een oude retorische truc is: de nadruk leggen op afwezigheid in plaats van op aanwezigheid. Wie kan beweren dat hij een 360° zicht heeft? Niemand, natuurlijk, zo zijn de grenzen van het begrip… en van de lengte van een film. Hebben journalisten niet geleerd dat een van de beginselen van hun beroep is de werkelijkheid te verknippen en in volgorde te zetten? En het zo opnieuw samenstellen, binnen bepaalde grenzen? Zoals George Orwell zei, de waarheid is geconstrueerd. Dit is wat Bernard Crutzen heeft gedaan, met dit verschil dat hem dit verweten is (zie het artikel van Alain Adriaens in dit nummer). 

Het directe politieke gevolg van deze obsessieve opsporing van (« ) samenzweerders (« ) is dat de machthebbers de vrije hand krijgen en een oogje dichtknijpen voor hun catastrofale en kwaadwillige (niet-)beheer van de epidemie. Want het zou « dringender » zijn dan de besluitvormers aan te vallen — extreem-rechts te bestrijden, dat niets beslist — en in beide betekenissen van het woord zou het beter zijn een totaal corrupt, terminaal ziek liberaal regime te verdragen dan het risico te lopen onliberaal rechts aan de macht te zien komen, zoals in Hongarije. Maar het is niet nodig te vervallen in illiberalisme. Brengt de zeer liberale Emmanuel Macron Frankrijk niet op de weg naar sociale apartheid met zijn « gezondheidspaspoort »-project? « Wat wilt u, mevrouw… toegegeven, het is een beetje vervelend… maar de heer Macron is toch verkozen tegen mevrouw Le Pen… dus, tussen twee kwaden … ». De doofheid en het cynisme van een zeker links dat nog steeds beweert anti-kapitalistisch (?) te zijn, zal nooit ophouden te verbazen… 

Wij zullen dus moeten accepteren dat wij als samenzweringstheoretici worden bestempeld door degenen die weigeren radicaal (bij de wortel) te denken en over onze toekomst na te denken. In de hiërarchie van prioriteiten komt het voorkomen van de vernietiging van de gemeenschappelijke wereld vóór ons eigen imago. Laten we dus niet langer bang zijn om « samenzweringstheoreticus » te zijn, alvorens dit woord, met of zonder aanhalingstekens, uit te bannen. Voor het grotere goed van denken en kritisch denken. 

Dossier gecoördineerd door Alexandre Penasse en Bernard Legros 

Notes et références

Espace membre

Leden